مستوره نصیری: بالاخره «خسته شد صبر» پرستاران، سختی کار و درآمد کم و ده‌ها قانون و وعده به سرانجام نرسیده، اعتراضات آنها را در روزهای اخیر به دنبال داشت.
«پرستار داد بزن، حقت رو فریاد بزن.» این چکیده شعار و خواسته‌های آنها در این اعتراضات است. این اعتراضات در برخی از بیمارستان‌ها حتی با تهدید اعتصاب و خروج از کار هم همراه بوده است، چیز که به گفته دبیرکل خانه پرستار سابقه نداشته است: «شکل اعتراضات بی سابقه است و در طول ۱۰۰ سال تاریخ پرستاری مدرن کشور برای اولین بار است که اعتراض به‌شکل «دست از کار کشیدن» اتفاق می‌افتد. وقتی پرستار دست از کار بکشد، خیلی احساس نگرانی می‌کنیم.»
محمد شریفی مقدم پیش‌بینی می‌کند اعتصابات پرستاران در سراسر کشور گسترش خواهد یافت چون وزارت بهداشت و مسئولان دولتی تمایلی برای حل مشکلات پرستاران ندارند و به‌گفته او «پیام اعتراضات را نشنیده‌اند.»
او با بیان اینکه پرستاران به‌جز اجرای قوانین شغل خود، انتظار دیگری ندارند، گفت مشکلات امروزه پرستاران حاصل دو دهه بی توجهی به‌خواسته‌های این قشر است و در شرایط فعلی، پرستاران معترض که دست از کار کشیده‌اند، هیچ ترسی از اخراج شدن ندارند.
در ادامه گفتگوی ما با این چهره صنفی مشاغل پرستاری را می‌خوانید.
اعتراضات پرستاران از کدام شهر شروع شد و در کدام شهرها ادامه یافته است؟
آنقدر اعتراضات زیاد است که حسابش از دست همه در رفته است. اعتراضات از استان البرز و شهر کرج شروع شد. الان حدود ۵۰ بیمارستان درگیر هستند. بعد از آن شهر شیراز، آغاز کرد. در تمام بیمارستان‌های دولتی اعتراض را شاهد بودیم. تمام بیمارستان‌های دولتی شهر شیراز، شهرهای جهرم، لامرد، فسا و سایر شهرهای استان فارس هم اعتراض داشتیم. در استان‌های مرکزی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان رضوی و برخی استان‌های دیگر هم شاهد اعتراض هستیم. تعداد زیاد است و از ذهنم بیرون رفته‌اند.
جرقه اصلی این اعتراضات چه موضوعی بود؟
باید ابتدا چرایی اعتراضات را بررسی کرد. پرستاری یکی از مشاغل بسیار سخت و طاقت فرساست. پرستاران در مواجهه مکرر با بیماری‌های پرخطر هستند. سل، ایدز، هپاتیت و کرونا از جمله این بیماری‌ها هستند. شما دیدید در بحران کرونا، ادارات را تعطیل کردند ولی پرستاران سر کار بودند. ما سختی‌های شغلی زیادی از جمله مواجهه با بیماران در حال احتضار و نظایر آن را داریم.
اینها از خصوصیات شغل پرستاری است. پرستار می‌داند در شغل او، این خطرات و سختی‌ها وجود دارد. آیا این دلیل کافی برای اعتراض است؟
من شغل را معرفی کردم نه دلایل اعتراض را. دلیل اعتراض این نیست که شغل چه مشخصاتی دارد. پرستارانی داشتیم که در بحران کرونا، خانه نرفتند و مبتلا شدند و از دنیا رفتند. آن موقع اعتراض نکردیم و با جان و دل کار کردیم. در مشاغلی از این دست، در تمام دنیا، جذابیت و انگیزاننده قرار می‌دهند تا مردم تمایل داشته باشند در آن وارد شوند. مهمترین انگیزاننده هم دریافتی خوب این شغل در کل دنیا -به‌جز کشور ما- است. در خارج از کشور، آنقدر پرستار را از لحاظ معیشتی، شارژ می‌کنند که دغدغه معیشت نداشته باشد چون اعتقاد دارند در صورتی که پرستار دغدغه معیشت داشته باشد، تمام همت خود را برای بیمار صرف نمی‌کند. پرستار در آمریکا ۵ هزار دلار حقوق می‌گیرد و زندگی‌اش تامین است و دغدغه اضافه کار و شیفت دوم ندارد. در دنیا، پرستاران امنیت شغلی دارند.
وضعیت سیستم پرستاری در کشور ما به‌خاطر کم توجهی مسئولان در وزارت بهداشت، روز به‌روز بدتر می‌شود. از سال ۷۶ طبقه جدیدی در نظام سلامت شکل گرفت و سعی کرد تمام منابع را به‌سمت خود بکشد و اعتقاد دارد هر قدر دیگران از منابع کمتر استفاده کنند، کاسه او پُرتر می‌شود. با این دید، مشاغلی مانند پرستاری، دچار مشکل می‌شوند. پرستاران بعد از آن چند قانون را به‌مجلس بردند و در حال حاضر، خواسته پرستاران اجرای قانون است و چیزی بالاتر از اجرای قانون نمی‌خواهند. قانون سخت و زیان‌آور بودن شغل پرستاری که در سال ۱۳۶۸ تصویب شده است و در سال ۸۸ هم دوباره توسط قانونگذار مورد تاکید قرار گرفت،از جمله این موارد است. این قانون می‌گوید چون شغل پرستاری سخت است در بخش خصوصی با ۲۰ سال کار، امکان بازنشستگی وجود دارد. در بخش دولتی با ۲۵ سال کار، بازنشسته می‌شوند.
چه قوانینی درباره پرستاران اجرا نشد؟
یکی آن قانون سخت و زیان‌آور بودن شغل پرستاری است. قانون دیگر، تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است که نصفه نیمه اجرا شده است. در نظام درمان، کار تیمی است و همه کار می‌کنند تا مریض خوب شود. خدمات همه گروه‌های پزشکی تعرفه دارد به‌جز پرستاران که از طریق مجلس در سال ۱۳۸۶ تصویب شد خدمات پرستاران هم تعرفه داشته باشد. سوم قانون ارتقای بهره‌وری نظام بالینی است که نیم بند اجرا کرده‌اند. یکی هم پرداخت‌های فوق‌العاده‌های خاص است که برای ضریب ۳ برای همه مشاغل اجرا شده است ولی برای پرستاران تنها ۰.۴ (چهار دهم) اجرا شده است. آخرین اولویت اعتراض پرستاران هم اضافه کار اجباری است. در صورت اضافه کاری، باید توافق پرستار وجود داشته باشد ولی در حال حاضر، اضافه کاری به‌صورت اجباری به‌پرستاران تحمیل می‌شود.
مطالبات پرستاران با سابقه بیش از ۲ دهه قرار بوده به‌نتیجه برسد ولی اجرا نشده است. مواردی که اشاره کردید علاوه بر این اعتراضات باعث مهاجرت گسترده آنها هم شده، درست است؟
واقعیت آن است که وضعیت پرستاری به‌تدریج خراب‌تر شد. تورم بالا رفته و دریافتی پرستاران تغییری نکرده است. ابتدا پرستار غر می‌زند، بعد نامه می‌نویسد، بعد اعتراض می‌کند ولی می‌بیند هیچکس توجهی نمی‌کند. بعد هم مجبور به‌مهاجرت می‌شود. آمار مهاجرت را یکبار اعلام کردیم که به‌ما گفتند آمار را کجا آوردید؟ آمار ندهید. ما هم آمار نمی‌دهیم ولی تعداد مهاجرت پرستاران بالاست. امروز دکتر ظفرقندی هم گفت مهاجرت پرستاران را داریم. به‌جای آن که بیایند علت مهاجرت را بررسی کرده و حذف کنند، صورت مسئله را پاک می‌کنند و می‌گویند آمار ندهید. یکی از گزینه هایی که پرستاران دارند، مهاجرت است. در ایران پرستار اگر بماند ماهانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار حقوق می‌گیرد ولی در اروپا به او ۴۰۰۰ دلار دستمزد می‌دهند. عقل سلیم حکم می‌کند جایی که دستمزد بالاتری می‌دهند کار کند. امروز پرستار ایرانی به‌آلمان برود، از فردا ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ یورو به‌او می‌دهند و آموزشش را شروع می‌کنند. آمار مهاجرت سیر صعودی دارد. کشورهای مقصد جذابیت‌هایی را گذاشته‌اند. رفاه، امنیت، جایگاه و احترام دارد. بی عدالتی در آن کشورها نیست و تفاوت بین حقوق پزشک و پرستار در نهایت ۲ برابر می‌شود.
و اگر مهاجرت نکنند؟
مهاجرت یکی از گزینه‌های پرستاران است. گزینه دیگر، تغییر شغل است. خیلی از پرستاران به‌شغل آزاد می‌روند و می‌گویند راحت شدم از پرستاری. بدترین کاری که پرستاران انجام می‌دهند رانندگی در اسنپ است که دو برابر پرستاری، درآمد دارند. پرستاران دنبال کارهای اداری رفته‌اند. در کارهای بیمه، آموزش و پرورش و شهرداری می‌روند. عده ای از پرستاران هم ترجیح داده‌اند خانه نشین شوند. پرستار می‌گوید در یک شیفت اضافه کاری به من ۱۴۰ هزار تومان می‌دهند که پول ایاب و ذهاب من نمی‌شوند. الان در هر ساعت اضافه کاری پرستاری، ۲۰ هزار تومان می‌دهند. من می‌خواستم از محلی به‌منزل بروم، ۱۸۰ هزار تومان کرایه اسنپ شد. پرستار در یک ماه ۱۲ میلیون تومان می‌گیرد. خانمی که یک فرزند دارد، ماهانه ۱۰ میلیون تومان باید هزینه مهدکودک بدهد. برایش به‌صرفه تر است در خانه بنشیند و کار نکند.
این اعتراضات به خروج پرستاران از کار بیشتر دامن می‌زند؟
بیمارستان‌های ما قبل از این اعتصابات هم خالی از پرستار بوده است. در تهران بیمارستان الغدیر را افتتاح کردند و ببینید چقدر کمبود پرستار داشتند. برخی بیمارستان‌ها به‌خاطر نبود پرستار، باز نمی‌شوند. تعدادی از پرستاران هم که مانده‌اند فشار بی امانی را تجربه می‌کنند. پرستاران می‌دانند وقتی اعتصاب کرده‌اند آنها را تهدید می‌کنند که اخراج‌تان می‌کنیم. می‌گویند باشد، اخراج کنید. یعنی وضعیت به‌جایی رسیده است که برای پرستار مهم نیست اگر اعتصاب کند اخراج می‌شود.
اعتراضات به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است؟
بگذارید درباره مدل اعتراضات حرف بزنیم. قبلا در مشهد، کرج و شیراز، اعتراض به‌صورت تجمع بوده است ولی الان شکل اعتراضات بی سابقه است و در طول ۱۰۰ سال تاریخ پرستاری مدرن کشور برای اولین بار است که اعتراض به‌شکل «دست از کار کشیدن» اتفاق می‌افتد. وقتی پرستار دست از کار بکشد، خیلی احساس نگرانی می‌کنیم. مسئولان هم متاسفانه، هیچ اهمیتی نمی‌دهند و پیام را نگرفته و درک نکرده‌اند. اگر مسئولان دلشان برای مردم می‌سوزد، باید رسیدگی کنند. وقتی تمام دنیا صدای اعتراض پرستاران را شنیده ولی مسئولان متاسفانه این پیام را نشنیده‌اند. من به‌آقای دکتر پزشکیان عرض کردم شما پزشک هستید و وضعیت پرستاران را می‌دانید. حالا می‌توانید یک نماینده از وزارت بهداشت را انتخاب کنید تا بیاید و این کار را جمع کند. متاسفانه به‌علت کم توجهی مسئولان وزارت بهداشت و در سطح بالاتر، اعتراضات در حال گسترش است و ما هم پیش‌بینی می‌کردیم در صورتی که مسئولان توجه نکنند، اعتراضات گسترش خواهد یافت. ضمن این که ما به‌عنوان خانه پرستار احساس نگرانی می‌کنیم. دیروز شورای عالی امنیت ملی برای اعتصابات پرستاران جلسه گذاشته بود و در آنجا به‌وزارت بهداشت ماموریت داده است ظرف ۳ روز مشکلات جامعه پرستاری را جمع بندی کرده و ارائه دهد. ما می‌گوییم وزارت بهداشت خودش بخشی از مشکل است. خودش مسبب مشکلات است. پرستاران معترض که وسط میدان هستند از تشکل‌های پرستاری عبور کرده‌اند و حرف ما یا نظام پرستاری یا معاونت پرستاری وزارت بهداشت را گوش نمی‌کنند. گروهی که خودشان بخشی از مشکل هستند، نمی‌توانند مطالبات پرستاران را در شورای عالی امنیت ملی نمایندگی کنند. ضمن تشکر از شورای عالی امنیت ملی، خواهشمندیم مشکلات پرستاری را از بدنه پرستاران بپرسند نه از کسانی که خودشان بخشی از مشکل پرستاران هستند.
۴۷۴۷