مهسا مژدهی: پس از هشت سال از گذشت امضای توافق هستهای تحریمهای تسلیحاتی ایران از سوی سازمان ملل لغو شد. این اتفاق در شرایطی افتاد که کشورهای اروپایی و کانادا اعلام کردهاند کماکان تحریمها را مد نظر دارند. در عین حال سازمان ملل لغو این تحریمها را اعلام کرده. بر اساس آنچه این سازمان بینالمللی قابل قبول میداند محدودیتهای مرتبط با فعالیتهای ایران در ارتباط با موشکهای بالستیک که قابلیت حمل سلاح هستهای را دارند به پایان میرسد. وضعیت برای محدودیتها در خصوص انتقال موشکها، پهپادها و فنآوریهای مرتبط ایران و انسداد اموال و داراییهای ۲۳ فرد و ۶۱ نهاد درگیر در برنامههای هستهای و موشکی ایران هم به همین شکل خواهد بود. با این حال اتحادیه اروپا اعلام کرد تحریمهای موشکی و تسلیحاتی علیه ایران مندرج در توافق برجام همچنان حفظ میشوند. شورای اروپا گفت که این اقدامات به معنای اعمال تحریمهای جدید علیه ایران نیست و تغییری در وضعیت تحریمهای اتحادیه اروپا که قبلاً بر اساس برجام لغو شده بودند، ایجاد نخواهد شد.
در برگزیده با علی بیگدلی کارشناس مسایل بینالملل در این زمینه به گفتگو نشستهایم:
لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران به لحاظ حقوقی و سیاسی چه تاثیری بر تعاملات منطقهای و جهانی کشورمان دارد؟
یکی از مندرجات قطعنامه ۲۲۳۱ این است که ایران از سال ۲۰۲۳ محدودیت موشکی ندارد و از نظر برد و وزن هم مشکلی ندارد. منتها امریکایی ها دیگر عضو برجام نیستند و ادعایی ندارند و سه کشور اروپایی انگلیس و آلمان و فرانسه اعلام کردهاند اگر چه زمان این تحریم ها به پایان رسیده اما ما همچنان ما در تحریم تسلیحاتی ایران باقی میمانیم و بنابراین کشورهایی که با این سه کشور اروپایی ارتباط دارند، از خرید و فروش قطعات نظامی و موشکی از ایران منع میشوند. البته روسیه گفته قطعنامهای که اخیرا سه کشور اروپایی علیه ایران صادر کردهاند غیرقانونی و خلاف محتویات قطعنامه ۲۲۳۱ است. فقط مسکو است که این اظهارنظر را کرده. اما این مساله میتواند از جهت خرید و فروش سلاحهای پیشرفته مخالفت اروپاییها به ضرر ما تمام میشود. ما نمیتوانیم محصولات نظامی خود را به خیلی از کشورها بفروشیم چون حجم تبادلات بازرگانی این کشورها با اروپاییها بیشتر از ماست. البته ایران اعتراض کرده اما با این حواشی که در خاورمیانه اتفاق افتاده، اروپاییها پافشاری بیشتری بر ممنوعیت خرید و فروش تسلیحات به کار میبرند. از نظر بینالمللی آنها میتوانند مشکلاتی را برای ایران ایجاد کنند، اما از نظر محتویات قطعنامه چنین حقی را ندارند. این سه کشور فارغ از قطعنامه ۲۲۳۱ چنین تصمیمی گرفتهاند که اجرای آن بستگی به نفوذ این کشورها در فضای بینالمللی دارد.
بیشتر بخوانید:
اعلام رسمی پایان تحریمهای شورای امنیت علیه ایران
محدودیتهای موشکی علیه ایران پایان یافت/ بدعهدی غرب خلاف قانون است
بیانیه وزارت خارجه در واکنش به پایان تحریمهای موشکی ایران
آیا ما شاهد این خواهیم بود که کماکان بیشترین تبادلات تسلیحاتی ایران با کشورهایی مثل سوریه بماند؟
بله ما در همین حد میتوانیم عمل کنیم. البته ایران اعلام کرده قراردادهایی با برخی کشورهای افریقایی و حتی کشورهای آسیای مرکزی امضا کردهایم. ما نمیدانیم صحت این ادعا چقدر است. اما ممکن است سلاحها را بتوانید در برخی از این کشورها بفروشیم. اما کشورهایی که تحت نفوذ اقتصادی فرانسه و آلمان و انگلیس هستند، از خرید سلاحهای ایران خودداری خواهند کرد.
ایران به هر حال از نظر سازمان ملل تحت تاثیر این تحریم ها قرار ندارد، آیا میتوان گفت همکاریهای ایران با کشورهایی که به دلیل تحریمهای سازمان ملل با ایران همکاری نداشتند، افزایش خواهد داشت یا به همان سبک و سیاق قبل باقی میماند؟
همکاریهای کشورها در زمینه تسلیحاتی در همان حد قبل باقی می ماند. سیستم روابط تجاری ما با دنیا محدود است چون محدودیتهای اف ای تی اف را نپذیرفتهایم و مبادلات بانکی ما محدود است و کشورها خرید از ایران را متوقف میکنند. سیستم سوئیفت و شبکه بانکی ما بسته است و کشورها اگر اسلحه هم بخرند نمیتوانند پول خرید را بپردازند. سر و صدایی در مجلس در مورد پذیرش اف ای تی اف بلند شده بود که البته وزیر اقتصاد گفت همچین چیزی نیست. چون ما عضو سوئیفت نشدهایم کشورها از خرید اسلحه با ما خودداری میکنند.
ما شاهد این هستیم که اروپا دارد بدعهدی در زمینه برجام انجام میدهد. در چنین شرایطی آیا بازگشت طرفها به برجام محتمل خواهد بود؟
قطعنامه ۲۲۳۱ بیشتر روی مساله تسلیحاتی تاکید داشته و این قطعنامه در پایان مذاکرات به امضا رسید. همه کشورها تعهد کردهاند که محتویات این قطعنامه را رعایت کنند. اما چون ایران قبلا و پیش از انقضای این تاریخ به روسیه سلاح فروخته بود نوعی سیاست تنبیهی علیه ایران اعمال کردهاند که چرا قبل از پایان مدت مندرج در قطعنامه، ایران سلاح به روسیه فرستاده یا فروخته است. این سیاست تنبیهی است و این کشورها در دنیا نفوذ دارند و در چنین شرایطی و با منقضی شدن زمان این قطعنامه ایران دستش برای فروش سلاح باز نخواهد شد. این اختلافات رسیدن به توافق را سختتر میکند.
۳۱۱۳۱۲
