رسول سلیمی: رهبران عرب روز سهشنبه در اجلاس اضطراری اتحادیه عرب در قاهره طرحی ۵۳ میلیارد دلاری برای بازسازی غزه به رهبری مصر تصویب کردند. طرحی که به گفته احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه، در مقابل پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، برای جابجایی فلسطینیان از این منطقه قرار دارد. این نشست که با حضور سران و نمایندگان ۲۲ کشور برگزار شد، در حالی پایان یافت که آتشبس شکننده میان اسرائیل و حماس در غزه پس از شش هفته آرامش نسبی در معرض فروپاشی است و اسرائیل با توقف ورود کمکها به غزه، خواستار خلع سلاح کامل این منطقه شده است.
آنچه در اجلاس قاهره گذشت
اجلاس قاهره با سخنرانی عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، آغاز شد که گفت: «ما نمیتوانیم اجازه دهیم غزه از ساکنانش خالی شود.» به گزارش واشنگتن پست ، اتحادیه عرب طرحی سهمرحلهای شامل پاکسازی آوار، بازسازی زیرساختها، و احیای زندگی در غزه تا سال ۲۰۳۰ را تصویب کرد. ابوالغیط در کنفرانس خبری پس از اجلاس گفت: «این طرح مسیر جدیدی برای امنیت و سیاست در غزه ایجاد میکند»
الجزیره در همان روز گزارش داد که رهبران عرب خواستار انتخابات ملی فلسطینی و تشکیل کمیتهای تکنوکرات برای مدیریت موقت غزه شدند و یک دیپلمات عرب به این رسانه گفت: «ما خشونت غیرقانونی را رد میکنیم، اما حق مقاومت در برابر اشغال را به رسمیت میشناسیم.» در همین حال، نیویورک تایمز نوشت که غیبت تونس و الجزایر نشانه اختلافات داخلی بود، اما اجماع بر سر بازسازی حاصل شد. به گفته یک منبع در اتحادیه عرب به تایمز آو اسرائیل ، مصر میزبانی کنفرانس بینالمللی بعدی برای جمعآوری کمکهای مالی را بر عهده خواهد گرفت.
طرح اعراب برای آینده سیاسی و اجتماعی غزه
طرح مصر بر بازسازی غزه بدون جابجایی ساکنان و بازگشت اداره آن به تشکیلات خودگردان پس از دورهای انتقالی تمرکز دارد. در همین راستا فارن پالیسی گزارش داد که این طرح پیشنهاد استقرار نیروی بینالمللی موقت با مشارکت احتمالی اعراب را مطرح کرده و یک مقام مصری به این رسانه گفت: «ما جایگزینی برای حماس میخواهیم که جامعه جهانی آن را بپذیرد.»
الشرق الاوسط نیز در همان روز نوشت که طرح شامل بازسازی اجتماعی با اولویت آموزش و بهداشت است و محمد مصطفی، نخستوزیر تشکیلات خودگردان، اعلام کرد: «ما در نشست آتی کشورهای اسلامی و سفر به اروپا و آمریکا حمایت مالی جلب خواهیم کرد.» همچنین، در همین حال روزنامه گاردین گزارش داده که اعراب بر خودمختاری فلسطینیان تأکید کردند و یک دیپلمات به این روزنامه گفت: «غزه بخشی از کشور آینده فلسطین خواهد بود»
جایگاه حماس در طرح اعراب و نظر رهبران حماس
طرح اعراب، حماس را از اداره غزه کنار میگذارد. وال استریت ژورنال اذعان کرد اتحادیه عرب خواستار خلع سلاح گروههای شبهنظامی شده و یک مقام عربی گفته: «حماس نمیتواند نقشی رسمی داشته باشد، اما میتواند در انتخابات آزاد شرکت کند.» الجزیره در همان روز نوشت که حماس از بازسازی حمایت کرده و محمود مرداوی، از رهبران ارشد این گروه نیز گفته: «ما از بازسازی استقبال میکنیم، اما هر نیروی بینالمللی باید با مشورت همه گروههای فلسطینی حضور داشته باشد.»
در مقابل، العربی الجدید گزارش داد که جهاد اسلامی، متحد حماس، حضور نیروهای خارجی را رد کرده و یک مقام این گروه گفته: «ما هر طرحی که مقاومت را تضعیف کند، نمیپذیریم.» به گزارش واشنگتن پست، حماس سیگنالهای متفاوتی ارسال کرده؛ حسام بدران، از مقامات حماس، هفته گذشته به الشرق الاوسط گفته بود: «ما آماده کنار رفتن از اداره غزه هستیم، اما این باید تصمیم داخلی فلسطینی باشد»
تفاوت طرح ترامپ برای غزه و طرح اعراب
طرح پیشنهادی ترامپ با طرح اعراب تضاد آشکاری دارد. نیویورک تایمز در ۴مارس در توضیح این تفاوت نوشت که ترامپ خواستار جابجایی فلسطینیان از غزه شده و یک مقام آمریکایی گفت: «او این را راهحل نهایی درگیری میداند.» پولیتیکو نیز در همان روز نوشت که هدف ترامپ حذف حماس و واگذاری غزه به کنترل اسرائیل است و یک مشاور کاخ سفید گفت: «ما میخواهیم غزه از تهدید خالی شود، حتی اگر به قیمت آوارگی باشد.»
در مقابل، واشنگتن پست در توضیح طرح اعراب گفته که این طرح بر حفظ جمعیت غزه تأکید دارد و یک دیپلمات گفت: «ما پاکسازی قومی را رد میکنیم.» فارن پالیسی افزود هم معتقد است که طرح مصر به دنبال بازسازی با نظارت بینالمللی است، در حالی که القدس العربی تأکید دارد که اعراب هرگونه جابجایی را غیرقابل قبول میدانند.
اسرائیل در مواجه با طرح ترامپ و اعراب چه موضعی دارد؟
اسرائیل واکنش متفاوتی به این دو طرح نشان داده است. وال استریت ژورنال گزارش داده که اسرائیل از پیشنهاد خلع سلاح غزه توسط ترامپ حمایت کرده و یک مقام اسرائیلی نیز گفته: «ما هر طرحی که حماس را حذف کند، بررسی میکنیم.» تایمز آو اسرائیل در همان روز نوشت که بنیامین نتانیاهو طرح ترامپ را «نوآورانه» خوانده است.
اما لوموند گزارش داد که اسرائیل طرح اعراب را غیرواقعبینانه میداند و یک دیپلمات به این روزنامه گفت: «نتانیاهو با بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه مخالف است.» الاهرام نیز نوشت که اسرائیل خواستار آتشبس مشروط به خلع سلاح کامل است و یک منبع اسرائیلی تاکید کرده: «طرح اعراب برای ما قابل قبول نیست.»
آینده غزه در میان دو طرح مبهم
آینده غزه در میان این دو طرح در ابهام است. فارن پالیسی در گزارش توضیح می دهد که طرح اعراب به حمایت مالی و سیاسی گسترده نیاز دارد و جیمز دورسی، تحلیلگر این رسانه معتقد است: «بدون همراهی غرب، این طرح اجرایی نمیشود.» گاردین نیز نوشت که جابجایی فلسطینیان در طرح ترامپ به واکنش تند جهانی منجر خواهد شد و هیو لاوت، تحلیلگر گاردین معتقد است: «ترامپ ممکن است فشار را افزایش دهد، اما هزینه سیاسی بالایی دارد.»
کارشناسان میگویند که طرح اعراب با هدف بازسازی و خودمختاری، به دلیل وابستگی مالی و مخالفت اسرائیل در معرض شکست است. الشرق الاوسط هم این نکته را تایید کرده و می افزاید «ثبات نسبی با طرح اعراب ممکن است و عبدالرحمن الراشد گفت: «اما بدون تضمینهای امنیتی اسرائیل، این طرح روی کاغذ میماند.»
ناظران سیاسی معتقدند که طرح ترامپ، با حمایت اسرائیل، شانس بیشتری برای اجرا دارد، اما خطر بیثباتی منطقه را افزایش میدهد. نیویورک تایمز نوشت که اسرائیل با توقف کمکها در ۲ مارس، فشار بر حماس را شدت بخشیده است. این یعنی غزه میان بازسازی شکننده عربی و جابجایی پرمخاطره آمریکایی معلق است و آینده آن به تصمیمات اسرائیل، واکنش جهانی، و توان مالی اعراب بستگی دارد.
۳۱۱۲۱۳
