پاسخ علمی به شایعات درباره “ماه توتفرنگی”
پاسخ علمی به شایعات درباره “ماه توتفرنگی”
کاظم کوکرم، سخنگوی کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران و روزنامهنگار و مدرس نجوم، در گفتوگو با خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری برگزیده های ایران، با اشاره به خبرهایی که درباره مشاهده «ماه توتفرنگی» در روزهای ۲۰ و ۲۱ خرداد منتشر شده، اظهار کرد: در برخی گزارشها چنین القا شده که در این دو شب، ماه کامل در وضعیتی خاص و متفاوت دیده خواهد شد؛ اما واقعیت این است که ماهی که امشب و فردا شب در آسمان مشاهده میشود، از نظر اندازه، رنگ و شکل، تفاوتی محسوس با سایر ماههای کامل ندارد.
وی در توضیح عنوان «ماه توتفرنگی» افزود: این نام و سایر نامهایی که برای ماههای کامل در تقویم میلادی استفاده میشود، برگرفته از سنتهای فرهنگی بومیان آمریکای شمالی است. آنها برای هر ماه کامل، با توجه به حالوهوای فصل، وضعیت کشاورزی یا پدیدههای طبیعی، نامی خاص انتخاب میکردند. بهعنوان مثال، در ماه ژوئن و همزمان با فصل برداشت توتفرنگی، ماه کامل را «ماه توتفرنگی» مینامیدند. این نام هیچ ارتباطی با رنگ یا شکل ظاهری ماه ندارد. حتی نامهایی نظیر «ماه صورتی» یا «ماه آبی» که گاه در رسانهها دیده میشود، صرفاً اصطلاحاتی فرهنگی هستند، نه توصیفهای علمی از یک پدیده نجومی.
کوکرم با بیان اینکه برخی رسانهها بدون بررسی دقیق پیشینه این نامگذاریها صرفاً به ترجمهی گزارشهای خارجی بسنده میکنند، گفت: این رویکرد موجب میشود مخاطب تصور کند با پدیدهای نادر یا شگفتانگیز روبهروست؛ در حالی که چنین برداشتی نادرست است. ماه کامل امشب، همان ماه همیشگی است.
وی در پاسخ به برخی ادعاها مبنی بر اینکه این پدیده در ۱۸.۶ سال گذشته بیسابقه بوده، توضیح داد: درست است که ماه در این ماه قمری به پایینترین عرض دایرهالبروجی خود میرسد؛ بهعبارتی، در شبهای سهشنبه و چهارشنبه، ماه کامل در جنوبیترین نقطه مسیر حرکتی خود در آسمان قرار میگیرد، اما این تفاوت عمدتاً برای کارشناسان و رصدگران حرفهای محسوس است. برای عموم مردم، پایینتر بودن اندک ارتفاع ماه نسبت به افق، چندان قابل تشخیص نیست.
سخنگوی کمیته نجوم آماتوری همچنین با اشاره به موقعیت مداری ماه اظهار داشت: ماه امشب در فاصلهای حدود ۴۰۰ هزار کیلومتری از زمین قرار دارد که یکی از دورترین موقعیتهای مداری آن محسوب میشود. در نتیجه، اندازه ظاهری قرص ماه حتی اندکی کوچکتر از سایر ماههای کامل است.
وی تأکید کرد: ما قویاً با خبرسازیهایی که در برخی صفحات مجازی و سایتها با عنوان «پدیدهای عجیب» یا «رخدادی نادر» منتشر میشود، مخالفیم. آنچه امشب میبینیم، یک ماه بدر است که در ارتفاعی نسبتاً پایینتر از افق جنوبی دیده میشود. تماشای طلوع یا غروب ماه همواره جذاب و دلانگیز است و میتواند لحظاتی خوش برای مردم به همراه داشته باشد؛ اما این دلیل نمیشود که فراخوان عمومی صادر شود یا مردم به مشاهده پدیدهای که تفاوتی واقعی و علمی با ماههای کامل دیگر ندارد، دعوت شوند.
/
