زمستان طبی نزد حکمای پیشین، زمانی است که مردم به سبب سردی هوا محتاج به پوشش بیشتر بوده و حیوانات صحرایی و کوهی در شکاف کوهها و غارها پنهان میشوند و بسیاری از انواع حشرات از بین میروند. به دلیل تابش آفتاب به صورت مایل به زمین و بارش برف و باران طبع فصل زمستان «سرد و تر» است.
بنابر اعلام دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، این فصل برای افراد با غلبه صفرا مناسبتر است ولی برای افراد با غلبه سردی و تری یا بلغم و افراد سالخورده مناسب نیست. در هر سه نظام طب ایرانی، طب هندی و طب چینی این باور وجود دارد که در فصل زمستان نسبت به سایر فصول سموم و مواد زائد بیشتر از دیگر فصول سال در بدن انباشته میشوند.
اثرات فصل زمستان بر بدن انسان
_ به دلیل سردی هوا و بسته شدن منافذ پوستی در سر و بدن، حرارت میل به درون پیدا میکند و گویی حرارت غریزی و قوای بدنی در این فصل تقویت میشود.
_ به دلیل غلبه سرما بر بیشتر بخشهای بدن، اخلاط غلیظ و ساکن میشوند.
_ با کم شدن حرکات تحلیل برنده رطوبات و زیاد شدن خواب، مواد زائد در بدن افزایش مییابند.
_ زمستان موجب افزایش تولید بلغم و امراض بلغمی است و با مصرف غذاهای غلیظ، سرد و مرطوب در زمستان احتمال ابتلا به نزله و زکام افزایش مییابد؛ البته این امر بیشتر در افرادی که ضعف گوارش دارند، اتفاق میافتد. اگر تولید این رطوبتها در بدن افزایش یابد سرفه، سینه درد، درد پهلو، انواع ذاتالریه، عفونت در چشم، تورم حلق، بیماریهای عصبی و سردرد مزمن پدید میآید که حتی ممکن است در مواردی به سکته و صرع منتهی شود.
_ در زمستان رسوب مقدار ادرار بیش از رسوب مقدار ادرار در تابستان است.
_ اثر نهایی زمستان بر افرادی که تدابیر این فصل را رعایت کنند این است که هضم بهتری خواهند داشت و گوشت و خون بدنشان در این فصل زیاد میشود اما اگر پرخوری کنند و ورزش و تحرک بدنی کافی نداشته باشند ممکن است افزایش غلظت خون به حدی برسد که به بدن آسیب برساند.
_ در زمستان به دلیل کاهش میزان تابش آفتاب در طول روز امکان بروز افسردگی در برخی افراد مستعد، بیشتر میشود.
تدابیر مهم برای فصل زمستان
_ از مصرف غذاهای سرد و تر بویژه در شبها پرهیز کنید. (مخصوصا اگر علائم غلبه سردی و تری یا بلغم دارید.)
_ از غذاهای گرمیبخش مصرف کنید. البته بدیهی است که مقدار غذاها در هر فرد به تناسب مزاج او مناسب است. در زمستان بدن نیاز بیشتری به غذا بویژه گوشت دارد ویژه آنکه با دارچین، زیره و رازیانه همراه شود زیرا حرارت غریزی زمستان و هضم در این فصل قوی است و عمل گوارش برای معده آسانتر است. اما اگر زمستان گرم تر از حد مورد نظر باشد یا بارندگی کمی رخ دهد باید در مصرف میزان غذا دقت کرد.
_ سایر مواد گرم و خشکی که برای تغذیه زمستان مناسب هستند نیز شامل کره، عسل، بادام، تخم شربتی، پسته، پونه، پیاز، دنبه، ترب، تره، جعفری، چای، خردل، خرما، دارچین، خرمالو، ریحان، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیتون، زیره سیاه، سیر، شنبلیله، فلفل، فندق، کرفس، مویز، کلم، گردو، گل سرخ، لپه، مرزه، موسیر، موم عسل، نارگیل، نخود، نعناع، عرق بهارنارنج، هل و…. است.
_ نوشیدنیها و غذاها را به صورت گرم مصرف کنید و از مصرف یخ جدا خودداری کنید.
_ در دنیای امروز انواع و اقسام میوهها در فصل زمستان در دسترس است اما، مصرف میوههای تابستانی که سرد و مرطوب هستند مانند هندوانه، خیار، گوجه فرنگی و… در زمستان موجب بروز عوارض و بیماری خواهد شد؛ بنابراین بیشتر از میوههای گرم، خشک و خشکبار استفاده کنید. حتی مصرف زیاد میوههایی مثل پرتقال و نارنگی که رطوبت زیادی دارند برخلاف آنچه تصور میشود بویژه در افرادی که معدههای سرد و تر دارند باعث افزایش احتمال بروز سرماخوردگی و نزله خواهد بود.
_ به افراد کهنسال توصیه میشود در زمستان انجیر را خیسانده و مصرف کنند زیرا برای تلیین مزاجشان خوب است.
_ در زمستان پس از استحمام نباید به طور ناگهانی در معرض هوای خارج از خانه قرار بگیرید.
_ در این فصل از خوابیدن در روز پرهیز کنید زیرا باعث ایجاد بیماریهای رطوبتی و نزله میشود. تباهی رنگ چهره، سستی بدن، احساس کسالت و کاهش اشتها از دیگر عوارض خواب روز هستند.
_ بهترین زمان ورزش در فصل زمستان آخر روز است، البته منظورمان روز طبیعی یعنی زمان غروب خورشید که حدودا ۴ یا ۵ بعد از ظهر است. کسانی که در بدنشان رطوبت زیادی دارند در این فصل باید ورزش سنگین انجام دهند تا از پیدایش و انباشت اخلاط در بدن جلوگیری کنند.
_ در زمستان باید از فصد، حجامت و اسهال و استفراغ قوی خودداری کنید؛ اما در زمان مورد نیاز با تشخیص پزشک ماهر میتوان از مسهلهای ضعیف یا متوسط و یا فصد به قدر نیاز بهره جست.
تدابیر طب ایرانی برای فعالیتهای خارج از خانه در روزهای سرد و برفی
_ بهتر است افراد به قدر اشتها غذای گرم بخورند و پس از اینکه حرارت غذا در بدنشان منتشر شد، حرکت کنند.
_ باید هنگام خروج از منزل، بینی، دهان، سر و گردن را با شال و کلاه پوشاند.
_ برای افرادی که سرماییتر هستند میتوان توصیه کرد پیش از خارج شدن از منزل غذایی که در آن مغز گردو، سیر، پیاز و روغن باشد بخورند و یا پیش از حرکت کمی فلفل یا سکنجبین عسلی بخورند که دفع ضرر سرما کند.
_ پس از بازگشت به خانه نباید ناگهان نزدیک بخاری یا گرمای زیاد بروید بلکه اول باید هوای اتاقی که در آن ساکن هستید گرم شود و پس از تسکین شدت سرما، به بخاری نزدیک شوید.
بیشتر بخوانید:
نوشیدنیهای خوشمزه برای پیشگیری از کمبود آهن
با چند ترفند ساده از یبوست پیشگیری کنید
۲۳۳۲۳۶
