ابوالفضل خدائی: پس از انتخابات نمایشی منطقه ارمنی‌نشین قراباغ کوهستانی و نارضایتی دو کشور جمهوری آذربایجان و ترکیه از این روند، شدت گرفتن تنش ها دور انتظار نبود که در نهایت به عملیات نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان علیه نیروهای جدایی طلب ارمنی منجر شد. این عملیات در داخل منطقه قراباغ و علیه شبه نظامیانی انجام شد که طبق توافق با روسیه قرار بود خلع سلاح شوند. پس از این حمله با میانجی گری نیروهای حافظ صلح روسیه درگیری ها توقف یافت و مقادیری از ادوات نظامی توسط باکو مصادره شد. در پی این تحولات ۳۰ شهریورماه هیأتی از ارامنه ساکن قراباغ برای آغاز مذاکرات با مقامات جمهوری آذربایجان به شهر یولاخ واقع در غرب باکو رفتند و دومین جلسه آن نیز روز سوم مهرماه با حضور مقامات نظامی روسیه برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
بازیگران جنگ سوم قراباغ چه کشورهایی هستند و چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
پنج هدف مهم اردوغان در قره‌باغ؛ شاخص‌های نظم نوین ترکیه در قفقاز جنوبی چیست؟
انتقام سخت آذربایجان از ارمنستان/ ایروان تسلیم خواست باکو می‌شود؟
روسیه ای که نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان همکاری با آن را ناکارآمد تلقی می کند و همکاری با کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی را نیز بی حاصل می داند. در واکنش این موضع وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای عنوان کرد که ارمنستان توافق‌های سه‌جانبه با باکو را نقض کرده و به روسیه پشت کرده است. در بیانیه وزارت خارجه روسیه درباره ادعای نقش مسکو در تظاهرات ایروان آمده است: رویکرد غیرمسئولانه دولت پاشینیان یک نارضایتی را در میان جامعه ارمنستان ایجاد کرد که این خودش را در تظاهرات مردمی نشان داد. اینکه روسیه در این نقشی داشته، خلاف واقعیت است.
در ادامه این بیانیه، مسکو به ایروان متذکر شد که با تخریب رابطه چندجانبه و دیرینه میان ارمنستان و روسیه، مرتکب اشتباه بزرگی می‌شود.
اعتراض ارمنستان در حالی صورت می گیرد که منطقه قراباغ در اسناد بین المللی و مواضع رسمی کشورها، خاک جمهوری آذربایجان شناخته شده و اخیرا در مذاکرات پراگ، ارمنستان هم آن را جزئی از ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع کل خاک جمهوری آذربایجان شناسایی کرده است.
وضعیت منطقه قراباغ پس از عملیات پاکسازی جمهوری آذربایجان
وضعیت عملیاتی در منطقه قراباغ پس از حمله نیروهای مسلح آذربایجان دستخوش تغییراتی شده است. به نوشته کانال نیروهای مسلح این کشور در جهت شمالی، وزارت امور داخلی و سرویس امنیت دولتی، پست های بازرسی اضافی را در اطراف شهر آگدره مستقر کرده اند. ایست بازرسی در روستاهای دمیرلی و اورتکند نیز برقرار شده است.
برخی ارتفاعات نیز همچنان در کنترل باندهای غیرقانونی ارمنی است که هنوز اسلحه را زمین نگذاشته اند. اطراف آب انبار سرسنگ نیز وضعیت به همین شکل است.
پس از آزادسازی سیرخاوند و بالیگای، روستاهای چیلدیران و دیوداشی که تا به امروز باندهای غیرقانونی ارمنی در آن مستقر هستند، محاصره شدند.
روز دوشنبه سوم مهرماه نیز همزمان با کوچ ارامنه به ارمنستان، در حادثه انفجار در یک پمپ بنزین در خانکندی مرکز منطقه قراباغ (منطقه مورد منازعه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان)، تعداد زیادی از مردم زخمی شدند. ظاهراً یک مخزن سوخت حاوی ۱۰۰ تن میعانات در یکی از پمپ بنزین‌ها در خانکندی طعمه حریق شده است. طبق آخرین گزارش ها آمار کشته‌شدگان از ۱۰۰ تن عبور کرد و صدها تن نیز مجروح شده‌اند.
به نوشته آپا، همچنین خبرنگاران خروج ارامنه از قراباغ به ارمنستان را نیز رصد می کنند و اخبار آن را پوشش می دهند.
در دیگر تحولات مجسمه مونته ملکونیان در خوجاوند به زیر کشیده شد. او را برخی انقلابی، برخی تروریست و در دوره آخر زندگیش یک قهرمان ملی خواندند.
اهداف سفر اردوغان به نخجوان
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه سوم مهرماه به دعوت الهام علی اف همتای آذربایجانی به نخجوان سفر کرد. یکی از اهداف اردوغان از این سفر راه اندازی نشست سران روسیه، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان برای حل مسائل قفقاز جنوبی بود. ضمن اینکه علی اف و اردوغان برای احداث خط ریلی قارص ـ نخجوان و خط انتقال گاز ایغدیر ـ نخجوان توافق کردند. علی اف در دیدار با اردوغان با اشاره به اینکه آذربایجان حاکمیت خود را احیا کرد گفت: متأسفانه زنگزور غربی توسط مقامات شوروی از آذربایجان جدا شد و به این ترتیب ارتباط جغرافیایی قسمت اصلی آذربایجان و نخجوان قطع شد. وی افزود: نخجوان سرزمین باستانی آذربایجان است. متأسفانه در سال ۱۹۲۰ زنگزور غربی توسط مقامات شوروی از آذربایجان جدا شد. ارتباط جغرافیایی بین بقیه آذربایجان و نخجوان قطع شد. زمانی که ارمنستان سیاست تجاوزکارانه را علیه آذربایجان آغاز کرد، ادعای ارضی علیه نخجوان داشت که در آن نبردهای شدیدی نیز در جریان بود و دقیقاً در آن زمان به رهبری «حیدر علی‌اف» که در آن زمان رئیس نخجوان بود، نخجوان دشمن را به جای خود بازگرداند و توانست از خاک خود محافظت کند.
اردوغان نیز با اشاره به اینکه افتتاح زنگزور مسئله راهبردی برای ترکیه است گفت: روابط ما با آذربایجان در بالاترین سطح است. آذربایجان یک عملیات موفقیت آمیز علیه تروریسم در قراباغ بدون ایجاد تلفات غیرنظامی انجام داد. آذربایجان در قراباغ شانس عادی‌سازی روابط در منطقه را افزایش می دهد. او تاکید کرد ترکیه از کریدور صلح آمیز بین آذربایجان و ارمنستان برای اتصال نخجوان حمایت می‌کند، اما اگر ایروان با چنین چیزی مخالفت کند، کریدور می‌تواند از ایران عبور کند که این ایده مثبت است. ما تمام تلاش خود را برای افتتاح کریدور زنگزور انجام می‌دهیم، سیگنال‌های مثبتی نیز از ایران می‌آید، اگر ارمنستان از باز شدن کریدور زنگزور جلوگیری کند، این کریدور می تواند از ایران عبور کند.
به باور کارشناسان و ناظران حرکت بزرگ بعدی باکو دورخیز برای بازگشایی کریدور زنگزور است. دولت اردوغان نیز حامی تمام قد باکو برای به سرانجام رساندن این پروژه است. به همین دلیل گمانه زنی ها از هم اکنون مطرح می شود که گام بزرگ و نهایی باکو تسلط بر کریدور زنگرور و اشغال استان سونیک در جنوب ارمنستان خواهد بود. موضوع مهم و قابل ملاحظه از سوی ایران که بارها درباره آن هشدارهای لازم را صادر کرده است. موضع همیشگی و اعلام شده جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حفظ تمامیت ارضی کشورها و عدم پذیرش هرنوع تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه بوده و همواره بر رعایت خطوط قرمز تاکید ویژه داشته است. در همین راستا تمهیداتی نیز از سوی نیروهای مسلح کشورمان در نظر گرفته شده است. بر این اساس فرمانده نیروی زمینی ارتش از استقرار ۱۰ تیپ نیروی زمینی ارتش در نوار مرزی ایران خبر داد و گفت: دشمنان جمهوری اسلامی ایران اگر دست از پا خطا کنند و حماقت و شرارتی از آنها علیه نظام اسلامی سر بزند، پاسخ قاطعی از نیروی زمینی ارتش دریافت خواهند کرد.
۳۱۱۳۱۱