حجاب در جمهوری اسلامی؛ نگاهی از ریحانه انقلاب تا آیات صیانت
حجاب در جمهوری اسلامی؛ نگاهی از ریحانه انقلاب تا آیات صیانت
گروه فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران ـ مریم مرتضوی: مقام معظم رهبری در بیاناتی چشمه نگاهی عمیق و الهامبخش است، به نقل از پیامبر اعظم (ص) فرمودند: «المرء ریحانه». این جمله کوتاه، نه تنها زیباییشناسی اسلامی در نگاه به زن را بازگو میکند، بلکه چارچوبی کاملاً متفاوت از دیدگاههای سرکوبگرایانه یا مصرفگرایانه به حجاب ترسیم کرده است.
ریحانه، گیاهی است که بوی خوشی از خود میدهد، فضای خانه را معطر میکند و هیچگاه منبع آشفتگی یا سردرگمی نیست. حجاب در این دیدگاه، نه زنجیری بر تن زن، بلکه گلهایی است که بر ریحانه وجودش نهاده میشود تا هم زیباییاش مراقبت کند و هم او را از نگاههای سطحی و مبتذل محفوظ نگه دارد.
این نگاه، در تقابل کامل با دو سوی افراط قرار دارد: یکسو کسانی که حجاب را «وظیفهای تحمیلی» میدانند و آن را با سختگیری و سرزنش اجرا میخواهند. سوی دیگر، کسانی که به اسم «آزادی»، زن را به ابزاری برای جلب توجه و مصرف تبدیل میکنند. اما در گفتمان اسلامی، و به ویژه در گفتمان رهبر انقلاب، حجاب صیانتی است بر کرامتی که خداوند به زن بخشیده است.
امام صادق(ع) در این زمینه میفرماید: «حجاب زن، عفت دین اوست.» این حدیث، حجاب را از حوزه ظاهری فراتر میبرد و آن را بخشی جداییناپذیر از هویت معنوی زن میداند. بنابراین حجاب در جمهوری اسلامی، نه ابزاری برای کنترل، بلکه علامتی از عزت، آگاهی و انتخاب آزادانه است؛ انتخابی که ریشه در ایمان دارد.
و اینجاست که «ریحانه انقلاب» معنا پیدا کرده است: زنی که با حجاب، نه تنها جامعه را عطر میدهد، بلکه خود را از فرهنگ توهینآمیز مصرفگرایی دور میدارد و در عین زیبایی، پابرجا میماند.
حجاب در قرآن: صیانت، شناسایی و عفت
پایههای حجاب در اسلام و در قرآن کریم با دقتی الهی بنا شده است. در آیه معروف سوره احزاب، خداوند میفرماید: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا» به این معنا که: «اى پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: «پوششهاى خود را بر خود فروتر گیرند. این براى آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیکتر است، و خدا آمرزنده مهربان است.» (سوره احزاب، آیه ۵۹)
این آیه، سه هدف کلیدی برای حجاب بیان میکند:
۱. شناخته شدن: زن با حجاب، هویت خود را به عنوان یک زن مؤمن آشکار میکند.
۲. عدم آزار دیدن: حجاب، سپری است در برابر نگاههای خیره، توهین و سوءاستفاده.
۳. نزدیکی به تقوای الهی: چرا که این فرمان، در بستر تقوا و پاکدامنی آمده است.
این آیه هیچگاه حجاب را به عنوان محدودیت معرفی نمیکند، بلکه آن را راهی برای صیانت و وسیلهای برای تقویت روابط اجتماعی سالم میداند.
حتی در آیه دیگری که به مردان نیز خطاب میشود: «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ؛ به مردان مؤمن بگو که چشمان خویش فروگیرند» (سوره نور؛ آیه ۳۰) توجه میشود که حجاب، یک طرفه نیست؛ بلکه سیستمی دوطرفه است که هم زن و هم مرد را در چارچوبی از احترام متقابل قرار میدهد.
در جمهوری اسلامی ایران، این دیدگاه قرآنی، پایه سیاستگذاری در حوزه حجاب شده است. مقام معظم رهبری نیز با بازگویی این آیات و تأکید بر عدم آزار، حجاب را از فضای پلیسی خارج کرده و آن را به حوزه فرهنگ، آگاهی و معنویت بازگرداندهاند.
حجاب و خانواده: محوریتی که غرب از دست داده
در یکی از مهمترین محورهای بیانات اخیر، مقام معظم رهبری بر نقش خانواده به عنوان محور اصلی حیات اجتماعی تأکید کردهاند. در این خانواده، حجاب نه یک الزام فردی، بلکه عنصری است که «حریم اعتماد، عفت و آرامش» را تقویت میکند. در فضایی که زن با حجاب، عزت خود را حفظ کند، مرد نیز از دغدغه رقابت بیمعنی و نگاههای بیگانه رها شده و خانواده فضایی برای رشد معنوی و عاطفی میشود.
در مقابل، جوامع غربی با ترویج فرهنگ بدنمحوری و سلب حجاب، نه تنها خانواده را تضعیف کردهاند، بلکه زن را به کالایی برای عرضه تبدیل نمودهاند. امروزه در بسیاری از کشورهای غربی، نرخ طلاق بالاتر از ۵۰ درصد است، خشونت علیه زنان در حال افزایش است و کودکان در فضایی بیهویت و بیثبات رشد میکنند. اینها نتیجه همان آزادی بدون حد و مرز است.
پیامبر اکرم (ص) یکی از صفات مهم برای بهترین زنان را حیا معرفی کردهاند. حیا، ریشه حجاب در درون است. حجاب خارجی، بیانگر حجاب درونی است و همین حجاب درونی است که خانواده را از درون تقویت میکند.
در این شرایط کشور ما با حمایت از حجاب، در واقع از خانواده حمایت میکند؛ از آن خانوادهای که زن در آن «ریحانه» است، نه «ابزار».
رسانه، حجاب و گفتمان جدید: از «اجبار» به «جذابیت ایمانی»
نکته بسیار ظریف این است که حجاب باید در فضای رسانهای، با زبانی نو، جذاب و ایمانآور روایت شود، نه با زبانی از ترس و کیفرخواهی. رهبر انقلاب درباره حفظ کرامت و حریم زنان بهوضوح فرمودهاند: «نفی خشونت به هر صورت.»
این یعنی نظام جمهوری اسلامی، حجاب را با ابزار نیرو تحمیل نمیکند، بلکه با ابزار فرهنگ، آموزش و جذابیت معنوی، آن را ترویج میدهد. و این کار وظیفه رسانههای انقلابی است: روایت از زنانی که با حجاب، در دانشگاه، کارخانه، عرصه هنر و حتی فضای مجازی، موفق و تأثیرگذار هستند.
در هفتهای که به میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) نزدیک میشویم، به عنوان الگوی تمام زنان محجبه، فرهیخته، مقاوم و مؤمن، فرصتی طلایی برای بازگو کردن این پیام وجود دارد: حجاب، نه مانع پیشرفت، بلکه پناهگاهی برای عزت و کرامت زنان است.
/
