باران‌های مونسونی؛ نغمه‌ای شیرین با طعم تلخ در هرمزگان/ سیلاب در راه است! + فیلم

به گزارش خبرگزاری برگزیده های ایران از بندرعباس، استان هرمزگان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان، تحت تأثیر جریان‌های موسمی جنوب غربی قرار دارد که به بارش‌های موسمی یا مونسونی معروف است. این بارش‌ها هر ساله از اواسط خردادماه آغاز شده و تا اواسط شهریور ادامه دارد و می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر زندگی مردم، کشاورزی، زیرساخت‌ها و محیط زیست استان داشته باشد.

در سال جاری نیز هرمزگان شاهد بارش‌های سنگین مونسونی بوده که علاوه بر ایجاد فرصت‌های تأمین آب، خسارت‌های قابل توجهی را در برخی مناطق به دنبال داشته است.

.

بارش‌های مونسونی در هرمزگان معمولاً از اواسط خرداد ماه (اوایل تابستان) آغاز می‌شود و تا نیمه مردادماه ادامه دارد، اما شدت آن معمولاً در تیر و اوایل مرداد به اوج خود می‌رسد. این بارش‌ها برخلاف بارش‌های معمولی، به صورت رگباری، شدید و گاهی طولانی مدت اتفاق می‌افتند که می‌توانند موجب سیلاب‌های ناگهانی و روان‌آب‌های شدید شوند.

شروع بارش‌ها: معمولا حوالی هفته دوم خردادماه.

اوایل تیرماه: افزایش میزان بارش‌ها و شدت بارش‌های رگباری.

اوج بارش‌ها: اواخر تیرماه و اوایل مرداد.

پایان بارش‌ها: نیمه دوم مردادماه و در برخی سال‌ها تا اوایل شهریور ادامه دارد.

ویژگی‌های بارش‌های مونسونی

بارش‌های موسمی در هرمزگان معمولاً به صورت رگباری و شدید همراه با رعد و برق و وزش بادهای شدید هستند. این نوع بارش‌ها برخلاف بارش‌های متداول که معمولاً پراکنده و منظم هستند، بیشتر به صورت ناگهانی و متمرکز رخ می‌دهند که می‌تواند منجر به آب‌گرفتگی، رانش زمین و سیلاب‌های محلی شود.

بارش‌های مونسونی علاوه بر تأمین بخشی از آب مورد نیاز استان، به ویژه برای کشاورزی، اما سالانه خسارت‌های متعددی نیز در هرمزگان به بار می‌آورند. در سال جاری، خسارت‌های زیر به ثبت رسیده‌اند:

آب‌گرفتگی شدید معابر و خیابان‌ها به ویژه در شهرهای بندرعباس، میناب و بندرلنگه، آسیب به پل‌ها، جاده‌ها و شبکه‌های راه‌سازی بر اثر سیلاب و رانش زمین و قطع موقت مسیرهای ارتباطی در مناطق روستایی به دلیل سیلاب و ریزش کوه از جمله خسارت‌های بارش‌‌های مونسونی به زیرساخت‌های شهری و روستایی بوده است.

تخریب اراضی کشاورزی، به خصوص مزارع خرما و مرکبات که محصول اصلی منطقه است،  نفوذ آب‌های سطحی و شور شدن خاک کشاورزی در برخی مناطق باعث کاهش کیفیت زمین‌های زراعی شده، آسیب به زیرساخت‌های آبیاری و کانال‌های انتقال آب کشاورزی، خسارت به منازل مسکونی و اماکن عمومی، تخریب یا آسیب به برخی منازل مسکونی در مناطق پایین‌دست رودخانه‌ها و مسیرهای سیلابی،  آسیب به مدارس، درمانگاه‌ها و مراکز فرهنگی برخی روستاها، خسارت به شبکه برق و قطعی‌های مکرر برق ناشی از وزش باد و رعد و برق، خسارت به محیط زیست و حیات وحش، ایجاد روان‌آب‌های شدید موجب جابجایی خاک و از بین رفتن برخی پوشش‌های گیاهی طبیعی شده و تخریب زیستگاه برخی گونه‌های جانوری محلی از دیگر خسارت های بارش های مونسونی است.

با شروع بارش‌های مونسونی، دستگاه‌های متولی در استان هرمزگان، از جمله مدیریت بحران استانداری، هلال احمر، راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها به صورت شبانه‌روزی در تلاش برای مدیریت شرایط و کاهش خسارت‌ها هستند.

این اقدامات شامل، آماده‌باش کامل نیروهای امدادی و تیم‌های واکنش سریع، تخلیه مناطق در معرض خطر سیلاب و اسکان اضطراری مردم آسیب دیده، مسدودسازی مسیرهای پرخطر و هشدار به رانندگان و مسافران، پاک‌سازی و رفع انسداد کانال‌های دفع آب‌های سطحی و انجام عملیات تثبیت خاک و احداث سازه‌های موقت برای جلوگیری از رانش زمین بوده است.

با وجود تلاش‌های صورت گرفته، هرمزگان همچنان با چالش‌های مهمی همچون ضعف در زیرساخت‌های شهری و روستایی که در برابر بارش‌های شدید آسیب‌پذیر هستند، ناکافی بودن سیستم‌های دفع آب‌های سطحی و سیلاب‌ها در برخی مناطق شهری، افزایش مخاطرات رانش زمین و سیلاب‌های ناگهانی در مناطق کوهستانی و شیبدار، کمبود منابع مالی و تجهیزات لازم برای مقابله با بحران‌های ناشی از بارش‌ها  در برابر بارش‌های مونسونی مواجه است.

بارش‌های مونسونی در هرمزگان یکی از پدیده‌های طبیعی مهم و تعیین‌کننده در چرخه آبی و زیست محیطی استان است. این بارش‌ها ضمن تأمین بخشی از منابع آبی استان و حمایت از کشاورزی، می‌توانند خسارت‌های گسترده‌ای به زیرساخت‌ها، کشاورزی و زندگی مردم وارد کنند. توجه ویژه به بهبود زیرساخت‌های مدیریت سیلاب، تقویت تجهیزات امدادی و آموزش مردم برای مواجهه با شرایط بحرانی از جمله راهکارهای مهم برای کاهش اثرات منفی این بارش‌هاست.

‌از چند روز پیش که ابرهای تیره و سنگین در آسمان هرمزگان سنگینی کردند، مردم منطقه بار دیگر چشم‌انتظار باران‌هایی شدند که هر ساله در این فصل از جنوب غربی می‌وزند؛ بارش‌های موسمی یا همان مونسون که اگرچه مایه برکت‌اند، اما گاهی به تلخی خاطره می‌مانند.

 بارش‌های موسمی در این استان با شدت و ناگهانی بودنشان، زیرساخت‌های شهری و روستایی را به چالش کشیدند. پل‌ها و جاده‌هایی که سال‌ها برای ساخت‌شان وقت صرف شده بود، با سیلاب‌ها آسیب دیدند. خانه‌های روستایی که اغلب از مصالح ساده ساخته شده‌اند، تاب مقاومت در برابر سیل را نداشتند.

با اینکه بارش‌های مونسونی بخشی از چرخه طبیعی هرمزگان است، اما مردم و مسئولان نگران آینده‌اند. ضعف زیرساخت‌ها، نبود سیستم‌های مؤثر دفع روان‌آب‌ها و کمبود تجهیزات مناسب باعث شده بارش‌ها به جای مایه برکت، گاهی به کابوس تبدیل شوند.

بارش‌های مونسونی هرمزگان داستانی دو سویه دارد؛ از یک سو مایه حیات و رونق کشاورزی و طبیعت است، و از سوی دیگر به دلیل شدت و ناپایداری، می‌تواند زندگی مردم را به خطر بیاندازد. راهکارهای پایدار و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تنها راهی است که می‌تواند این نغمه شیرین باران را به خاطره‌ای خوش بدل کند.

/