به گزارش خبرگزاری برگزیده های ایران، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، هفدهمین نشست از سلسله نشست‌های «صد کتاب ماندگار قرن» با محوریت معرفی دایرهالمعارف فارسی تألیف غلامحسین مصاحب، در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در این نشست غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن اشاره به تاریخچه دایرهالمعارفنویسی در جهان و اهمیت دایرهالمعارف فارسی در گسترش دانش و فرهنگ در ایران گفت: ما در فرهنگ اسلامی نیز دایرهالمعارف داشته‌ایم؛ البته نه دایرهالمعارف به معنی غربی آن. فکر تألیف دانشنامه از دوره قاجار در ایران پیدا شد و در دوره ناصری عده‌ای از فضلای آن زمان تلاش کردند «نامه دانشوران» را به سبک دایرهالمعارف فرانسه تألیف کنند؛ اما فقط چند مجلد از آن منتشر شد و ناتمام ماند. دیگر هم اثر دایره‌المعارفی در زمان پهلوی دوم منتشر نشد.
دایرۀالمعارف فارسی بلحاط فرم و محتوا دارای اهمیت است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: در دوران پهلوی دوم، دکتر مصاحب مسئول تدوین دایرهالمعارف فارسی شدند. دایرهالمعارف فارسی ابتدا قرار بود ترجمه‌ای از دایرهالمعارف انگلیسی کلمبیاباشد و دکتر مصاحب این دایرۀالمعارف را اساس کار خود قرار داد اما به مرور زمان برخی مقالات آن را حذف و مقالات تألیفی متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی به آن اضافه کرد.
وی با بیان اینکه اساس قراردادن دایرهالمعارف کلمبیا دو مزیت داشت، گفت: مزیت استفاده از دایرهالمعارف کلمبیا این بود که اولاً روش دایرهالمعارفنویسی را پیش پای دکتر مصاحب قرار داد و دوم اینکه از بسیاری از محتواهای آن استفاده شد و بار نوشتن مداخل جدید را کم می‌کرد.
حداد عادل گفت: دایرهالمعارف فارسی از دو جهت در غنای ادبی و علمی جامعه ما دارای اهمیت است؛ یکی از جهت محتوا و دیگری از جهت روش؛ چرا که بسیاری از مقالات این دایرهالمعارف هنوز به لحاظ محتوایی صحیح و مفید است و حتی نیاز به روزآمدشدن ندارد. از سوی دیگر اولین دایره‌المعارفی بود که به سبک جدید در ایران و در سه جلد بصورت مفصل تدوین و کامل شد؛ چرا که تا پیش از آن دایره‌المعارف‌ها به انجام نمی‌رسید مانند دانشنامه ایران و اسلام.
دایرۀالمعارف فارسی دارای انضباط علمی است
حداد عادل به اهمیت ویراستاری علمی در تدوین این دایرهالمعارف اشاره و تأکید کرد: یکی دیگر ازجنبه‌های مهم دایرهالمعارف فارسی ویراستاری آن است که این کار دکتر مصاحب باعث شد ویراستاری کتاب و دانشنامه در ایران بنیان نهاده شود؛ زیرا در تألیف دایرهالمعارف به همان میزان که تالیف مقالات دارای اهمیت است، ویراستاری علمی مقالات نیز حائز اهمیت است.
وی با اشاره به لزوم انضباط علمی برای تکمیل یک دایرهالمعارف گفت: ممکن است در تدوین دایرهالمعارف ده‌ها سال زمان صرف شود و نسل‌ها بیایند و بروند اما این انضباط علمی باید بر دایرهالمعارف حاکم باشد. دکتر مصاحب توانست این زبان واحد علمی را در دانشنامه فارسی خود پیاده کند و موفق هم بود.
دانشجویان ویکی‌پدیایی
در ادامه این نشست حسین معصومی همدانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در سخنرانی خود بر اهمیت جمع‌آوری دانش در قالب دایرهالمعارف اشاره کرد و به چالش‌‌های تدوین چنین آثاری در دنیای امروز پرداخت. وی همچنین خاطراتی از همکاری با دکتر مصاحب و ویژگی‌‌های شخصیتی و علمی وی بیان و تأکید کرد که دقت و حساسیت دکتر مصاحب در تدوین آثارش از جمله عوامل مهم در ارزشمند بودن دایرهالمعارف فارسی است.
معصومی همدانی با اشاره به اهمیت روزآمدشدن دایرهالمعارف فارسی گفت: امروز مهمترین منبع دانشجویان ویکی پدیاست که منبعی کاملاً غیرموثق است؛ از همین رو لازم است دایرهالمعارف فارسی برخط و روزآمد شود و زبان آن نیز که متعلق به دهه ۴۰ است، تغییر کند چرا که بسیاری از واژه‌گزینی‌های به‌کار رفته در دایرهالمعارف، امروز منسوخ شده است.
این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دایرهالمعارف چاپی را که نمونه برخط نیز داشته باشد، عاملی برای مهارکردن فضای مجازی دانست و گفت: ما دایره‌المعارف‌های تخصصی داریم اما دایرهالمعارف عمومی نداریم و دایرهالمعارف فارسی می‌تواند شروع خوبی باشد تا با برخط شدن آن جوابگوی نیازهای عمومی مردم باشد و از خطاهای محتوایی که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد، جلوگیری کند.
/