به گزارش برگزیده های ایران از سروستان، اگر چه در استان فارس با وجود همه مشکلات اقلیمی از جمله بارندگی کم و فصل خشک طولانی، در کنار تبخیر زیاد و بروز تنش خشکی در طول فصل رویش گیاه، توفیق چشمگیری در کاشت بذر و نهال صورت نگرفته ولی عده ای تحت عنوان گروه ها حامی محیط زیست و احیاءکنندگان زاگرس، همچنان به تلاش های خود جهت احیاء و زنده نگهداشتن محیط زیست تلاش می کنند.
مهران علیزاده، یکی از فعالان محیط زیست است که همیشه در حال تلاش برای خوب شدن حال دل زمین است و زمین، آب و هوای پاک را یکی از موثرترین دلایل خوشحالی و نشاط مردم می داند. البته برخی از این مردم، روزها با رفتارهایشان باعث شدند کارهای مهران و دوستانش در حوزه محیط زیست چندین برابر شود.
با این فعالان محیط زیست در کارگاه های آموزشی که در این دو سال، به خاطر شیوع ویروس کرونا به صورت مجازی و در قالب وبینار برگزار می کنند، آشنا شده بودم و از دور شاهد دلسوزی این عزیزان برای احیاء طبیعت زیبای سروستان بودم.
از علیزاده که سالها است در گروه حامیان و احیاءکنندگان محیط زیست به همراه اعضای خانواده اش فعالیت می کند، در مورد علاقه اش به محیط زیست پرسیدم که دختر کوچکش با شیرین زبانی گفت: ما باید به زمین، هدیه بدهیم چون که زمین به ما امکان زندگی کردن داده است.
اما پدر با خنده می گوید: از کودکی علاقه به کاشت دانه ها در دل خاک داشتم و از آنها مراقبت می کردم؛ فرقی نمی کرد که جوانه می زند یا نه، من ماه ها از آنها مراقبت می کردم چون جمله کاشتن بذر مهر و محبت را شنیده بودم، فکر می کردم جوانه زدن دانه ها از سطح زمین نتیجه محبت های من است و می خواستم میزان محبتم را به همه نشان بدهم.
من دوره کودکی و اوایل نوجوانی ام را در طبیعت گذراندم چون عشایر بودیم و هر سال همراه خانواده کوچ می کردم و همیشه زندگی خودم را مدیون این درختان، دشت و جنگل و گونه های گیاهی اش می دانم و تصمیم گرفتم در بزرگسالی این دین را ادا کنم.
از نحوه فعالیتش در این گروه ها پرسیدم که پاسخ داد: فعالیت های ما در طول سال با هم متفاوت است مثلا کاشت بذر یا نهال برخی از درختان در اواسط اسفند ماه تا اوایل فرودین ماه است یا برخی دیگر از گونه ها حتما باید در پاییز کاشته شود. در حالی که حفاظ از درختان در برابر آتش سوزی بیشتر در فصل تابستان صورت می گیرد اما کار پاکسازی طبیعت در همه فصول سال جریان دارد.
وی در ادامه صحبت هایش گفت: در طرح درختکاری، باید به انتخاب بذر، زمین و محیط کاشت آن توجه خاصی بشود زیرا بذرهایی که کاشته می‌شوند باید بر اساس اقلیم، نوع پوشش و میزان بارندگی انتخاب شوند و حتما باید از چرای دام محفوظ باشد و نمی شود بدون برنامه، شروع به کاشت بذر یا نهال کنیم، چون کاری بی ثمر انجام داده ایم.
علیزاده در پاسخ به این سوالم که کاشت بذر بهتر است یا نهال، توضیح داد: کاشت بذر از جهاتی بهتر از نهال است چون بذر از ابتدا در طبیعت با شرایط محیط سازگار می شود اما نهال تا با محیط سازگار می‌شود مدتی طول می‌کشد و طی این مدت ممکن است دچار تنش‌هایی شود.
وی توصیه می‌کند: بهترین محل برای کاشت بذر، شکاف سنگها است چون این محل ها رطوبت خوبی دارند و بذری که در آن کاشت شود نیاز به سرکشی و آبیاری ندارد، طی این سالها متوجه شدیم که نهال کاری گونه بَنه در شکاف سنگها موفقیت آمیز بوده البته در صورتی که شکاف سنگ پیدا نشود، می‌توان بذر را کنار یک سنگ یا بوته گیاه کاشت.
این فعال محیط زیست اظهار داشت: در طبیعت با توجه به شرایط، به ندرت رطوبت خاک برای جوانه زنی فراهم است و به برای همین از میان مقادیر زیاد بذر پراکنده شده، فقط تعداد بسیار کمی در شرایط خوب قرار گرفته و به رشد خود ادامه می دهند.
علیزاده در ادامه توضیحاتش در مورد نحوه کاشت بذر بنه (پسته وحشی) گفت: مثلا گیاه بَنه که بومی مناطق گرم و خشک است، باید در معرض نور فراوان باشد و مناسب ترین خاک برای این گیاه، ترکیب شن و ماسه و خاک رس است و خاکی که روی بذر ریخته می‌شود نباید بیشتر از سه سانتی‌متر باشد همچنین آبیاری این گیاه باید هنگامی صورت بگیرد که خاک کاملاً خشک شده باشد.
پشتکار؛ رمز رسیدن به قله هدف
در مورد سختی و شیرینی های این کار از او پرسیدم که توضیح داد: اکثر مواقع ظرف های یک لیتری آب را در کوله‌پشتی‌های خود قرار می دهیم و به سختی از صخره ها بالا می رویم تا نهال ها را سرکشی و آبیاری کنیم و سختی این کار به شیرینی دیدن شادابی نهال های نوپا که مثل فرزندانمان هستند، می ارزد.
علیزاده در ادامه گفت: وقتی بذرها را کاشتیم، نشانه هایی را در اطراف آن منطقه قرار می دهیم تا زمان آبیاری و سرکشی را به یاد داشته باشیم؛ البته در صورتی که شرایط سرکشی مهیا نباشد بعضی مواقع بذرها را در سایه یا در کنار بوته هایی مثل گون می کاریم که نیازی به آبیاری نداشته باشد.
این فعال محیط زیست گفت: طی این سالها بارها بعد از اینکه جوانه زدن گیاهان را دیدیم در سرکشی های بعدی شاهد از بین رفتن گیاه بودیم، در این مواقع بسیار ناراحت شدیم ولی باز هم چون تا حدودی نتیجه گرفته بودیم، به امید روزی که درخت تنومندی بشود با حفاظت بیشتر بذر کاشتیم و بیشتر مراقبت کردیم.
وی با اشاره به مزیت بزرگی که بذر برخی درختان جنگلی دارند، ادامه داد: بعضی از بذرها خودرو هستند و نیاز به آبیاری ما ندارند و اگر بذر یا نهال آنها در طبیعت کاشته شود تنها در سال‌های اولیه آبیاری مختصری دارند و بعد از آن نیاز خود را از بارندگی‌های سالانه تأمین می‌کنند همچنین این درختان آمادگی زندگی در طبیعت خشن را دارند و در مقابل آفت‌ها و بیماری‌ها، مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.
از نوع بذرها و مکان هایی که تا به حال فعالیت داشته اند پرسیدم که علیزاده گفت: بذر درختان و گیاهان بومی مثل بادام کوهی، بنه، کُنار و همچنین گیاه دارویی انغوزه در کوه و مراتع منطقه چشمه رباط (دوشولی) یا ارتفاعات کوه‌های اطراف چشمه لایئسی و تنگ غنیبی که محیطی مناسب است به صورت لکه ای می کاریم.
وی در ادامه توضیح داد: منطقه اطراف آب اسمانی و آب موردی، کوه سیاه، تنگ سرخونی، بذر درختان بنه، بادام کوهی، ارژن و گیاهان داروئی جاشیر خوراکی، انغوزه و یونجه وحشی کاشتیم مثلا در قسمت هایی از کوه سیاه به خاطر ارتفاع کوه در قسمت دره ها طلوع آفتاب دیرتر و غروب زودتر اتفاق می افتد که از این مزیت استفاده بهینه می کنیم.
پرندگان و جوندگانی که بهتر از انسان ها درخت می‌کارند
این فعال محیط زیست به فعالیت حیوانات در کاشت درخت ها اشاره کرد و گفت: بیشتر از ۹۰ درصد درختان توسط پرندگان و جانوران کاشته می شوند، مثلا پرندگان پوست میوه درخت بنه را می خورند و خود بنه را در مراتع و کوه ها و جنگل پراکنده می کنند و همین باعث می شود که نهال تازه از خاک سر در آورده و گاهی این درخت ها را در بین درختچه ها و خارها ببینیم.
علیزاده در ادامه گفت: یا مثلا میوه بلوط که توسط برخی حیوانات در زیرزمین دفن می شوند و در اکثر مواقع آن حیوان فراموش می کند به سراغ غذای مخفی خودش بیاید و بذر جوانه می زند و سبز می شود.
یک دست صدا ندارد
وی در مورد نحوه فعالیت اعضای گروه گفت: خوشحالم از اینکه گروه هایی که تشکیل داده ایم خانواده گی است و سعی می کنیم در اکثر مواقع نوجوان ها همراه گروه باشند تا خودشان تجربه کاشت و نگهداری نهال ها را داشته باشند، چون به این شکل، بیشتر قدر درخت ها و محیط زیست را می دانند.
علیزاده با بیان اینکه هدف ما باید از طبیعت گردی سود و منفعت دوطرفه باشد، گفت: اگر هر کدام از ما بعد از تفریح و لذت بردن از طبیعت در آن منطقه ای که هستیم بذرهایی حتی اگر به اندازه یک مشت بذر علوفه بکاریم دین خودمان را به زمین و آیندگان ادا کرده ایم و من همیشه سعی می کنم این موضوع را عملی انجام بدهم تا الگویی برای اطرافیانم باشم.
این فعال محیط زیست با اشاره به تهدیداتی که باعث تخریب درختان می شود، بیان کرد: چرای بی رویه و مازاد بر ظرفیت و خارج از فصل، تأمین سوخت و مصارف روستایی و علاوه بر آن قطع و سرشاخه زنی درختان مادر توسط مخربان محیط زیست، تغذیه جوندگان از جمله موش صحرایی، خرگوش و جوجه تیغی و… عواملی است که رشد و پا گرفتن نهال ها را تهدید می کند.
وی در ادامه گفت: بیشترین چیزی که ما را آزار می دهد و تا مدتها ناراحت هستیم وقتی هست که شاهد شکسته شدن شاخه های درخت ها می شود یا آتشی که از روی سهل انگاری به جان درختان سبز می افتد و در چشم بر هم زدنی درخت چند صد ساله زغال می شود.
با خانواده علیزاده در حالی خداحافظی می کنم که این روزها بارندگی های بسیار نیست ولی امیدواری، آنها را برای انجام فعالیت های بیشتر مصمم تر کرده است.
امیدوارم توجه بیشتر جامعه به محیط زیست و منابع طبیعی راهی باشد برای آشتی ما با طبیعت، گذری باشد به سوی طلوع دوباره فرهنگ دیرینه ایران اسلامی ما که همان حفظ و نگهداری طبیعت است.
انتهای پیام/س