امروز ساختار مدیریتی بهجامانده از دولت گذشته کشور را در شرایطی قرار داده که باید به یک حقیقت تلخ تن دهیم: بحران انرژی در ایران دیگر مقطعی نیست، بلکه به یک وضعیت دائمی در تمام طول سال بدل شده است.
ظرفیت اسمی تولید برق کشور حدود ۹۵ هزار مگاوات اعلام میشود، اما توان عملی تولید به دلیل فرسودگی نیروگاهها، محدودیتهای سوخت و ضعف زیرساختی، کمتر از ۶۵ هزار مگاوات است. این در حالی است که نیاز واقعی مصرف در پیک تابستان ۱۴۰۴ از ۹۰ هزار مگاوات نیز عبور کرده و ناترازی به بیش از ۲۵ هزار مگاوات (معادل ۳۰ درصد کل مصرف) رسیده است.
تاکید میکنم نیاز واقعی مصرف! نه آنکه با کاهش ولتاژ یا کاهش فرکانس یا کاهش تامین توان به اسم مدیریت خاموشی انجام میشود.
این شکاف عمیق موجب شده که خاموشی دیگر صرفاً یک “بحران مقطعی تابستانی” نباشد، بلکه به یک رویداد چرخهای در تمام فصول سال تبدیل شود: از خاموشیهای گسترده تابستان، مستقیماً به محدودیتهای پاییز و زمستان میرسیم و عملاً تنها فروردین و بخشی از اردیبهشت امکان تأمین برق پایدار وجود دارد.
جنجالیتر از همه، این است که دولت و مدیران میانی بهجای پذیرش واقعیت، با ارائه آمارهای دستکاریشده و غیرواقعی، بحران را پنهان میکنند. نتیجه این خطای مدیریتی آن است که امروز حتی در مناطقی مانند خراسان و اصفهان ــ که مازاد تولید دارند ــ خاموشی تحمیل میشود و آن را «خاموشی عادلانه» مینامند! اما حقیقت این است که این «عدالت»، پوششی جعلی بر ناتوانی شبکه انتقال و دیسپاچینگ ملی است.
نکته کلیدی این است که بحران انرژی ایران ریشه در کمبود منابع تولیدی ندارد؛ بلکه در مدیریت نادرست منابع است. ما شبکهای داریم که نمیتواند مازاد تولید یک استان را به استان دیگر منتقل کند، تصمیمسازیای که بر اساس آمار غلط بنا شده، شبکه انتقال کشور بر اساس رانتهای سیاسی و گاهی غیر سیاسی دچار توسعه نامتوازن شده و نهادی که به جای کاهش خاموشی، توزیع بحران را «عادلانه» جلوه میدهد.
اگر این روند ادامه یابد، باید صریح بگوییم: خاموشی دیگر نه یک استثنا، بلکه بخشی از سبک زندگی ایرانیان شده است باید با آن همزیستی ایجاد شود. خانهها و کارخانهها به طور مداوم قربانی این ناترازی خواهند بود؛ و آنچه امروز بهعنوان بحران انرژی میشناسیم، فردا به «نظام پایدار خاموشی» تبدیل خواهد شد.
کارشناس انرژی
۲۱۲
