به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، دستفروشی از آن دسته مشاغلی است که افراد در معابر پرتردد شهری بدون پرداخت اجاره، قبوض سنگین و مالیات بساط می‌کنند و در ازای فروش محصولات خود به عابران، درآمدزایی می‌کنند.
با توجه به شرایط اقتصادی امروز جامعه، بسیاری از افراد نه توانایی خرید مغازه دارند و نه پرداخت اجاره‌بهای سنگین؛ ازاین‌رو به دستفروشی که این روزها پرشمار شده و برخی به طور لفظی آن را شغل رسمی قلمداد می‌کنند، روی می‌آورند و بازار بساط‌گستری و ایجاد مزاحمت برای تردد شهروندان را داغ و داغ‌تر می‌کنند؛ پدیده‌ای که اخیراً علاوه بر نارضایتی شهروندان و ایجاد مزاحمت برای عابرین، موجبات اعتراض کسبه بازار را هم باعث شده است.
پدیده دستفروشی خاص امروز و دیروز نیست، بلکه سابقه بسیار طولانی دارد و بسیاری از کشورهای دنیا هم با چالش‌های ناشی از این اقدام مواجه‌اند. کلان‌شهر تهران به دلیل توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، کسب‌وکار و … علاوه بر جمعیتی که دارد، با پدیده مهاجرت‌های داخلی و خارجی و … هم مواجه است که موجب توسعه دستفروشی و افزایش چالش‌های آن می‌شود.
دستفروشی متولیان متعددی دارد، اما با وجود تمام اقداماتی که در دوره‌های مختلف صورت گرفته شاهد خروجی مناسبی در این زمینه نیستیم و این نشان از شکست طرح‌های عملیاتی و اجرایی در این حوزه دارد.
از آنجایی که شهردار تهران به‌عنوان یکی از متولیان امر ساماندهی دستفروشان وظایفی را به عهده دارد، مدیریت شهری دوره ششم به‌منظور توجه به سیمای شهری و رضایت شهروندان و حمایت دستفروشان بارها بر ساماندهی این‌گونه از کسب‌وکار به جای برخورد سلبی یا بی‌تفاوتی نسبت به چالش‌های بساط‌گردانی تأکید کرده است.
در همین راستا شهرداری تهران روز بازار، شب بازار، همه‌روز بازار، بازارهای موقت و یا بازارهای ثابتی با ظرفیت‌های متعدد را ایجاد کرده تا بساط‌گستران ساماندهی شوند. مصداق بارز آن‌هم ساماندهی دستفروشان و بساط‌گستران چهارراه ولی‌عصر (تئاترشهر) با ایجاد زیرساخت و بسترسازی در ضلع شمالی میدان ولی‌عصر(عج) است.
به گفته علیرضا زاکانی؛ شهردار تهران، پایتخت حدود ۳۰ هزار دستفروش دارد که اغلب آنها در مترو حضور دارند و بخشی هم در خیابان‌ها و معابر بساط می‌کنند. در حال حاضر یک‌ششم آنها هم در بازارهای محلی، روز بازارها و شب بازارها فعالیت دارند.
سعید بیگی؛ مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر هم در خصوص روند ساماندهی دستفروشان می‌گوید: در میان دستفروشان اتباع بیگانه وجود دارند و برخی نیز سوءاستفاده می‌کنند؛ لذا شیوه برخورد با هریک از این موارد پس از شناسایی متفاوت خواهد بود و نیازمند ورود دستگاه‌های ذی‌ربط است.
وی با تأکید بر اینکه شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران موظف است پس از شناسایی افرادی که نیازمند هستند و دستفروشی می‌کنند، جایی را برای آنها فراهم کند، ادامه می‌دهد: در روند ساماندهی یا از روز بازارهای فعال استفاده می‌کنیم یا ساماندهی در محل را انجام می‌دهیم و یا آنها را در بازارهای ثابتی که داریم اسکان می‌دهیم.
مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر عنوان می‌کند: در راستای حمایت از افراد نیازمندی که اقدام به دستفروشی می‌کنند با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت امور اقتصادی و دارایی مذاکراتی صورت گرفته است؛ لذا شناسایی دستفروشان واقعی در حال انجام است و در محورهای مختلف توسط شهرداری‌های مناطق انجام می‌شود و ثبت‌نام آنها در برای ساماندهی در حال انجام است.
بیگی با اشاره به شناسایی دستفروشان توسط شهرداری مناطق با کمک شرکت شهربان و حریم‌بان می‌گوید: آنها معابر را از فضای آشفته حضور دستفروشان ساماندهی می‌کند و اجازه سد معبر در معابر را نمی‌دهد. افرادی که شناسایی می‌شوند، اگر مستحق حمایت باشند به حضور و فعالیت در بازارهای شهرداری راهنمایی می‌شوند. اگر بازاری در اطراف محل تجمع و بساط‌گردانی دستفروشان وجود نداشت، زمینی را در شرکت ساماندهی شناسایی می‌کنیم و به‌صورت یک بازارچه به‌طور موقت و بلندمدت در اختیار دستفروشان برای کاسبی قرار می‌دهیم.
همچنین داوود گودرزی؛ دستیار ویژه شهردار تهران با بیان اینکه در خصوص ساماندهی دستفروشان پایتخت ۳ رویکرد وجود دارد، عنوان می‌کند: از آنجایی که پدیده دستفروشی بسیار پیچیده است، می‌توانیم از آن عبور کنیم، برخورد قهری داشته داشته باشیم و یا اینکه با بررسی‌های لازم به سمت ساماندهی گام برداریم که در دوره جدید مدیریت شهری رویکرد ما ساماندهی است.
وی با تاکید بر اینکه پدیده دستفروشی نیازمند شناخت است، بیان می‌کند: بخشی از دستفروشان به دلایل مختلف نتوانسته‌اند شغل مناسبی داشته باشند و به دستفروشی روی آورده‌اند؛ اینها دستفروشان واقعی هستند. اما بخشی افراد سودجو و فرصت طلب هستند که بعضاً تا ۴۰ نفر برای آنها دستفروشی می‌کنند.
گودرزی در مورد وضعیت مطلوب انضباط شهری می‌گوید: شهرداری تهران تنها متولی ساماندهی دستفروشان نیست. بلکه در قانون آمده است وزارت راه وشهرسازی موظف است برای ساماندهی آنان زمین در اختیار شهرداری قرار دهد که چنین اتفاقی تاکنون رقم نخورده است.
به گفته وی، وزارتخانه‌های صمت و اقتصاد و اتاق اصناف در خصوص به رسمیت شناختن دستفروشی تحت عنوان شغل مسئولیت دارند و موظف به همکاری هستند که متاسفانه اقدامی در این خصوص رقم نخورده است.
به گزارش خبرنگار برگزیده های ایران؛ با اقدامات صورت گرفته از سوی شهرداری، در تهران هفته‌ای ۶۰ روز بازار شکل می‌گیرد که حدود ۸ هزار نفر در آنها مشغول فعالیت هستند.
هزینه روز بازارهای شهرداری به این صورت است که بر اساس مصوبه شورای شهر بهای خدمات مشخص‌شده و نسبت به سال گذشته افزایشی نداشته است.
بر همین اساس به ازای هر مترمربع، شهرداری، روزانه ۹ هزار تومان در ازای اجاره غرفه ۲ در ۲ دریافت می‌کند که این عدد به‌صورت روزانه مبلغ ۳۶ هزار تومان خواهد شد.
با این اوصاف، نه‌تنها همکاری سایر نهادها و وزارت‌خانه‌ها برای ساماندهی پدیده دستفروشی و بساط‌گردانی اهمیت دارد، بلکه شهرداری تهران اماکنی برای کسب‌وکار قانونی این مشاغل ایجاد کرده تا مزاحمت و دردسرهایی نظیر جارزنی و اشغال پیاده‌روهای شهر به حداقل برسد.
/