اربعین، فرصت تجدید حیات معنوی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران،‌ سیدمجید نبوی پژوهشگر حوزه علوم قرآنی و حدیث‌شناسی شیعی طی یادداشتی با عنوان «اربعین و حیات طیبه» نوشت:

شعار اصلی امام حسین و اهل بیت علیهم‌السلام همواره مبارزه با ظلم و برقراری عدالت بوده است. قیام عاشورا که اربعین یادآور آن است، نمادی از این مبارزه است. امام حسین(ع) فرمودند: «إِنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلَا بَطَرًا وَلَا مُفْسِدًا وَلَا ظَالِمًا، إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِی أُمَّهِ جَدِّی». یعنی «من برای سرکشی و خوش‌گذرانی و فساد و ستم خروج نکرده‌ام، بلکه تنها برای اصلاح در امت جدم قیام کرده‌ام.» این روایت نشان می‌دهد که هدف امام اصلاح امت و مقابله با فساد و ظلم بود. اربعین، با گردهمایی میلیون‌ها انسان، فرصتی است برای زنده نگه داشتن این شعار. زائران در مسیر پیاده‌روی اربعین، با شعارهای «هیهات منا الذله» (دور باد از ما ذلت)، تعهد خود را به ظلم‌ستیزی تجدید می‌کنند.

قرآن کریم نیز بر عدالت‌خواهی تأکید دارد. در آیه ۲۵ سوره حدید می‌خوانیم: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» (ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند). اربعین، این آیه را در عمل تفسیر می‌کند؛ زائران با حضور در این راهپیمایی، نه تنها به یاد امام حسین علیه‌السلام می‌گریند، بلکه با الهام گیری از سیره امام حسین سعی می‌کنند تا در زندگی روزمره خود، علیه ظلم بایستند. این الگوگیری از امام حسین علیه‌السلام می‌تواند سبک زندگی را اصلاح کند؛ مثلاً در جامعه‌ای که فساد اقتصادی رواج دارد، فرد با الهام از اربعین حسینی، سعی می‌کند از رشوه و تبعیض دوری می‌کند و عدالت را در روابط کاری و خانوادگی پیاده می‌کند.

اربعین و اقرار به حقانیت اهل بیت
زیارت امام حسین علیه‌السلام در اربعین، بیش از یک سفر فیزیکی، یک اقرار مجدد بر حقانیت اهل بیت است. امام صادق فرمودند: «مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ عَارِفًا بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» (کامل الزیارات، ص۱۳۴). این روایت نشان می‌دهد که زیارت با معرفت، برابر با زیارت خداوند است و زائر با این عمل، حقانیت امام را تأیید می‌کند. اربعین، این زیارت را به یک حرکت جمعی تبدیل کرده و زائران را وادار می‌کند تا اهل بیت را الگوی زندگی خود قرار دهند.

الگوگیری از اهل بیت تأثیر عمیقی بر سبک زندگی دارد. قرآن در آیه ۲۱ سوره احزاب می‌گوید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ» (برای شما در رسول خدا الگویی نیکو است). این الگوگیری به اهل بیت نیز تسری می‌یابد، زیرا آنان ادامه‌دهنده راه پیامبر صلی الله علیه و آله هستند. در اربعین، زائران با دیدن صحنه‌های ایثار و همدلی – مانند کمک به یکدیگر در مسیر – می‌آموزند که سبک زندگی‌شان را بر اساس ارزش‌هایی چون صبر، شجاعت و مهربانی امام حسین علیه‌السلام بنا کنند.  

اربعین و پاکی روح
اهل بیت علیهم‌السلام نماد پاکی و طهارت هستند. قرآن در آیه تطهیر (احزاب:۳۳) می‌فرماید: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» (خداوند اراده کرده است تا پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را پاکیزه گرداند). اربعین، فرصتی است برای محبان اهل بیت علیهم‌السلام تا اعمال و رفتار خود را پاک کنند و خود را بیش از پیش شبیه اهل بیت کنند. در برخی روایتها آمده: «مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بِکَرْبَلَاءَ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ» (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، جلد۱، صفحه۸۵). این روایت تأکید دارد که زیارت اربعین، به مانند زیارت خداوند است و مسیر امام حسین(ع) همان مسیر خداست و فرد باید با ورود به این مسیر از گناهان فاصله گرفته و به سمت پاکی حرکت کند.

در سبک زندگی حسینی، این پاکسازی به معنای دوری از اعمال ناپاک مانند دروغ، غیبت و حرام‌خواری و غیره است. زائر اربعین، با قدم گذاشتن در مسیر کربلا، تعهد می‌کند تا رفتارش را با طهارت اهل بیت علیهم‌السلام همخوان کند؛ مثلاً در جامعه امروزی که آلودگی‌های اخلاقی مانند اعتیاد یا روابط ناسالم رواج دارد، اربعین الهام‌بخش است تا فرد با توکل به خدا و الگوگیری از امام علیه‌السلام، زندگی‌اش را پاکیزه کند. این اصلاح، نه تنها فردی است، بلکه اجتماعی؛ زائران با بازگشت از اربعین، می‌توانند خانواده و جامعه را به سوی پاکی هدایت کنند.

تأمل در اعمال گذشته و توبه
یکی از جنبه‌های مهم اربعین، ایجاد فضایی برای تامل و تفکر است. در مسیر پیاده‌روی، زائران فرصت دارند تا در اعمال گذشته خود بیندیشند، توبه کنند و برای آینده برنامه‌ریزی کنند. قرآن در آیه ۳۱ سوره نور می‌فرماید: «وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (ای مؤمنان، همگی به سوی خدا توبه کنید تا رستگار شوید). اربعین، این توبه را تسهیل می‌کند؛ زائران با گریه بر مظلومیت امام حسین علیه‌السلام گناهان خود را می‌شویند و سعی می کنند در آینده زندگی خود را بر اساس سیره امام حسین تنظیم کنند.

زیارت یکی از ابواب توبه است و زیارت با توبه، راهی برای آمرزش است. اگر فردی می‌خواهد از گناهی یا گناهان توبه کند می‌تواند به زیارت امام حسین رفته و در آنجا به امام قول دهد که دیگر کار ناشایست را تکرار نخواهد کرد، همچنین اربعین فرصتی برای تامل در اعمال برای همه زائران است. این تأمل به معنای ارزیابی گذشته است؛ فرد می‌تواند اشتباهاتش مانند بی‌توجهی به خانواده یا عدم تعهد به نماز یا بی توجهی به حلال و حرام را بررسی کند، توبه نماید و برنامه‌ای برای آینده بچیند و گذشته را جبران کند، مانند اختصاص زمان بیشتر به عبادت یا کمک به نیازمندان، یا دقت بیشتر به توصیه‌های دینی.

اربعین، با ایجاد حس همبستگی، زائران را تشویق می‌کند تا برنامه‌ریزی‌شان را بر اساس عدالت و حق و ایثار بنا کنند. برای نمونه، کسی که در گذشته به مال حرام آلوده بوده، با الهام از اربعین حسینی، می‌تواند توبه ‌کند و برنامه‌ای برای کسب حلال کند و حتی انفاق را به مانند امام حسین علیه‌السلام سرلوحه خود قرار دهد، این امر سبک زندگی‌اش را حسنی و او را به سوی سعادت هدایت می‌کند.

انتهای‌پیام/