نوحهخوانی هم بهعنوان بخشی از فرهنگ عمومی جامعه بیتاثیر از این ملودیها نبوده و به دلیل ذات ریتمیک نوحهخوانی و همراهی سینهزنی یا زنجیرزنی با این ملودیها، نوحهخوانان و مداحان همواره به عنوان یک نوآوری سعی میکردند از ملودیهای آشنا برای گوش مردم استفاده کنند و با تغییر کل یا بخشی از شعر آن را برای ایام عزاداری به مردم عرضه کنند تا با استقبال بیشتر مخاطبان مواجه شوند. این رویه همواره ادامه داشته تا اینکه چند سال قبل یکی از مداحان مشهور یکی از تصنیفهای به اصطلاح لسآنجلسی با عنوان «ساقی» با مطلع شعر «سلام من به تو یار قدیمی» به آهنگسازی فرید زلاند و شعری از اردلان سرفراز را برای نوحهخوانی تنظیم و اجرا کرد. این تابوشکنی و استفاده از تصنیف خواندهشده از هایده، یکی از مشهورترین خوانندگان زن موسیقی پاپ واکنشهای مثبت و منفی بسیاری در پی داشت اما جالبترین آن اذعان غیرمستقیم بر این مدعا بود که بسیاری از اقشار جامعه ـ چه مذهبی چه غیر مذهبی ـ مخاطب صدای این خواننده هستند!
حال این روزها در پرالتهابترین ایام عاشورای چند سال اخیر، در حالی که جنگ و ویرانی تا اندازهای خودی به کشور عزیزمان نشان داد، شاهد بودیم که بسیاری از هیئتهای مذهبی استفاده درست و بجایی از مفهوم وطن و ایران در نوحههای خود داشتند. یکی از هیئتهای مذهبی در یزد از آهنگی با شعر سیمین بهبهانی با مطلع «دوباره میسازمت وطن» را اجرا کرد که پیشتر توسط داریوش اقبالی آهنگسازی و خوانده شده بود.
اما جنجال برانگیزترین نوحه، نوحهی «ای ایران ایران» بود که محمود کریمی (نوحهخوان مشهور تهرانی) آن را بر اساس یکی از آهنگهای دکتر محمد سریر و شعر تورج نگهبان و خوانندگی محمد نوری اجرا کرد که البته شعر این اثر با تغییرات فراوانی ایجاد شد. اما در میان تفسیرها و ارجاع چنین اجراهایی به مسائل کپی رایتی یا دزدی هنری و … که گمان نمیرود در چنین اتفاقات ملی ـ مذهبی محلی از اعراب داشته باشد، یک مسئلهی مهم فراموش شد؛ این آهنگِ مشهور که سالهای سال از زیباترین عاشقانههای موسیقی پاپ برای وطن محسوب میشد و اینک در بُعدی دیگر از جلوهی خود به درون هیئتهای مذهبی هم راه پیدا کرده، اثری از یک آهنگساز بزرگ است؛ محمد سریر.
محمد سریر از آهنگسازانی است که کارنامه درخشانی در آهنگسازی فیلم و مجموعه تلویزیونی و همچنین چند آلبوم دارد. او دوستی دیرینه با زنده یاد محمد نوری داشته و چهار آلبوم درخشان «دلاویزترین»، «چراغی در افق»، «جاودانه با عشق» و «جلوه های ماندگار» از آثار مشترک محمد سریر به خوانندگی محمد نوری است. شاید به عنوان یک مخاطب موسیقی باید بیاموزیم که هر اثر را با خالق آن، یعنی آهنگساز بشناسیم، امری که متاسفانه در هیاهوی پستها و نوشتههای فضای مجازی یا حتی فضای رسمی روزنامهنگاری فراموش شده و تصنیف «ای ایران ایران» اثری از محمد نوری بیان میشود که البته نقش خواننده و شاعر آن بسیار برجسته است، اما اگر نبود ذوق، هنر و اندیشهی محمد سریر، این اثر هرگز خلق نمیشد. گمان میرود از این اثر ارزشمند ملی که توسط محمد سریر ساخته و به حافظه جمعی ایرانیان هدیه شده، چنان راه خود را باز کرده که امروز ـ حتی با تغییر غیرهنرمندانهی شعر ـ که در رسمیترین هیئتهای عزاداری هم اجرا شده و مورد استقبال قرار میگیرد. اثری که برای نام ایران و موطن عزیز ساختهشده و امروز نمادی از فصل مشترک مردم این سرزمین است چه با نوحه شنیده شود چه اجرای اصلی آن!
۵۹۵۹
