رولزرویس فانتوم، از دربار پادشاهان تا جاده‌های امروز/ خودرویی که امروز صدسالگی را جشن می‌گیرد

امیرمسعود عابدین:‌ رولزرویس فانتوم تنها یک خودرو نیست؛ نمادی است از نهایت هنر مهندسی، تجمل و وقار. اگر مرسدس بنز کلاس S یا بی‌ام‌و سری ۷ معیار لوکس بودن در صنعت خودرو هستند ، فانتوم چیزی فراتر است: تجسم خودِ واژه «اشرافیت» روی چهار چرخ.  

پرچمدار برند انگلیسی رولزرویس که خود برندی محبوب و برجسته است، باید باشکوه و توصیف‌کننده آن چیزی باشد که سازنده‌اش به خاطر آن مشهور شده است. در واقع این پرچمدار باید سنگ تمام بگذارد! فانتوم با این نام باشکوه‌اش، از سال ۱۹۲۵ تاکنون حضور داشته و عمر طویلی در تاریخ خودروسازی دارد (اگرچه با وقفه‌هایی همراه بوده و برخلاف شورولت سابربن، تولید آن به صورت پیوسته در تمام این دوره انجام نشده است).

در دنیای مصرف‌گرایی، ۱۰۰ سال زمان بسیار طولانی‌ برای بقای یک خودرو است. این موضوع زمانی قابل توجه‌تر می‌شود که بدانیم اکثر فانتوم‌های تولید شده تاکنون، همچنان کار می‌کنند. این امر، بخشی از مأموریت فانتوم است. به گفته کریس براونریج، مدیرعامل رولزرویس، مأموریت این خودرو این است که باشکوه‌ترین، مطلوب‌ترین و مهم‌تر از همه، بی‌دردسرترین خودروی جهان باشد؛ بهترینِ بهترین‌ها. ” برای دستیابی به این هدف در طول یک قرن، نسل‌های متوالی فانتوم همواره تکامل یافته و با دوران خود هماهنگ شده‌اند.

برای جشن صدمین سالگرد این مدل، رولزرویس در هفته خودروی مونتری امسال، یک مدل فانتوم از هر نسل را به این رویداد آورد. شش فانتوم کلاسیک که واجد شرایط شرکت در رویداد اصلی، یعنی جشنواره پبل بیچ (Pebble Beach Concours d’Elegance) هستند، در یک کلاس ویژه به نام “۱۰۰ سال فانتوم” به رقابت پرداختند.

در ادامه، قصد داریم تا نسل‌های مختلف فانتوم باشکوه را به بهانه صد سالگی‌اش بررسی کنیم.

فانتوم I (از ۱۹۲۵ تا ۱۹۳۱)

قبل از معرفی رسمی این نام، خودروهای خاصی برای مشتریان با نام “فانتوم” شناخته شده بودند (یک فانتوم سبز رنگ در سال ۱۹۰۷ و دو فانتوم نقره‌ای در سال ۱۹۰۹)؛ اما اولین مدل رسمی که در ابتدا به عنوان “فانتوم جدید” شناخته می‌شد، در سال ۱۹۲۵ رونمایی شد. نام آن احتمالاً توسط مدیر بازرگانی این برند، کلود جانسون، انتخاب شده است که به گفته رولزرویس، قدرت نام‌ها را برای بیان وقار خودروهایش درک می‌کرد.

رولزرویس‌ها در طول دوران کلاسیک (نسل‌های I تا VI)، ماشین‌ها را فقط به صورت «rolling chassis» می‌فروخت، یعنی خودرو صرفا با موتور، گیربکس، شاسی (فریم اصلی خودرو)، سیستم تعلیق و چرخ‌ها اما بدون بدنه تحویل مشتری می‌شد و او می‌توانست طراحی و ساخت بدنه را به یک بدنه‌ساز سفارشی بسپارد. فانتوم I به صورت شاسی کوتاه یا بلند ارائه می‌شد، اولی برای سدان‌ها یا لیموزین‌های راننده‌دار، دومی برای کوپه‌ها و کانورتیبل‌های اسپرت‌تر که توسط مالک رانده می‌شدند.

همه آن‌ها توسط یک موتور ۷٫۷ لیتری شش‌سیلندر خطی و یک گیربکس چهار سرعته نیرو می‌گرفتند.  سیستم فنربندی این رولزرویس ترکیبی از دو مدل فنر بود؛ جلو ساده‌تر و عقب پیشرفته‌تر، تا هم استحکام داشته باشد و هم سواری نرم‌تر فراهم کند. برای خدمت به بازار رو به رشد آمریکا، یک کارخانه رولزرویس در اسپرینگفیلد ماساچوست ساخته شد و بیش از یک سوم کل تولید این سری در آنجا انجام گرفت.

تصویر بالا، ‌ نسل اول فانتوم را که ساخت اسپرینگ‌فیلد بوده، نشان می‌دهد. این خودرو توسط شرکت مشهور Murphy Coachworks در پاسادنای کالیفرنیا، با آلومینیوم صیقلی، چرخ‌های ۲۱ اینچی و پنجره‌های بالا رونده سفارشی‌سازی شده بود.

فانتوم II (از ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۵)

رکود بزرگ در سراسر صنعت خودرو حتی بر رولزرویس نیز تأثیر گذاشت، عمدتاً به این دلیل که رقبای آمریکایی برجسته‌ای مانند دوسنبرگ (Duesenberg)، پکارد (Packard) و کادیلاک، مدل‌های جذابی را برای جذب خریداران فوق‌لوکس عرضه کردند.

رولزرویس با یک شاسی ارتقا یافته به این رقبا پاسخ داد. این شاسی برای بهبود هندلینگ و کیفیت سواری، به ویژه در جاده‌های ناهموار دنیای جدید، طراحی شده بود. اگرچه این خودرو موتور ۷٫۷ لیتری شش‌سیلندر خطی نسل قبلی را حفظ کرد، اما گیربکس دستی چهار سرعته آن در دو دنده بالا مستقیماً به موتور متصل گردید؛ فنرهای عقب نیز اکنون نیمه‌بیضوی بودند و ترمزها نیز بهبود یافتند.

یک مدل اسپرت‌تر، یعنی فانتوم کانتیننتال با شاسی کوتاه‌تر، به درخواست هنری رویس، یکی از بنیانگذاران شرکت، ساخته شد. این مدل که قدرت بیشتری داشت و سبک‌تر و آیرودینامیک‌تر بود، اولین رولزرویس بود که عملکرد را بر راحتی مطلق اولویت داد و در میان مالکان محبوب شد.

فانتوم III (از ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۹)

آن رقبای آمریکایی که قبلاً گفته شد، در دهه ۱۹۳۰ به نوآوری ادامه دادند و موتورهای بسیار قدرتمندی را در ترکیب‌های V-۱۲ و V-۱۶ و موتورهای سوپرشارژ V شکل و هشت‌سیلندر خطی ایجاد کردند که از هر چیزی که رولزرویس می‌توانست از موتور شش‌سیلندر خطی خود استخراج کند، بهتر بود.

برای مقابله با آن‌ها، رولزرویس در توسعه فانتوم III، از تخصص خود در ساخت موتورهای هواپیما استفاده کرد و یک موتور ۷٫۳ لیتری V-۱۲ ساخت که ۱۸۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. با یک سیستم تعلیق جلوی کاملاً مستقل و سیستم فرمان بازبینی‌شده، هندلینگ و راحتی هر دو بهبود یافتند و به خودرو اجازه می‌داد به راحتی با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کند. متأسفانه، هنری رویس در سال ۱۹۳۳ قبل از عرضه خودرو درگذشت، اما تلاش‌های او به شدت بر توسعه آن تأثیر گذاشت.

نمونه‌ای از این نسل در ایران نیز حضور دارد.

فانتوم IV (از ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۶)

رولزرویس در طول جنگ جهانی دوم برای تمرکز بر تولید تسلیحات، از تولید خودرو فاصله گرفت. پس از جنگ و محرومیت‌های ناشی از آن، اشتیاق چندانی برای خودروهای فوق‌لوکس در میان ثروتمندان وجود نداشت، بنابراین رولزرویس از نسل‌های قبلی فانتوم‌ها عقب‌نشینی کرد تا فانتومی را فقط برای خانواده‌های سلطنتی و سران کشورها ایجاد کند. به دلیل این محدودیت، این برند تنها ۱۸ دستگاه فانتوم IV فروخت و تقریباً همه آن‌ها به افرادی مانند ژنرال فرانسیسکو فرانکو از اسپانیا، شاه ایران (تصویر بالا)، امیر کویت، ملکه الیزابت دوم و پرنسس مارگارت از انگلستان رسیدند (خودرویی با بدنه Mulliner که در تصویر پایین نشان داده شده، متعلق به او بود). موتورهای ۵٫۷ و ۶٫۵ لیتری هشت‌سیلندر خطی آن‌ها قدرت کافی تولید می‌کردند و این مزیت را داشتند که می‌توانستند برای همیشه با سرعت‌های پایین کار کنند.

فانتوم V (از ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۸)

فانتوم V حضور خود را در ناوگان پادشاهان، به ویژه آن‌هایی که بر بریتانیا و مستعمرات آن حکومت می‌کردند، حفظ کرد. به عنوان ادای احترام به طبقات حاکم جدید دهه شصت میلادی، رولزرویس با روی باز سفارش‌هایی را از افراد مشهور به ویژه آن‌هایی که در صنعت موسیقی بودند، پذیرفت. این سفارشات برای لیموزین رولزرویس که با یک موتور ۶٫۳ لیتری V-۸ و گیربکس اتوماتیک چهار سرعته ساخت جنرال موتورز کار می‌کرد، پذیرفته می‌شد.

جان لنون یکی از آن‌ها را در سال ۱۹۶۴ خرید و بدنه آن را به شکل عجیبی رنگ‌آمیزی کرد. او همچنین خودروی خود را به یک تلفن، یک کاست‌پلیر و بلندگوهای خارجی تجهیز کرد. الویس پریسلی نیز یک فانتوم V خرید که به تلفن و میکروفون تجهیز شده بود. چند دستگاه از این نسل نیز در ایران موجود است.

فانتوم VI (از ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۰)

فانتوم VI که به یک سنت دیرینه پایان داد، آخرین نسل از این نام معتبر بود که به صورت یک rolling chassis تحویل داده شد و قابلیت نصب بدنه توسط یک بدنه‌ساز مستقل را داشت. تنها ۳۷۴ دستگاه از این خودرو در طول ۲۲ سال تولید آن سفارش داده شد که فقط شش دستگاه در دهه ۱۹۸۰ ساخته شد. آن‌ها خودروهای باشکوهی بودند، حتی اگر قدیمی به نظر می‌رسیدند.

این نسل همچنین شامل فانتوم‌هایی می‌شد که بر موتور مشهور ۶٫۷۵ لیتری V-۸ تکیه کردند، موتوری که رولزرویس‌های ارزان‌تر و گاهی اوقات بنتلی‌ها را برای بیش از ۶۰ سال به حرکت درآورد. فانتوم VI همچنین دارای سیستم‌های گرمایش و تهویه مطبوع به‌روز شده و سیستم تعلیق بادی بود.  ترمزهای کاسه‌ای این ماشین با روغن و فشار کار می‌کردند، دو مدار جدا داشتند تا ایمن‌تر باشند و قدرت توقف بالاتری داشتند.

فانتوم VII (از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷)

رولزرویس برای حدود یک دهه از تولید فانتوم فاصله گرفت، زیرا بحران‌های مالی خود، جدایی از بنتلی، تصاحب توسط بی‌ام‌و و انتقال به یک مرکز طراحی، مهندسی و تولید جدید در گودوود را مدیریت می‌کرد. پس از گذشت این دوران، این خودروساز فانتوم VII را عرضه کرد که به صورت مخفیانه به عنوان یک طراحی کاملاً جدید توسعه یافته بود. به گفته رولزرویس، تنها الزاماتی که برای طراح وجود داشت، چرخ‌های بزرگ، جلوپنجره عمودی پارتنون و نماد برجسته روی کاپوت بود.

خودروی حاصل به شدت مقتدر بود و برای برخی شبیه به یک صندوق امانات بانکی بود که بر روی چهار چرخ نشسته بود؛ اما از هر لحاظ یک فانتوم بود، با یک موتور ۶٫۷۵ لیتری جدید، اما این بار همراه با یک V-۱۲ تویین‌ توربوشارژ و یک سیستم تعلیق بادی خودتنظیم شونده و تطبیقی.

در نهایت، یک مدل چهار در با فاصله بین دو محور کشیده و یک کانورتیبل دو در (Drophead Coupé) به خط تولید اضافه شدند. تنها ۵۵۰ دستگاه فانتوم کوپه در طول دهه تولید آن‌ها از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ سفارش داده شد.

فانتوم VIII (از ۲۰۱۷ تا کنون)

فانتوم VIII دارای یک طراحی تکاملی است تا مشتریانی که برای نسل قبلی ۵۰۰ هزار دلار خرج کرده بودند، احساس نکنند که خودروی آن‌ها بلافاصله با عرضه نسل جدید منسوخ شده است. بنابراین، در حالی که بسیاری از عناصر بیرونی ابهت مدل قبلی را حفظ می‌کنند، اما فضای داخلی آن میزبان ارتقاهای بسیاری است

در بازگشت به اصل خود، این خودرو همچنان پایه‌ای برای سفارش‌های خاص هر فرد است؛ مانند بدنه‌های سفارشی که توسط طراحان داخلی رولزرویس طراحی می‌شود و بر اساس استانداردهای دقیق مشتریان و با قیمت‌های هشت رقمی ساخته شده‌اند.

منبع: caranddriver

۵۸۳۲۲