حقایقی درباره هورمون رشد برای کودکان/ هشدار به والدین

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، این روزها، در سایه نبود نظارت‌های کافی بر تجویز داروها و همچنین افزایش توجه جامعه به ویژگی‌های ظاهری به‌ویژه بلند بودن قد، بسیاری از خانواده‌ها به امید بلندقدتر شدن فرزندانشان، به متخصصان غدد و اطفال مراجعه می‌کنند. در این میان، تجویز هورمون رشد برای کودکانی که روند طبیعی رشد را طی می‌کنند، به روندی نگران‌کننده تبدیل شده است؛ هورمونی که اگرچه در موارد خاص می‌تواند مفید باشد، اما در صورت استفاده غیرضروری و بی‌ضابطه، عوارض خطرناکی برای سلامت کودک به دنبال دارد.

عوارض خطرناک هورمون رشد برای کودکان چیست؟

مطالعات علمی متعدد نشان می‌دهند که مصرف نادرست یا غیرضروری هورمون رشد (GH) می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی در کودکان و بزرگسالان شود. عوارض احتمالی مصرف این هورمون شامل دردهای مفصلی، مقاومت به انسولین، بزرگ‌شدن اندام‌ها (آکرومگالی)، اختلال در عملکرد تیروئید، ژنیکوماستی (بزرگ شدن پستان در مردان)، افزایش فشار خون و حتی افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌‌ها در بزرگسالی است.

یکی از نگرانی‌های اصلی این است که مصرف طولانی‌مدت هورمون رشد ممکن است باعث تغییرات متابولیک گسترده‌ای در بدن کودک شود که اثرات آن در بزرگسالی نمایان شود؛ از جمله افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ یا ناهنجاری‌های استخوانی.

انتظار نامعقول خانواده‌ها برای رشد قدی کودکان

با وجود این هشدارها، برخی خانواده‌ها همچنان اصرار دارند که فرزندانشان حتماً قد بلندی داشته باشند؛ حتی اگر بهای آن، تحمل عوارض خطرناک دارو باشد. این در حالی است که در بسیاری از این خانواده‌ها، میانگین قد والدین و دیگر اعضای فامیل نیز کوتاه‌ است و بر اساس اصول ژنتیکی، انتظار قدی خارق‌العاده برای فرزند، توقعی غیرواقعی به حساب می‌آید.

هورمون رشد در چه صورت برای کودکان توصیه می‌شود؟

در همین راستا، دکتر علی ربانی، رئیس انجمن پزشکان کودکان ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران اظهار کرد: تزریق هورمون رشد باید در مواقعی انجام شود که تجویز آن بتواند روند رشد را، که به‌طور کلی قابل پیش‌بینی است، بهبود ببخشد. اگر فردی در حال طی کردن مسیر طبیعی رشد خود باشد و خطری رشد او را تهدید نکند، تجویز هورمون رشد معمولاً تأثیری در افزایش قد نهایی او نخواهد داشت.

وی افزود: هورمون رشد زمانی تجویز می‌شود که فرد به دلایلی رشد نمی‌کند، در حالی که باید رشد کند. در چنین شرایطی، یکی از اقدامات ضروری می‌تواند تجویز هورمون رشد یا رفع مشکلاتی باشد که مانع رشد شده‌اند.

رشد قدی کودکان کشور وضعیت بدی ندارد

فوق تخصص اندوکرینولوژی کودکان با تأکید بر این که در کشور ما، به‌طور میانگین، رشد ژنتیکی قدی در مقایسه با کشورهای اطراف وضعیت بدی ندارد و حتی ممکن است بهتر هم باشد، گفت: با این حال، مهم است که بتوانیم بر اساس ژنتیک هر کودک، رشد نهایی او را پیش‌بینی کنیم و برای رسیدن به حداکثر ظرفیت رشد ژنتیکی، برنامه‌ریزی و مدیریت لازم را انجام دهیم. 

ژن‌ها تعیین‌کننده قد نهایی کودک‌اند

وی ادامه داد: اگر در سال‌های رشد، این مسیر به درستی طی نشود و رشد غیرطبیعی رخ دهد، آن زمان باید مداخله کنیم اما نکته مهم این است که رشد نهایی هر کودک تا حد زیادی بر اساس ژنتیک او مشخص است. ما باید قبل از بلوغ، پیش‌بینی این رشد نهایی را داشته باشیم. اگر این پیش‌بینی نشان دهد که کودک در حال رسیدن به رشد مطلوب خود است، نباید در این روند دخالتی انجام دهیم.

فوق تخصص بیماری‌های غدد درون‌ریز و متابولیسم کودکان بیان کرد: این‌گونه نیست که اگر فردی ژن قد کوتاه دارد، بتوانیم با تجویز هورمون رشد ژنتیک او را تغییر دهیم و قدش را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهیم. در مورد کودکانی که احتمال می‌دهیم از نظر ژنتیکی قد کوتاهی داشته باشند، باید با دقت بیشتری آن‌ها را زیر نظر بگیریم. این مراقبت از طریق ویزیت‌های منظم و بررسی‌های مکرر انجام می‌شود تا مطمئن شویم کودک به حداکثر رشد ممکن بر اساس ظرفیت ژنتیکی خود می‌رسد.

/