کارشناسان بر این باورند که توافق اخیر میان تهران و واشنگتن برای مبادله زندانیان بین دو کشور در ازای آزادسازی ۶ میلیارد دلار از وجوه مسدود شده ایران در کره جنوبی گامی در جهت تنش‌زدایی میان ایران و ایالات متحده است، اما به گرم شدن قریب‌الوقوع روابط سرد دو کشور منجر نخواهد شد.
«الکس واتانکا» مدیر بخش ایران در اندیشکده «موسسه خاورمیانه» در واشنگتن، تبادل زندانیان را معامله‌ای بر اساس «تعامل» توصیف کرد و به الجزیره گفت: همه اساساً خود را با این واقعیت وفق داده‌اند که بهترین کاری که در حال حاضر می‌توانند، انجام دهند این است که گام‌هایی کوچک در جهت جلوگیری از یک بحران بردارند.
وی ادامه داد: بنابراین، همه چیز همین است. هیچ چشم‌انداز قابل توجهی توسط کسی ارائه نشده است که بتواند به ما بگوید پیشرفتی حاصل شده است. هیچ نشانی از آن وجود ندارد.
ظهر روز دوشنبه ۱۷ سپتامبر بر اساس توافق غیر مستقیم انجام‌شده بین ایران و آمریکا و همزمان با آزادسازی داریی‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی و واریز معادل پنج میلیارد و ۵۷۳ میلیون و ۴۹۲ هزار یورو به ۶ حساب متعلق به بانک‌های ایران در ۲ بانک قطری، تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا نیز انجام شد.
طبق این توافق در برابر آزادی پنج آمریکایی که در ایران به جرم جاسوسی در زندان بودند، پنج زندانی ایرانی که بهانه دور زدن تحریم‌های غیرقانونی از سوی نهادهای امنیتی آمریکا بازداشت و در زندان به سر می‌بردند، آزاد شدند.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا پس از آزادی پنج آمریکایی در ایران و پرواز آنها به دوحه از این اتفاق استقبال و از قطر به دلیل تلاش‌هایش در حصول و اجرای توافق تهران و واشنگتن قدردانی کرد.
به گزارش الجزیره، اما اگرچه بایدن و دیگر اعضای دولتش از آزادی این آمریکایی‌های بازداشت شده استقبال کردند، مقامات آمریکایی بارها گفته‌اند که تبادل زندانیان رویکرد واشنگتن را در قبال تهران تغییر نخواهد داد.
ایران و آمریکا به‌ویژه از سال ۲۰۱۸ پس از خروج یک‌جانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که منجر به کاهش برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور شد، تنش‌های شدیدی را تجربه کرده‌اند.
شبکه قطری گزارش داده جو بایدن در اوایل سال ۲۰۲۱ با وعده احیای توافق هسته‌ای با ایران که به‌طور رسمی به‌عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، روی کار آمد. اما از آنجایی که چندین دور مذاکرات غیرمستقیم برای بازگرداندن این توافق شکست خورد، واشنگتن به اجرای تحریم‌های خود علیه تهران ادامه داد و حتی دست به اقدامات بیشتری علیه این کشور زد.
مقامات دولت بایدن همچنین تاکید کرده‌اند که ایران تنها مجاز به استفاده از این وجوه انتقال یافته برای مقاصد بشردوستانه در بحبوحه انتقاد قانونگذاران جمهوی‌خواه است که واشنگتن را به پرداخت «باج» برای آزادی پنج آمریکایی – برخلاف سیاست اعلام شده دولت – متهم کرده‌اند.
با این حال، حامیان دیپلماسی امیدوارند که توافق روز دوشنبه بتواند به عنوان گامی در جهت از سرگیری مذاکرات درخصوص موضوع هسته‌ای و همچنین سایر مسائل با ایران عمل کند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه گفت که ایالات متحده در حال حاضر با ایران در تعامل نیست اما به دیدن فرصت‌هایی برای دیپلماسی ادامه خواهد داد. وی با این حال تاکید کرد که مبادله زندانیان ارتباطی با مذاکرات هسته‌ای ندارد.
الجزیره در ادامه با اشاره به جدیدترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مینی بر کاهش سرعت ذخیره اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در ایران تاکید کرد که روابط تهران و واشنگتن در ماه‌های اخیر با نشانه‌های کاهش تنش از یک سو و افزایش تنش‌ها از سوی دیگر همراه بوده است.
این شبکه افزود: رسانه‌های آمریکایی در ماه‌های اخیر همچنین گزارش دادند که دو کشور به یک تفاهم غیررسمی برای جلوگیری از رویارویی و تا حدی محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران دست یافته‌اند، اما مقامات دولت بایدن دستیابی به هرگونه توافق با ایران را رد کرده‌اند.
به گفته واتانکا از موسسه خاورمیانه، طرف‌ها در اکثر موارد بر روی «کنترل بحران» متمرکز هستند.
او در گفت‌وگوی خود با الجزیره تصریح کرد: تلاش‌ها از سوی هر دو طرف ادامه خواهد یافت تا عزم طرف مقابل را آزمایش کنند؛ تحریم‌های بیشتر، اقدامات بیشتر ایران در منطقه و رفت و آمد.
این کارشناس خاطر نشان کرد: اما هیچ یک از طرفین به وضوح نمی‌خواهند که این موضوع از کنترل خارج شود و به یک درگیری منجر شود. این، چیزی است که بسیار بر سر آن توافق دارند.
۳۱۱۳۱۱