تعلیق کارتهای اجارهای در هالهای از ابهام/ بازگشایی مسیر تازه برای فرار ارزی؟
تعلیق کارتهای اجارهای در هالهای از ابهام/ بازگشایی مسیر تازه برای فرار ارزی؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برگزیده های ایران، در سالهای اخیر بخش قابلتوجهی از ارزهای حاصل از صادرات که به چرخه رسمی اقتصاد کشور بازنگشتهاند، از مسیر فعالیتهای موسوم به «بازرگانی اجارهای» و استفاده از کارتهای بازرگانی یکبارمصرف خارج شدهاند؛ پدیدهای که حالا به یکی از چالشهای اصلی نظام تجاری و ارزی کشور تبدیل شده است.
بر اساس گزارش سالانه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سال ۱۴۰۳ حدود ۳۴ هزار کارت بازرگانی جدید صادر شده است؛ این در حالی است که تا پایان سال ۱۴۰۲ مجموع کارتهای بازرگانی فعال کشور بین ۵۰ تا ۵۵ هزار فقره برآورد میشد، این رشد کمسابقه در صدور کارتهای بازرگانی، اگرچه در ظاهر میتواند نشانهای از تسهیل تجارت و گسترش فعالیتهای صادراتی تلقی شود، اما بررسیهای میدانی و آمارهای رسمی نشان میدهد بخش قابلتوجهی از این کارتها بهصورت اجارهای مورد استفاده قرار گرفته و عملاً به پاشنهآشیل صادرات کشور بدل شدهاند.
بهگفته برخی مسئولان ذیربط، از مجموع شناسههای جدید صادرکنندگان در سال ۱۴۰۳، حدود ۱۶۲۱ شناسه صادراتی تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۴ بهارزش تقریبی ۸ میلیارد و ۷۸۶ میلیون یورو هیچگونه تعهد ارزی خود را ایفا نکردهاند. آمارها حاکی از آن است که تنها حدود ۱۰ درصد از ارز حاصل از صادرات این گروه به چرخه اقتصادی کشور بازگشته و مابقی عملاً از دسترس نظام ارزی خارج شده است.
این آمار اختصاصی نشان میدهد افزایش کمّی کارتهای بازرگانی در عمل نهتنها به افزایش واقعی صادرات منجر نشده، بلکه در بسیاری موارد به ابزاری برای دور زدن مقررات ارزی و فرار از بازگشت ارز تبدیل شده است؛ مسئلهای که نگرانی نهادهای نظارتی و سیاستگذار را بهدنبال داشته است.
تعلیق کارتهای اجارهای از ابتدای مهر ماه؟
در همین راستا، بانک مرکزی و وزارت صمت طی ماههای گذشته جمعآوری و ساماندهی کارتهای بازرگانی اجارهای را در دستور کار قرار دادند. بر اساس تصمیمات اتخاذشده، از مهرماه ۱۴۰۴ قرار بود محدودیتهای جدیدی برای این دسته از کارتها اجرایی شود. هدف از این محدودیتها مقابله با سوءاستفادههای مالی، افزایش شفافیت در فرآیند صادرات و تضمین بازگشت ارز حاصل از صادرات عنوان شده است.
در سالهای اخیر، استفاده از کارتهای بازرگانی اجارهای برای صادرات کالاهای فاقد نظارت مؤثر و بدون پشتوانه واقعی افزایش یافته و همین موضوع ریسکهای جدی مالی و ارزی را متوجه اقتصاد کشور کرده است، بر این اساس، سازمان توسعه تجارت ایران با تدوین بخشنامهای، اعمال محدودیتهای جدیتری را در دستور کار قرار داد تا ضمن حمایت از صادرکنندگان خوشسابقه، مسیر سوءاستفادههای گسترده مسدود شود.
طبق بخشنامه بالا، صادرکنندگانی که کارت بازرگانی آنها فاقد رتبهبندی است، تنها در صورت ارائه ضمانتنامه بانکی معتبر مجاز به انجام صادرات خواهند بود، همچنین صادرکنندگان دارای اهلیت تأییدشده از سوی رئیس اتاق بازرگانی شهرستان میتوانستند تا سقف ۱۰۰ هزار دلار بدون نیاز به ضمانتنامه بانکی صادرات انجام دهند؛ تصمیمی که با هدف حمایت از فعالان واقعی و خوشحساب اتخاذ شده بود.
نامه رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، برای تعویق رتبهبندی کارتهای اجارهای و پیمانسپاری ارزی
با این حال، اجرای این سیاست با فشارها و سنگاندازیهایی همراه شد، بهعنوان نمونه، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اخیراً در نامهای به سازمان توسعه تجارت، خواستار تعویق سهماهه اجرای رتبهبندی کارتهای بازرگانی و همچنین لغو موقت پیمانسپاری ارزی برای صادرات محصولات کشاورزی شد.
مجوز صادرات تا ۱۰۰هزار دلار بدون ضمانتنامه بانکی برای کارتهای اجارهای صادر شد
در نهایت و در پی این فشارها، سازمان توسعه تجارت از بخشی از مصوبه خود عقبنشینی کرد و سقف صادرات کارتهای بازرگانی فاقد رتبهبندی و بدون ضمانتنامه بانکی را تا ۱۰۰ هزار دلار مجاز اعلام کرد؛ تصمیمی که بهزعم کارشناسان، عملاً مسیر صادرات با کارتهای بازرگانی اجارهای را بار دیگر تا این سقف باز میگذارد و میتواند تلاشها برای مهار فرار ارزی را با چالشهای جدیدی مواجه کند.
صمصامی: مسئول ارزهای برنگشته از ۸ آذر به بعد وزیر صمت است
در همین راستا حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در واکنش حواشی اخیر در صفحه خود نوشت: وزیر محترم صمت، مستحضرید که لزوم ارائۀ ضمانتنامۀ بازگشت ارز برای دارندگان کارت بازرگانی بدون رتبهبندی از ۲۴ تیر تاکنون مدام تمدید شده است. از تاریخ ۸ آذر به بعد، اگر صادرات بدون ضمانتنامه انجام شود، جنابعالی مسئول ارزهای برنگشته و خسارت به کشور خواهید بود نه افراد غیرمسئول دیگر.
/+