غزال زیاری- بیش از شصت درصد جمعیت دنیا (حدود ۵.۰۳ میلیارد نفر) از اینترنت استفاده میکنند و اینترنت عملا به منبع سریع و در دسترس ما برای اطلاعات، سرگرمی، اخبار و ارتباطات اجتماعی تبدیل شده است.
اما سوالی که مطرح است این است که آیا همه شهروندان دنیا بهصورت برابر و یکسان به اینترنت دسترسی دارند؟ اگر برایتان جالب است بدانید که وضعیت فیلترینگ اینترنت کشور در مقایسه با سایر کشورهای دنیا به چه ترتیب است با این گزارش همراه شوید.
در این مقاله، محققان، کشور به کشور به مقایسه شرایط فیلترینگ اینترنت پرداختهاند تا ببینند کدام کشورها محدودیتهای بیشتری برای استفاده شهروندانشان از اینترنت اعمال کردهاند و مردم در کدام کشورها دسترسی آزادانهتری به اینترنت دارند.
این محدودیتها شامل استفاده از تورنت (برای آپلود و دانلود فایل)، دسترسی به سایتهای مستهجن، شبکههای اجتماعی و فیلترشکنها میشود. در عین حال ممکن است محدودیتهایی در سانسور کردن رسانههای سیاسی یا موارد مشابه ایجاد شود. برای ردهبندی شرایط کشورها در زمینه فیلترینگ، به هر کشور در شش دستهبندی مختلف امتیازدهی میشود. هر دستهبندی، دو امتیاز دارد؛ به جز برنامههای پیامرسان که یک امتیاز دارند. اگر هریک از محدودیتهای مطرح شده در بالا، در کشوری محدود ولی در دسترس باشد، آن کشور یک امتیاز و در صورتی که کاملا فیلتر باشد، کشور دو امتیاز میگیرد و هر چه امتیاز کشوری بالاتر شد، فیلترینگ و سانسور اینترنت در آن کشور قویتر است.
کشورهایی با بالاترین فیلترینگ و سانسور:
کره شمالی و چین (۱۱/۱۱):
این دو کشور با کسب بیشترین امتیاز، شدیدترین فیلترینگ را برای اینترنت اعمال میکنند و میزان سانسور بالاست. مردم در این دو کشور، قادر به استفاده از شبکههای اجتماعی بینالمللی نیستند و اخبار سیاسی منتشره در آنها کاملا سانسور شده و تحت نظارت دولت است. در عین حال سیستمهای پیامرسان خارجی نیز فیلتر است و ساکنان این دو کشور مجبور به استفاده از سیستمهای داخلی هستند.
ایران، میانمار، ترکمنستان و امارات متحده عربی (۹/۱۱):
در جایگاه دوم این جدول، کشورهای ایران، میانمار، ترکمنستان و امارات قرار دارند.
ایران دسترسی به تورنت و فیلترشکنها را بهطور کامل مسدود نکرده و از همین رو دو امتیاز از چین و کره شمالی کمتر کسب کرده است.
ترکمنستان دسترسی به فیلترشکنها را بسته و کاربران مجبورند تا قسم بخورند که از فیلترشکن استفاده نمیکنند. امارات هم دسترسی به تورنت را متوقف کرده. میانمار هم در سالهای اخیر با اعمال محدودیتهای بیشتر و کسب امتیازات بیشتر به این رده راه یافته و دلیل آن هم محدودیتهای شبکههای اجتماعی به دلایل نظامی است.
بلاروس، عمان، پاکستان، قطر، سوریه، تایلند، ترکیه و ازبکستان (۸/۱۱):
بلاروس، قطر، سوریه و تایلند در لیست سال ۲۰۲۱ در جدول کشورهایی با بالاترین فیلترینگ قرار داشتند ولی امسال کشورهای عمان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان هم به این لیست اضافه شدهاند. تمام این کشورها، سایتهای مستهجن را فیلتر کردهاند و علاوه بر آن دسترسی به رسانههای سیاسی، شبکههای اجتماعی و استفاده از فیلترشکنها هم محدود است. ولی تایلند و بلاروس محدودیتهایی در زمینه برنامههای پیامرسان نیز دارند و تایلند تنها کشوری است که تورنت را هم ممنوع کرده.
کشورهایی که فیلترینگ را در سال ۲۰۲۳ افزایش دادهاند
در مقایسه امتیازات کشورها در جدولی مشابه در سال ۲۰۲۱ با مطالعه امسال، مشخص شد که ۲۷ کشور، میزان سانسور و فیلترینگ اینترنت را افزایش دادهاند. پنج کشور حتی یک یا چند قانون جدید فیلترینگ اعمال کردهاند و یک کشور (میانمار) سه قانون جدید در این راستا در نظر گرفته. در عین حال سریلانکا هم سه ابزار جدید سانسور را مورد استفاده قرار میدهد (ممنوعیت تورنت، محدود کردن فیلترشکنها و مسدود کردن شبکههای اجتماعی)
در عین حال افغانستان هم سانسورینگ را با در نظر داشتن شرایط سیاسی و اجتماعی افزایش داده. با روی کار آمدن طالبان در این کشور، ۲۳۱ رسانه بسته شدهاند و موبایلهای افراد در جستجوی استفاده احتمالی آنها از شبکههای اجتماعی و پستهای انتقادی مورد بازرسی قرار میگیرد. دولت هند هم به شرکتها دستور داده تا دادههای کاربران VPN را جمعآوری و تحویل دهند.
بررسی شرایط فیلترینگ آنلاین در اروپا
هجده کشور در اروپا استفاده از تورنت برای آپلود یا دانلود فایلها را ممنوع کردهاند و در عین حال ۲۵ کشور دیگر اروپایی هم تدابیری را در این زمینه در نظر دارند ولی هنوز این سایتها را فیلتر نکرده و فقط محدود کردهاند.
رسانههای سیاسی هم در ۱۲کشور اروپایی محدود هستند که البته کشورهایی از جمله کوزوو و مونتهنگرو امسال از شدت این سانسورها کاستهاند ولی کشورهایی مثل ترکیه و بلاروس به شدت رسانههای سیاسی را فیلتر میکنند.
هیچ کشور اروپایی شبکههای اجتماعی را مسدود یا ممنوع نکرده ولی ۴ کشور محدودیتهایی در این راستا اعمال کردهاند: اسپانیا، بلاروس، ترکیه و اوکراین
ترکیه استفاده از VPN را محدود کرده ولی این موضوع در بلاروس کاملا ممنوع است. ترکیه تنها کشور اروپایی است که سرویسهای پیامرسان را محدود کرده و واتساپ در ترکیه ممنوع است.
بررسی فیلترینگ آنلاین در آمریکایشمالی و مرکزی
کانادا، مکزیک و آمریکا، سایتهای تورنت را ممنوع کردهاند.
کوبا هم محدودیتهای متعددی را در رابطه با رسانههای سیاسی و مستجهن و استفاده از VPN اعمال میکند.
کشورهایی مثل السالوادور، گواتمالا، هندوراس، مکزیک، نیکاراگوا و پاناما محدودیتهایی در رسانههای سیاسی اعمال کردهاند.
برنامههای پیامرسان در بلیز،کوبا و مکزیک با محدودیتهایی مواجه هستند. کوبا دسترسی به شبکههای اجتماعی و واتساپ را بسته است.
بررسی فیلترینگ آنلاین در آمریکایجنوبی
آرژانتین تنها کشوری است که وبسایتهای تورنت را کاملا مسدود کرده و ونزوئلا تنها کشوری است که وب سایتهای مستهجن را مسدود کرده است.
محدودیتها برای رسانههای سیاسی اخیرا در آمریکایجنوبی افزایش یافته و هشت کشور محدودیتهایی را در این رابطه اعمال کردهاند. دولتهای برزیل و پاراگوئه امسال به جمع این کشورها اضافه شدهاند. ونزوئلا هم از جمله کشورهایی است که رسانههای سیاسی را سانسور میکند. در این کشور شبکههایاجتماعی هم با محدودیتهای متعددی روبرو هستند و دسترسی به VPN ها هم محدودیتهای متعددی دارد.
سه کشور در این منطقه، برنامههای پیامرسان را محدود کردهاند (برزیل، گویانا و ونزوئلا)
بررسی فیلترینگ آنلاین در آسیا
پانزده کشور آسیایی سایتهای تورنت را مسدود یا ممنوع کردهاند و در اکثر کشورهای آسیایی (۴۰ کشور از ۴۹ کشور)، ورود به سایتهای مستجهن محدود یا ممنوع است.
رسانههای سیاسی هم در ۴۲ کشور آسیایی با محدودیتهای وسیعی همراهند. اکثر کشورهای آسیایی(۳۱ کشور) با سانسورینگ شدیدی مواجهاند و افغانستان، هنگکنگ و فلسطین در طول یک سال اخیر این روند را افزایش دادهاند.
۳۷ کشور آسیایی هم شبکههای اجتماعی را به نحوی محدود کردهاند که از جمله این کشورها میتوان به چین، ایران، میانمار، کرهشمالی و ترکمنستان اشاره کرد.
پنج کشور بهطور کامل استفاده از VPN را ممنوع کردهاند (چین، عراق، میانمار، کرهشمالی و ترکمنستان) و شانزده کشور هم محدودیتهایی را در این زمینه اعمال کردهاند. شبکههای پیامرسان هم در شانزده کشور آسیایی با محدودیتهایی روبروست.
بررسی فیلترینگ آنلاین در آفریقا
آفریقای جنوبی تنها کشوری است که به شدت سایتهای تورنت را میبندد. بیشتر کشورهای آفریقایی (۴۴ کشور از ۵۳ کشور)، رسانههای سیاسی را محدود کردهاند و ۱۳ تا از این کشورها سانسورینگ شدیدی را در این زمینه اعمال میکنند.
شبکههای اجتماعی در ۶۴% کشورهای آفریقایی با محدودیت روبروست. مصر و اوگاندا تنها دو کشوری هستند که استفاده از VPN را محدود کردهاند و مصر، بروندی، گینهاستوایی، سیرالئون، لیبی، مراکش و تونس، هفت کشور آفریقایی هستند که استفاده از برنامههای پیامرسان را محدود کردهاند.
بررسی فیلترینگ آنلاین در اقیانوسیه
استرالیا سایتهای تورنت را محدود کرده و اخیرا قانون ایمنی آنلاین را معرفی کرده که کدهای صنعتی جدیدی را برای محتوای غیرقانونی و محدود اعمال میکند.
رسانههای سیاسی در فیجی، گینهنو، ساموئا و تونگا محدود هستند و گینهنو، شبکههای اجتماعی را از طریق قانون جرایم سایبری محدود کرده است. فیجی هم به شهروندانش هشدار داده که مسائلی برخلاف قوانین محلی را در شبکههای اجتماعی منتشر نکنند.
استفاده از VPN یا برنامههای پیامرسان در هیچ کشوری در این قاره محدود نیست
امسال ۲۷ کشور فیلترینگ اینترنت را افزایش دادهاند و سال گذشته این لیست تنها شامل ۳ کشور بود. اکثر این محدودیتها در سال جاری در قاره آسیا رخ داده و بیشترین محدودیتها در رسانههای سیاسی و VPN اتفاق افتاده که میانمار و افغانستان در این زمینه سردمدار هستند.
منبع: comparitech
۵۸۵۸