حجتالاسلام خسروپناه – دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی- امروز یکشنبه (۳۰مهرماه) در نشست مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمانهای تابعه و نهادهای وابسته با رویکرد تبیین منویات مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ که در محل تالار رودکی تهران برگزار شد با اشاره به اتفاقات اخیر در غزه اظهار کرد: پیروزی عظیمی که طوفان الاقصی ایجاد کرد پوشالی بودن رژیم صهیونیستی را نشان داد، شکست رژیم صهیونیستی در این عملیات بسیار ترمیمناپذیر بود و نشان داد که صهیونیستها از نظر امنیتی تا چه میزان ضعیف و ناتوان هستند که حتی جرات عملیات زمینی علیه مردم غزه را ندارند.
وی در بخش دیگر سخنانش گفت: مدیران فرهنگی با وجود همه تحریمها با قدرت در حوزههای هنری توانستند نمایشگاههای بسیار خوبی همچون نمایشگاه قرآن، کتاب و … برگزار کنند. ما در حوزه فرهنگ چند مقوله داریم که باید آنها را از هم جدا و مستقل دید. اولین موضوع، بحث نظریه فرهنگ است که فعالیتهای مختلف در حوزههایی همچون موسیقی، کتاب و … در این حوزه قرار دارد.
به گفته خسروپناه، در دوران ما هیچکسی به اندازه مقام معظم رهبری در خصوص فرهنگ سخن نگفته است. ایشان فرهنگ را به هوا تشبیه کرده که در آن تنفس میکنیم. فرهنگ یک نهاد اجتماعی است که ساحت دانش، بینش، نگرش و کنش را شامل میشود.
خسروپناه بیان کرد: برخی نظریهپردازان فرهنگ را بازویی تعریف میکنند که فقط ساحت کنش را در برمیگیرد اما فرهنگ حتما ساحت دانشی، بینشی، نگرش، منش، کنش و گرایش دارد. اگر این ساحتها را در سطح جامعه نهادینه کنیم، فرهنگ ایجاد خواهد شد. فرهنگ امر فردی نیست بلکه امر و نهادی اجتماعی است و لذا مقوله جامعهشناختی نیز دارد. باید بدانیم سطح دانشی و سطح بینشی و نگرشی گرایشی و منشی و کنشی جامعه ما چه میزان است و جامعه ما تا چه حد عقلانیتپذیر و حافظهمحور است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: باید بدانیم که جامعه ما تا چه حد از فرهنگهای بیگانه تاثیر میپذیرد. زمانی که از نظریه فرهنگ سخن میگوییم زمانی آن را فیلسوفانه و زمانی دیگر جامعهشناسانه بیان میکنیم. گاهی اینگونه عنوان میکنیم که فرهنگ جامعه عبارت از بینش مبتنی بر ایمان، منش مبتنی بر فضیلت و کنش مبتنی بر عقلانیت است که از این موضوع با عنوان فرهنگ بایسته یاد میکنیم که این مبحث نظریه فرهنگی فیلسوفانه است.
وی اظهار کرد: گاهی اوقات به دنبال ارائه تعریف جامعهشناختی از فرهنگ هستیم. متأسفانه در برخی از نوشتهها بسیاری از رذیلتها را به ایرانیان نسبت دادهاند. البته این حرکت از زمان شاه عباس دوم آغاز شد و مستشرقان این نگاه منفی و سلبی را به ایرانیان نسبت دادند. این مسئله در زمان پهلوی اول مقداری گستردهتر شد و کتابهای بعد از انقلابی که از سوی برخی ارائه شد نیز به این مسئله دامن زد. البته قصد نداریم تا مجموعه فضائل را به ایرانیان نسبت دهیم و از مشکلات چیزی نگوییم اما بسیاری از تحقیقات و نوشتهها در این زمینه یکسویه است. این نوشتهها را به ویژه در دو قرن اخیر آنچنان به ما القا کردهاند که ایرانیان نمیتوانند هیچگونه فعالیت و توسعهای داشته باشند. لذا زمانی که توسعهای در ایران رخ میدهد، دنیا تعجب میکند. آنچه برخی از جامعهشناسان در مورد فرهنگ ایرانیان دارند، فرهنگ ذلیلانه است اما ما اعتقاد داریم که فرهنگ مردم ایران فرهنگ قدرتمندانه است. موضوعی که پس از نظریه فرهنگی ارائه میشود، نظریه حکمرانی فرهنگ است.
وی یادآور شد: در حکمرانی فرهنگی یعنی در سیاستگذاری و تنظیمگری، هر چقدر مشارکت ذینفعان و نخبگان وجود داشته باشد، حکمرانی موفقتر خواهد بود. امروز تعاریف فراوانی به ویژه از سوی غربیان در رابطه با حکمرانی وجود دارد. سبکهای حکمرانی که در غرب مطرح است، هرمی، بنگاهی و شبکهای است. حکمرانی هرمی حکمرانی است که از مسئولان از بالا به پایین ارائه میشود. حکمرانی بنگاهی این است که قدرتمندانی که قدرت هنری در بخشهای مختلف دست آنها است، مسائل را پیش ببرند. حکمرانی شبکهای نیز به معنای مشارکت همگانی در حوزههای مختلف فرهنگی است که این حکمرانی بهترین نوع حکمرانی است. نظریه اسلام در این زمینه حکمرانی ولایی است که در آن کلی محور قطب جامعه است. محوریت یعنی ذینفعان، مردم و نخبگان دور ولی هستند که این حکمرانی به حکمرانی شبکهای نزدیکتر است. ما در حکمرانی فرهنگی باید مشارکت حداکثری ذینفعان و نخبگان را داشته باشیم. البته ممکن است اختلافاتی در این زمینه میان نخبگان و … وجود داشته باشد که طبیعی است.
وی با بیان اینکه ما در حوزه اقتصاد نیز مردمسالاری داریم، گفت: باید کاری کنیم که مدل حکمرانی فرهنگی شبکهای ولایی شکل گیرد که این بهترین نوع حکمرانی است. اینکه تصمیمات ما در حوزه تصدیگری مبتنی بر مدل حکمرانی فرهنگی نباشد، نقص است. پس از تبیین نظریه فلسفی و جامعهشناختی و حکمرانی حوزه فرهنگ باید بدانیم که در حوزه فرهنگ باید مراقب باشیم تا گرفتار سیاستزدگی نشویم. حکمرانی فرهنگی سیاستگذاری لازم دارد اما زمانی که گرفتار سیاستبازی شد، فرهنگ آسیب خواهد دید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: مقام معظم رهبری مباحث کاملا علمی و آکادمیک در حوزه فرهنگ دارند. در حوزه فرهنگ گفتوگو بسیار مهم است و اصحاب هنر باید با یکدیگر در تمامی رشتههای هنری گفتوگو کنند. برای مثال در عرصه سریالهای خانگی امروز ترویج مصرف دخانیات و مشروبات الکلی و قماربازی خانوادهها را تضعیف میکند که یکیاز خط قرمزهای ما در فیلمها و سریالها خانواده است. متاسفانه در اغلب سریالها به قتل و جنایت و… میپردازند.
وی تصریح کرد: امروز میتوان سریالی جذاب ساخت و در عین حال ارزشهای اسلامی و اخلاقی را حفظ کرد. لذا به برپایی گعدههای گفتوگو در این زمینه نیازمندیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره موسیقی نیز خاطرنشان کرد: در حوزه موسیقی نیز بسیاری از ابهامات وجود دارد که هنوز حل نشده است. به نظر بنده بسیاری از مباحات موسیقی را حرام کردهایم. هیچ یک از دستگاهها و سازهای موسیقی ما غنای لهوی ندارد. متاسفانه ما در حق برخی از مباحث سینما، موسیقی، صنایع دستی و … اجحاف کردهایم. ایران اولین کشور در دنیا در تنوع صنایع دستی است. متاسفانه این ظرفیت هنری تجسمی و صنایع دستی دارای پشتوانه حکمت را به دنیا نشان ندادهایم.
خسروپناه بیان کرد: امروز باید نسبت حکمت و هنر را به دنیا نشان دهیم. شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت کامل در خدمت فرهنگ کشور است. ما شورا را جدا از وزارت ارشاد نمیدانیم و ما باید امور فرهنگی را تسهیل کنیم. امیدواریم با برنامههای پیش روی وزارت ارشاد بتواند نوعی تسهیلگری در امور فرهنگی ایجاد کند.
۵۷۵۷
