به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، یکی از نقاط عطف دولت سیزدهم ورود به بحث تولید کاغذ تحریر بود، آن هم در شرایطی که تولید این کالای استراتژیک در دولت دوازدهم به صفر رسیده بود، تولید کاغذ در ایران موافقان و مخالفانی دارد، اما به‌دلیل وابستگی این کالای استراتژیک به واردات و تأثیراتی که نرخ ارز در بیش از یک دهه گذشته بر آن داشته است، تولید این کالا در کشور باید با یک حرکت جهادی ادامه پیدا می‌کرد.
توجه به مسئله کاغذ از همان ابتدا در نگاه کلان برنامه‌های دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشت، دغدغه‌ای که خیلی زود از همان روزهای نخست روی کار آمدن دولت مورد توجه قرار گرفت و رئیس جمهور شخصاً در پروژه‌های عمرانی مرتبط با آن حضور یافته از نزدیک به بررسی مسئله پرداخت، این در حالی بود که در یک دهه پیش از این تولید اگرچه به‌عنوان یک مطالبه از سوی مقام معظم رهبری مطرح شد، اما مسئولان با سیاست‌‌های غلط تولید کاغذ در کشور را به جایی رساندند که نه‌تنها متوقف شد، بلکه کارخانه‌های تولیدی به واردات کاغذ روی آوردند.
تولید کاغذ در کشور حرکتی بود که در دولت سیزدهم سرعت گرفت و امروز و اگرچه از جهت تولید هنوز با وضعیت مطلوب فاصله بسیاری داریم، اما از نظر توجه دولتی به مسئله تولید این کالای استراتژیک، اتفاقات خوبی رخ داده است که باید برای ادامه‌داربودنش در دولت تازه نیز برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم.
به‌طورکلی سیاست خودکفایی در تولید کاغذ در شرایطی از سوی مقامات مسئول دولت سیزدهم مطرح شد که اولویت اول آن تأمین نیاز آموزش و پرورش برای چاپ و تولید کتب درسی بود و پس از آن موضوع مدیریت بازار برای صنعت نشر تا جایی که اگر سایه سنگین روند صعودی قیمت کاغذ در بازار آزاد صنعت نشر را با چالش روبه‌رو کرد با استفاده از همین کاغذ تولید داخلی بازار مدیریت شود. امروز اما در جایگاهی قرار داریم که تولید کاغذ به ۸۰ هزار تن رسیده است و پاسخگوی نیاز آموزش و پرورش هستیم، اما نیاز نشر به کاغذ به‌صورت کامل پاسخ داده نشده است و تنها برای تأمین بخشی از نیاز ناشران به کاغذ می‌توان حمایت کرد.
اگرچه عمده فعالان تولید کاغذ در کشور به‌خوبی اذعان دارند که سیاست دولت در مسئله کاغذ حمایتی بود و کارگروه کاغذ در معاونت اول رئیس جمهور، شخص وزیر ارشاد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از هیچ تلاشی برای رساندن تولید به وضعیت مطلوب فروگذار نکردند، اما انتظار این است که نتیجه این تلاش و توجه دولت به موضوع کاغذ که در چند دهه اخیر کم‌نظیر بوده است، ماندگار باشد و حالا با تشکیل دولت جدید نیز این توجه ادامه پیدا کند.
اما از سوی دیگر قصه تولید کاغذ تحریر در کشور کلافی پرپیچ‌وخم است که ابعاد بسیاری دارد، این نکته امروز بر همگان روشن است که در شرایط فعلی به‌دلیل زیرساخت‌های صنعتی و جغرافیایی موجود در کشور، تولید کاغذ تحریر چندان مقرون به صرفه نیست، اما این به‌معنای آن نیست که از تولید چشم‌پوشی کنیم و به واردات صرف بیندیشیم اقدامی که در دولت دوازدهم انجام شد و نتیجه آن چیزی جز تأثیرات سوء بازار ارز بر بازار مصرف کاغذ نبود.
امروز مشخص است که باید در تولید کاغذ جهادی عمل کرد، اقدامی که حداقل در ۳ سال گذشته انجام شد و تولید را از ۴ هزار تن به ۵۰ هزار تن رساند. امروز با وجود اینکه کارخانه‌های داخلی و به‌طور مشخص کارخانه مازندران توانست به خودکفایی در عرصه تولید کاغذ کتاب‌های درسی برسد، اما هنوز برای رسیدن به ظرفیت تولید با مشکلاتی روبه‌روست، مشکلاتی که موجب شده است هم نتوان چندان به رسیدن به ظرفیت موجود اندیشید هم مانع رسیدن به حداکثر کیفیت مطلوب می‌شود،
مشکلاتی که بارها مدیران این کارخانه از آن دم زدند و نتیجه‌ای برای حل آن حاصل نشد، مشکلاتی از جمله قطعی برق کارخانه در تابستان، هماهنگ‌نبودن دستگاه‌های اجرایی در حمایت از تولید، کمبود تسهیلات حمایتی، عدم دسترسی به مواد اولیه مرغوب، منع استفاده از چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل و…
در عین حال به‌نظر می‌رسد یک مشکل عمده پیشِ‌پای تولید داخلی کاغذ همچنان پابرجاست و آن مواجهه عامه‌پسند با استفاده از کاغذ تولید داخلی است، اگر در دهه ۹۰ ناشران به‌عنوان مهمترین مخالفان تولید کاغذ داخلی از کیفیت پایین این کاغذ انتقاد می‌کردند و استفاده از کاغذ وارداتی را ترجیح می‌دادند، حالا با گذشت بیش از یک دهه این امر مسجل شده است که وابستگی صددرصد به واردات کاغذ امری اشتباه است و با تکیه بر تولید می‌توان به افزایش کیفیت داخلی نیز اندیشید، موضوعی که کارخانه‌های تولیدداخل نیز بر آن سرمایه‌گذاری کرده و به ارتقای کیفیت پرداخته‌اند.
با وجود این، همچنان برخی به کیفیت کاغذ داخلی انتقاد می‌کنند، انتقادی که به‌باور برخی کارشناسان در شرایطی که ما هنوز زمینه را برای اورهال دستگاه‌های تولیدی، استفاده از مواد اولیه مرغوب، هماهنگی دستگاه‌های اجرایی برای عدم سنگ‌اندازی پیشِ‌پای تولید فراهم نکرده‌ایم بی‌انصافی است.
برخی تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی که خود سال‌هاست به تولید داخلی می‌اندیشند و برای آن وارد رقابت شده‌اند، در گفت‌وگو با برگزیده های ایران از برنامه‌ریزی برای استفاده از کاغذ داخلی در نوشت‌افزار ایرانی سخن گفته و در عین حال درباره استفاده از کاغذ داخلی نکاتی را یادآور شده‌اند. انتقادات این تولیدکنندگان عمدتاً به کیفیت کاغذ تولیدداخل و قیمت تمام‌شده آن بود. این گزارش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید.
خبرگزاری برگزیده های ایران برای بررسی این انتقادات و امکان تولید نوشت‌افزار ایرانی با استفاده از کاغذ داخلی سراغ امید نیک‌نژاد مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران رفته است. نیک‌نژاد در این زمینه به برگزیده های ایران می‌گوید: متأسفانه برخی از اصناف در گزارش‌های خود نکاتی را مطرح می‌کنند که اگر پای صحبت تولیدکننده نیز ننشینیم گزارش یکطرفه خواهد بود که گاه به سیاه‌نمایی نیز می‌انجامد.
وی با اشاره به تولید کاغذ تحریر در این کارخانه ادامه می‌دهد: در دولت سیزدهم ما توانستیم با همه مساعدت‌های رخ‌داده و سنگ‌اندازی‌های پیش‌ِرو از تولید ۴۵۰۰تنی به تولید ۴۵هزارتنی برسیم، از وضعیتی که کتاب‌های درسی در مقطعی اصلاً با کاغذ داخلی چاپ نمی‌شد و تماماً وابسته به واردات بود، به وضعیتی برسیم که صددرصد کتاب‌های درسی با کاغذ داخلی چاپ می‌شوند، شرکت چاپ و نشر و افست طبیعتاً استانداردهای سختی را برای استفاده از کاغذ دارند، که بسیاری از این استانداردها در کاغذ تولیدی محقق شده است. از سوی دیگر کتاب‌های بسیاری از جمله قرآن، دیوان حافظ، کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان نیز در این ۳ سال با کاغذ داخلی بیرون آمده است و استقبال خوبی هم از آن شده است بنابراین این بی‌انصافی است که ادعا کنیم کاغذ ایرانی بی‌کیفیت است.
نیک‌نژاد خطاب به منتقدان کیفیت کاغذ ایرانی یادآور می‌شود: قبل از انتقاد، اول باید نوع کاغذ ایرانی را بشناسیم، ما در کارخانه کاغذ مازندران کاغذ مکانیکی تولید می‌کنیم، کاغذ مکانیکی زرد و نخودی‌رنگ است، این طبیعت کاغذ مکانیکی است، چون از مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود که صددرصد سفید باشد.
کاغذ ایرانی برای سلامت کودکان مناسب‌تر از کاغذ وارداتی است
وی می‌افزاید: دوم اینکه برخی گفته‌اند؛ “کاغذ ایرانی مناسب استفاده کودکان نیست.”، این هم آدرس اشتباه و غلطی است که برخی می‌دهند، اتفاقاً چون کاغذ ما مکانیکی است و از مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود برای سلامت پوست کودکان مناسب‌تر است و چون نخودی‌رنگ است، برای سلامت چشم نیز مناسب‌تر از نوع سفید است، ازهمین‌روست که کاغذ مازندران بهترین کاغذ برای مصرف کتاب‌های درسی است.
حتی نتوانستیم یک کیلوگرم خمیر با ارز ۲۸هزارتومانی وارد کنیم
مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران با اشاره به مشکلات تولید نیز می‌گوید: در طول ۳ سال گذشته ما تولید تحریر را در کارخانه به ۱۰ برابر رساندیم، آن هم در شرایطی که حمایت وجود داشت، مصوبات وجود داشتند، اما بسیاری از این مصوبات حمایتی اجرا نمی‌شدند، برای نمونه مگر ما مصوبه نداشتیم که ارز ۲۸۵۰۰تومانی برای واردات خمیر کاغذ دریافت کنیم، تا هزینه‌های تولید پایین بیاید؟ اما اجرایی شد؟ ما حتی یک کیلوگرم هم نتوانستیم خمیر با این ارز وارد کنیم.
نتوانستیم ۷۰هزار تن چوب را از سازمان جنگل‌ها بگیریم
نیک‌نژاد با اشاره به انتقاد دیگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار به قیمت کاغذ ایرانی می‌گوید: ما تلاش کردیم هزینه‌های تولید را پایین بیاوریم و با حداقل سود کاغذ را روانه کنیم، دولت و شخص آقای مخبر که ریاست کارگروه کاغذ را به‌عهده داشتند، تمام تلاش خود را کردند، مصوبه‌های حمایتی وجود داشت، اما نه توانستیم از مصوبه واردات خمیر با ارز ۲۸هزارتومانی استفاده کنیم و نه توانستیم از مصوبه‌ای که سازمان جنگل‌ها را موظف می‌کرد که ۷۰ هزار تن چوب از محل شکسته و افتاده در اختیار ما قرار دهد، استفاده کنیم. ما چرا باید به‌علت نبود چوب که ماده اولیه قابل استفاده است، ظرفیت تولید خود را به پایین‌ترین حد ممکن برسانیم؟ مگر قرار نبود مشکل برق ما را حل کنند؟ آن هم در حالی که بعد از دیدار ما با رئیس‌جمهور شهید، ایشان شخصاً به وزیر صمت دستور داد که مشکل سهمیه برق کارخانه را حل کند.
سهمیه‌بندی برق و گاز کارخانه خلاف خواست رئیس‌جمهور شهید ۲۲۰میلیارد ضرر وارد کرد
وی ادامه می‌دهد: با این حال ۳ سال است برای ما سهمیه‌بندی برق صورت می‌گیرد و هر سال ۲۰ هزار تن ظرفیت تولیدمان کاهش پیدا می‌کند، بنابراین مجبوریم در تابستان تنها به تولید یک نوع محصول بپردازیم و عملاً خط تولید کاغذ فلوتینگ یا مقوا را خاموش کنیم، تاکنون کاهش سهمیه برق و گاز به ما ۲۲۰ میلیارد تومان ضرر زده است که جزو زیان‌های انباشته ما به‌شمار می‌رود، مگر می‌شود برق را قطع کرد، گاز را قطع کرد و بعد انتظار داشت که کارخانه روی پا باشد؟ اگر این کار را انجام دادیم و اجازه ندادیم که خط تحریر خاموش شود، کار جهادی انجام داده‌ایم اما از دستگاه‌هایی که همراهی نکردند، گله داریم.
مصوبه شورای پول و اعتبار برای کارخانه مازندران اجرایی نشد
نیک‌نژاد تصریح می‌کند: مگر مصوبه شورای پول و اعتبار نداشتیم که کارخانه چوب و کاغذ مازندران از مشتریان بدحسابی که گاهاً قسط‌های‌شان عقب می‌افتاد مستنثی شود؟ این مصوبه را چه‌کسی باید ابلاغ کند؟ طبیعتاً، بانک مرکزی. چرا بانک مرکزی این مصوبه را ابلاغ به بانک‌ها ابلاغ نکرده است و اگر ابلاغ کرده چرا اجرایی نمی‌کنند،؟ چرا بانک سپه باید حساب‌های ما را ببندد، در صورتی که ما طبق مصوبه شورای پول و اعتبار مثتنی شده‌ایم؟ چرا نباید بند ۳ مصوبه یک‌هزار و سیصد و شصت و هفتمین جلسه شورای پول و اعتبار کشور که مربوط به به چوب و کاغذ مازندران است، ابلاغ نشود؟ و اگر ابلاغ شده چرا بانک‌ها آن را اجرایی نمی‌کنند؟
وی با ابراز این مطلب که این مصوبات برای راه‌اندازی چرخ تولید بوده است، می‌گوید: این در حالی است که بانک مرکزی خودش ما را در لیست قرمز قرار داده است، در حالی که بانک مرکزی متولی این است که این مصوبه را اجرایی کند، من نمی‌توانم از تسهیلات به‌صورت الی‌سی استفاده کنم.
نمی‌توان کاغذ را با قیمتی پایین‌تر از هزینه تولید عرضه کرد
نیک‌نژاد با اشاره به انتقادتی که نسبت به قیمت کاغذ ایرانی مطرح شد، نیز ادامه می‌دهد: مگر می‌توانیم کاغذی را که ۴۰ هزار تومان هزینه تولید دارد، ۳۶ هزار تومان عرضه کنیم؟ مگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی خودشان زیر قیمت تولید محصول را عرضه می‌کنند که چنین انتظاری دارند؟
وی متذکر شد: برخی گفته‌اند؛ “کاغذ ایرانی مناسب تولید نوشت‌افزار نیست.”، اگر چنین بود چرا تولیدی که پیش از این انجام شد، جواب داد؟ چرا مؤسسه انتشاراتی گاج با این کاغذ دفاتری را با طرح جلد قهرمان‌های ملی تولید کرد و استقبال نیز از آن شد؟ این دفاتر با همین کاغذهای ۷۰ و ۷۵ گرمی ما تولید شده‌اند.
به‌بهانه واردات تولید داخلی را خفه نکنیم
مدیرعامل کارخانه مازندران اضافه می‌کند: اگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار نتوانسته‌اند از ما کاغذ تهیه کنند، یا انتظار دارند که کاغذ را ارزان‌تر از آنچه تولید می‌کنیم، به دستشان برسانیم، نباید یکطرفه محصول تولیدی را زیر سؤال ببرند، اگر ارز در کشور داریم خوب کاغذ وارد کنند، طبیعتاً ما به‌اندازه ۵۰ هزار تن تولید می‌کنیم و نیاز کشور ۲۰۰ هزار تن است، حداقل نتیجه تلاش ما این بوده است که آموزش و پرورش ارزی برای واردات کاغذ کتاب‌های درسی از کشور خارج نمی‌کند، حتماً واردات نیاز است، ولی نباید این‌گونه باشد که با نگاه به واردات، تولید داخلی را خفه کنیم و ریشه آن را بخشکانیم.
می‌توان کیفیت را افزایش داد اما هزینه‌بر است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان افزایش کیفیت کاغذ داخلی و روشن‌تر شدن آن وجود دارد، گفت: بله، طبیعتاً اگر از خمیر بیشتری استفاده کنیم، آب‌اکسیژنه بیشتری استفاده کنیم، کیفیت بهتر نیز می‌شود، اما هزینه‌های تمام‌شده نیز افزایش پیدا می‌کند، اکنون مشکل پرز کاغذ تا اندازه بسیاری حل شده است، نمی‌گویم به صفر رسیده است، ما زمانی کاغذی را برای آموزش و پرورش می‌فرستادیم که هم سوراخ داشت، هم پرز. ما امروز می‌توانیم روی درصد روشنایی کاغذ، روی درصد نخودی‌رنگ بودن کاغذ کار کنیم، اما بهای تمام‌شده افزایش پیدا می‌کند، امروز کاغذ ما با کاغذی که با ارز نیمایی وارد کشور شده است، تفاوت قیمت دارد، اگر کاغذ وارداتی با ارز آزاد وارد شود، قطعاً تفاوت قیمت چشمگیر‌تر هم می‌شود، آیا توان استفاده وجود دارد؟
/+