آسمان ایران میزبان درخشانترین دنبالهدار سال میشود
آسمان ایران میزبان درخشانترین دنبالهدار سال میشود
کاظم کوکرم؛ سخنگوی کمیته نجوم آماتوری انجمن نجوم ایران و روزنامهنگار و مدرس نجوم در گفتوگو با خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری برگزیده های ایران اظهار کرد: در شبهایی که اکنون در آن هستیم و همچنین شبهای پیش رو، مهمترین پدیده نجومی که با آن مواجهیم، درخشان شدن دنبالهدار لمون است.
وی افزود: این جرم آسمانی در حال حاضر در حال نزدیک شدن به زمین و خورشید است؛ بهگونهای که در ۲۹ مهر دنبالهدار لمون در نزدیکترین فاصله از زمین قرار میگیرد و به اصطلاح نجومی در «حضیض زمینی» واقع میشود. منظور آن نزدیکترین فاصله مداری با زمین در تاریخ بیست و نهم مهرماه است. همچنین در هفدهم آبان در «حضیض خورشیدی» قرار میگیرد؛ یعنی در نزدیکترین فاصله مداری نسبت به خورشید.
سخنگوی کمیته نجوم آماتوری تصریح کرد: نام دقیق این دنبالهدار C/2025 A6 (Lemmon) است و بر اساس این نامگذاری میتوان متوجه شد که این دنبالهدار ششمین دنبالهدار کشفشده در نیمهی اول ژانویه سال ۲۰۲۵ میلادی بهشمار میرود. تاریخ دقیق کشف آن ۳ ژانویه، برابر با ۱۴ دی ۱۴۰۳ است، یعنی در سال گذشته کشف شده است.
وی ادامه داد: عناصر مداری آن نیز محاسبه شده و اینطور به نظر میرسد که تقریباً هر ۱۳۵۰ سال یک بار بهدور خورشید میگردد. دادهها نشان میدهد دفعه قبلی که این دنبالهدار به نزدیکی خورشید رسیده حدود ۱۳۵۰ سال پیش بوده است. اینکه در آن زمان چقدر درخشان بوده و آیا در آسمان زمین دیده میشده یا نه، اطلاعاتی از آن در دست نیست، اما امسال روند پرنور شدن آن مطلوب پیش میرود و انتظار میرود نیمه نخست آبانماه بتوان این دنبالهدار را با چشم غیرمسلح مشاهده کرد.
کوکرم گفت: در حال حاضر دنبالهدار در مرز دیدهشدن با چشم غیرمسلح قرار دارد و با دوربین دوچشمی یا تلسکوپ بهراحتی دیده میشود، اما دیدن آن با چشم عادی هنوز بهصورت قطعی گزارش نشده است.
وی با اشاره به موقعیت دنبالهدار در آسمان توضیح داد: این جرم اکنون در محدوده صورت فلکی تازیها، در کنار دبّ اکبر، در آسمان شامگاه و همچنین صبحگاه دیده میشود. از هفته آینده این دنبالهدار تقریباً فقط در آسمان شامگاه، در محدوده صورت فلکی “عوّا” سپس در محدوده صورت فلکی سرِ مار قابل مشاهده خواهد بود.
سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران عنوان کرد: به نظر میرسد دنبالهدار لمون که هماکنون با آن مواجه هستیم، پرنورترین دنبالهدار سال ۱۴۰۳ برای رصدگران ایرانی خواهد بود. علت نامگذاری آن به واژهی «لمون»، به پروژهی تلسکوپیای بازمیگردد که این دنبالهدار در آن کشف شده است. این پروژه Mount Lemmon Survey نام دارد و به همین دلیل، دنبالهدار به نام همان طرح شناخته میشود. نام آن بهصورت C/2025 A6 (Lemmon) نوشته میشود.
وی افزود: این پروژه به بررسی و کشف اجرام نزدیک زمین مانند سیارکها میپردازد، دنبالهدارها را نیز شناسایی میکند و در سالهای اخیر چندین دنبالهدار را کشف کرده است. برخی از این دنبالهدارها مشهور شدهاند، مانند همین دنبالهدار فعلی و برخی نیز درخشش کمتری داشته و معروف نشدهاند.
کوکرم توضیح داد: برای اشاره به این اجرام تنها از واژهی «دنبالهدار» استفاده میکنیم، زیرا اینها ستاره نیستند تا اصطلاح «ستاره دنبالهدار» برای آنان بهکار رود. ستارهها اجرامی درخشان و نورافشاناند که در اثر فرایندهای همجوشی هستهای انرژی تولید میکنند، همانند خورشید.
وی افزود: دنبالهدارها، مانند سیارهها، بازتابدهنده نور خورشید هستند. این اجرام ترکیبی از یخ و سنگاند و هنگامی که به نزدیکی خورشید میرسند، گرمای زیاد خورشید باعث میشود بخشی از جرم خود، بخشی از یخها و غبارشان را از دست بدهند و بهصورت دنبالهای در جهت مخالف خورشید در آسمان ظاهر شوند.
وی ادامه داد: هستهی دنبالهدارها معمولاً ابعادی در حد چند کیلومتر دارد؛ برای نمونه از یک تا حدود ۱۲ یا ۱۳ کیلومتر قطر. این هستهها مانند کوههای یخ سنگی سرگردان در منظومهی شمسی به دور خورشید میگردند. برخی از آنها مدارهایی به شکل بیضیهای کشیده دارند و در دورههای زمانی کوتاه، مثلاً هر ۲۰ یا ۳۰ سال، دوباره به خورشید نزدیک میشوند، اما برخی دیگر مدارهایی بسیار کشیده دارند و دورههای مداریشان چند هزار سال طول میکشد؛ مانند دنبالهدار لمون که حدود ۱۳۵۰ سال طول میکشد تا دوباره به خورشید نزدیک شود.
کوکرم تصریح کرد: سال گذشته دنبالهدار «سوچینشان – اطلس» دیده شد که بسیار مشهور بود و با چشم غیرمسلح نیز قابلمشاهده بود و دورهی مداری آن حدود ۸۰ هزار سال برآورد میشود. پیش از آن نیز در سال ۱۳۹۹ دنبالهدار «نئووایز» با دورهی بازگشت حدود ۶۵۰۰ سال به نزدیکی خورشید رسید و در آسمان ایران با چشم عادی دیده شد.
/