به گزارش برگزیده، دوپینگ، استفاده آگاهانه از مواد یا روشهایی است که باعث افزایش مصنوعی عملکرد بدن میشوند. سابقه این رفتار به هزاران سال قبل از میلاد بازمیگردد، اما با پیشرفت علم و ظهور داروهای شیمیایی، دامنه آن در قرن بیستم گسترش یافت. پس از مرگ یکی از دوچرخهسواران دانمارکی در المپیک رم سال ۱۹۶۰ بهدلیل مصرف مواد نیروزا، جهان ورزش برای نخستینبار با خطرات دوپینگ بهصورت جدی روبهرو شد. از آن زمان تاکنون، نهادهای بینالمللی تلاش کردهاند تا با ایجاد مقررات سختگیرانهتر، عدالت در رقابتها را حفظ کنند. با این حال، پیچیدگی ترکیبات جدید و روشهای پنهانسازی مصرف داروهای ممنوعه، مبارزه با دوپینگ را دشوار کرده است.
به نقل از ایسنا، در دنیای امروز، دوپینگ تنها به استفاده از داروها محدود نیست، بلکه شامل روشهایی مانند افزایش مصنوعی اکسیژنرسانی به عضلات یا حتی دستکاری ژنتیکی نیز میشود. در میان انواع مختلف، دوپینگ دارویی، رایجترین نوع است که در آن ورزشکاران با مصرف داروهای خاص به دنبال بهبود موقت عملکرد خود هستند. اما این کار نهتنها خطرات جدی برای سلامت آنها دارد، بلکه اصول اخلاقی و رقابتی ورزش را نیز خدشهدار میکند. از اینرو، تشخیص دقیق و سریع این موارد از طریق آزمایشهای سمشناسی برای حفظ سلامت و صداقت در ورزش حیاتی است.
نتایج این پژوهش نشان میدهند که روشهای تحلیلی پیشرفته هرچند دقت بالایی دارند، اما به تجهیزات گرانقیمت و فرایندهای زمانبر نیاز دارند. از سوی دیگر، روشهای سادهتر غربالگری با وجود سهولت اجرا، گاه منجر به خطا در نتیجه میشوند و ممکن است پیامدهای قانونی برای ورزشکاران ایجاد کنند. این موضوع اهمیت استفاده از روشهای دقیقتر و سیستمهای کنترل چندمرحلهای را برجسته میکند.
در ادامه، پژوهش به معرفی فناوریهای نوینی پرداخته که میتوانند آینده کنترل دوپینگ را متحول کنند. از جمله این فناوریها میتوان به طیفسنجی جرمی با قدرت تفکیک بالا (HRMS)، کروماتوگرافی مایع فوقکارآمد (UPLC) و سیستم QTRAP اشاره کرد. این ابزارها با حساسیت بسیار زیاد، توانایی شناسایی همزمان صدها ترکیب شیمیایی را دارند و حتی قادرند داروهای جدید یا تغییر یافته را نیز تشخیص دهند. ترکیب این تکنیکها با هوش مصنوعی میتواند دقت تشخیص را چند برابر افزایش دهد و احتمال خطای انسانی را کاهش دهد.
تکنیک UPLC به دلیل سرعت و دقت بالا، امکان شناسایی سریع مواد نیروزا را در نمونههای بیولوژیکی مانند ادرار و خون فراهم میکند. در حالی که HRMS قادر است بین ترکیباتی با جرم مولکولی مشابه تمایز قائل شود و حتی مواد ناشناخته را شناسایی کند. این پیشرفتها میتواند به آزمایشگاههای کنترل دوپینگ کمک کند تا علاوه بر افزایش دقت، اعتماد عمومی به نتایج را نیز بالا ببرند.
