راهکارهای ۱۰ گانه تقویت مدارس عادی دولتی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، یکی از دغدغه‌های مهم جامعه و نیز صاحب‌نظران تعلیم و تربیت به مفهوم عدالت آموزشی مربوط است. امروز نابرابری‌های آموزشی نه‌تنها در آزمون پرلز که تفاوت نمره دانش‌آموزان طبقات بالا و پایین را در ایران ۱۲۰ نمره نشان می‌دهد ـ حال آنکه میانگین جهانی آن ۸۶ است ـ بلکه در نتایج کنکور امسال نیز نابرابری‌های آموزشی نمایان شد.

سهم مدارس و دهک‌های مختلف از رتبه‌‌های زیر ۳هزار کنکور نشان می‌دهد، دهک اول، دوم و سوم (کم‌برخوردار): ۲ درصد و دهک ۸، ۹ و ۱۰ (برخوردارترین): ۸۰ درصد را به خود اختصاص داده‌اند. سهم دهک اول (ضعیف‌ترین): ۲ دهم درصد و دهک دهم (ثروتمندترین) ۴۸ درصد است مسأله مهم آنکه مدارس دولتی: ۲.۳ درصد و مدارس خاص و غیردولتی: ۸۰ درصد پذیرفته‌شدگان  در کنکور را به خود اختصاص داده‌اند.

یکی از جلوه‌های مهم بی‌عدالتی آموزشی فاصله عمیق بین کیفیت  مدارس دولتی عادی که ۸۵ درصد دانش‌آموزان را تحت  پوشش دارند با مدارس خاص است که تنها ۱۵ درصد دانش‌آموزان در آن تحصیل می‌کنند به همین دلیل برای توسعه عدالت آموزشی باید بیش از هر کاری بر تقویت مدارس دولتی عادی متمرکز شد و استانداردسازی آنها را وجه همت خویش ساخت.

به همین منظور نظر ۳۵ نفر از صاحب‌نظران و مدیران را در این مورد جویا شدیم و آنها بیش از ۹۰ پیشنهاد ارائه کردند که با تحلیل محتوای این نظریات مجموعه آنها را در ۱۰ راهکار اصلی خلاصه وبه شرح ذیل ارایه می‌کنیم:

۱. تدوین و طراحی نظام تشویقی و  ترجیحی برای معلمان و مدیران مدارس دولتی عادی و مناطق محروم از جمله در نظام رتبه‌بندی.

۲. استاندارد سازی و ‌مناسب‌سازی مدارس دولتی ‌مناطق غیر برخوردار و تبدیل این مدارس به مدارس قابل توجه به جای مدارس لازم التوجه از ابعاد مختلف.

۳. نظام بودجه‌ریزی عدالت محور با رویکرد عدالت ترجیحی و صدور مجوز و تفویض اختیاراتی برای درآمد‌زایی و خلق موقعیت در این مدارس بعلاوه تخصیص برخی منابع مثل عوارض شهرداری و…به این مدارس.

۴. حرکت به سمت کارکردهای محافظتی مدرسه (کارکرد محافظتی مجموعه برنامه‌ها و فعالیت‌های است که مدرسه برای شناسایی دانش‌آموزان طبقه غیر برخوردار انجام می‌دهد و تلاش می‌کند کمبودهای بیرون مدرسه را در داخل مدرسه جبران و نقش آنها را در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان خنثی کند و اصطلاحاً آنها را در مواجهه با این عوامل محافظت کند) مثل تغذیه و سلامت، عقب افتادگی‌های تحصیلی و فرهنگی و سلامت دانش‌آموزان در این مدارس به عنوان مثال ایجاد مدارس مراقب سلامت.

۵. تدوین نظامنامه منشور مشارکت  (امکان تحقق عینی و پایدار در عین حال جامع مدرسه یاری و روش پته‌های آموزشی به اولیا…) منظور از پته‌های آموزشی واگذاری اعتبار سرانه دانش‌آموزان است به اولیا برای انتخاب مدارس.

۶. حذف تدریجی انواع مدارس و ایجاد مدارس ترکیبی (چرخش تحول آفرین از تفکیکی به ترکیبی). به عنوان مثال بازنگری در شیوه پرورش استعدادهای درخشان از گلخانه‌ای به تربیت ویژه در مدارس عادی برای تیزهوشان، پرهیز از مدرسه و جامعه شمشادی با ایجاد مدارس و جامعه باغستانی ( مدرسه شمشادی دانش‌آموزان را مثل گل‌های شمشاد یکسان سازی می‌کند و مدرسه گلستانی دانش‌آموزان را مثل گل‌های متفاوت می‌بیند که متناسب با استعدادهایشان فرصت رشد می‌دهد).

۷. راه‌اندازی نظام جامع مددکاری اجتماعی مدارس در کنار مشاوره تحصیلی و شخصیتی ـ روانی  و مداخله بهنگام و درمان تخصصی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری.

۸. ایجاد نظام پیشنهادات و اعطای اختیار و اعتبار به شورای مدرسه جهت تشویق پیشنهادات مؤثر

۹. ایجاد دبیرخانه‌های مشترک در این مدارس برای تعامل با محله در حوزه‌های شهرداری، بهداشت، صنعت،محیط زیست تربیت‌بدنی و…

۱۰. راه‌اندازی اتاق مرجع در مدارس جهت حضور راهنمایان بالینی جهت توانمندسازی مدیران و معلمان

سید جواد حسینی؛ استاد دانشگاه فرهنگیان

/