به گزارش خبرگزاری برگزیده، روزنامه اعتماد، در مطلبی، روزهای انقلاب را از دریچه مطالب منتشر شده در مطبوعات آن روزها روایت کرده و نوشته است؛
پجمعه ۲۰ بهمن در کوران انقلاب روزنامه‌ها منتشر نشدند. درگیری‌های گسترده در تهران مهم‌ترین خبر روز شنبه ۲۱ بهمن ۵۷ در روزنامه‌ها بودند؛ درگیری که براساس تحلیل‌های روزنامه‌های وقت پایان حکومت شاهنشاهی را تسریع کرده است.
در سکوت جمعه شب، ناگهان درگیری‌های شدیدی در تهران آغاز شد. تیترهای صفحه یک اطلاعات مربوط به درگیری‌های جمعه شب تهران است؛ نبردهای خونین میان واحدهای نیروهای مسلح تیتر یک درشت اطلاعات در این روز است.این روزنامه همچنین گزارش داده تا ظهر شنبه، ۶۳ کشته به ۲ بیمارستان جرجانی و بوعلی انتقال داده شده‌اند. در شهرستان‌ها هم به نوشته اطلاعات ۲۸ نفر کشته شده‌اند.
براساس گزارش روزنامه اطلاعات، درگیری بین نیروهای گارد شاهنشاهی و پرسنل نیروی هوایی آنچنان شدید آغاز شد که حدود ساعت ۱۰ شب، مردم با شنیدن صدای تیراندازی‌ها به بیرون از منازل آمدند و الله‌اکبر گویان به سمت محل درگیری رفتند. محل درگیری پادگان دوشان‌تپه حوالی شرق تهران است. به نوشته اطلاعات این درگیری‌ها به خیابان تهران‌نو، محدوده خیابان حسینی و کهن، پایین‌تر از نظام‌آباد و تا نزدیکی‌های میدان فوزیه کشیده شده است.
جنگ خونین لشکر گارد با نیروی هوایی
کیهان در گزارش میدانی با تیتر یک و فونت درشت «جنگ خونین لشکر گارد با نیروی هوایی» از ۱۶ ساعت درگیری شدید در تهران گزارش داده است. به نوشته کیهان مردم مسلح به یاری افراد نیروی هوایی رفتند. پرسنل نیروی هوایی هم چند تانک گارد که در شهر حضور داشتند را از کار انداختند. این روزنامه گزارش داده که گروه‌هایی از نیروی زمینی ارتش هم دیشب به نیروی هوایی پیوسته‌اند. کیهان در این گزارش نوشته است: درحالی که درگیری‌های جمعه شب و صبح شنبه تهران شوک بزرگی به کشور وارد کرده بود، آیت‌الله طالقانی در پیامی از سربازان خواست به پادگان‌ها بازگردند و مسوولان ارتش هم مسببین وقایع جمعه شب تهران را شناسایی و مجازات کنند. کیهان و آیندگان در گزارش‌هایی جداگانه نوشته‌اند که طرفداران قانون اساسی هم تجمعی در استادیوم امجدیه داشتند که پس از اتمام تجمع، وقتی به خیابان‌های اطراف آمدند، روبه‌رویی مخالفان و موافقان به درگیری انجامید و نهایتا با دخالت فرمانداری نظامی درگیری پایان یافت.
گزارش اطلاعات و آیندگان از شکست حکومت نظامی
اطلاعات در گزارشی نوشته است که «بنابر گزارش فرماندار نظامی تهران در ساعت یک بامداد تظاهراتی در خیابان گرگان (خیابان شهید سرتیپ نامجو) با شرکت ۲ هزار نفر برپا شد. این تظاهرات در نهایت با مداخله ماموران و دستگیری ۴ نفر از تظاهرات‌کنندگان پایان یافت. حدود ساعت ۹ پادگان نیروی هوایی تهران مجددا هدف یورش ماموران گارد قرار گرفت. این درگیری به خیابان‌ها نیز کشیده شد و هزاران نفر از مردم در حمایت از نیروی هوایی دست به تظاهرات زدند و در پی تیراندازی ماموران گارد عده‌ای شهید و مجروح شدند. در پی صدور اطلاعیه فرمانداری نظامی تهران مبنی بر افزایش ساعات منع عبور و مرور از۱۶:۳۰ الی ۵ بامداد، امام پیامی انتشار دادند و در آن، این اقدام فرمانداری را «خدعه و خلاف شرع» دانستند و از مردم خواستند به آن اعتنا نکنند.»
بنابر گزارش روزنامه اطلاعات در ساعت ۳۰: ۲۰ در پی انتشار خبر برکناری فرمانده نیروی زمینی از سوی بختیار، جمعیت غریو شادی کشیدند. در ساعت ۲۲ خبر شبه کودتا توسط عده‌ای تایید شد که براساس آن قرار بود از ساعت ۲۱ با کمک نیروهای موجود اطراف تهران و احتمالا نیروهای مستقر در قزوین و حمله آنها به شهر این کودتا انجام گیرد، ولی به سبب پیوستن مردم به همافران و پیوستن قسمت اعظم پرسنل نیروی هوایی به همافران و مسلح شدن مردم و قرار گرفتن آنها در سنگرها و پخش شدن مردم مسلح در سراسر تهران، شبه کودتا شکست خورد. بنابر گزارش روزنامه آیندگان، مردم تهران با همکاری همافران توانستند در ساعات منع عبور و مرور کلانتری‌های نارمک، تهران‌نو، تهرانپارس، بهارستان، مولوی، شهرری، باباییان و جوادیه را به تصرف خود درآورند.
حضور همافران در منزل امام به مذاق ارتشی‌ها خوش نیامده بود
تلکس خبرگزاری پارس روز جمعه ۲۰ بهمن فعال بوده و اطلاعیه‌ای از روابط عمومی ارتش منتشر کرده که در آن عکس صفحه یک روز پنجشنبه کیهان، مونتاژ و غیرواقعی خوانده بود. بختیار هم در سخنانی که روز شنبه کیهان منتشر کرد، با متهم کردن روزنامه‌ها به نشر اکاذیب، گفته با مونتاژ بچگانه عکس، رژه نظامی ترتیب دادند. اما کیهان که عکس معروف را منتشر کرده بود، در صفحه یک خود این ادعاها را تکذیب کرد؛ اطلاعات و آیندگان هم به حمایت از کیهان، ادعای مونتاژ بودن عکس را تکذیب کردند.
حمایت سازمان چریک‌های فدایی خلق از راه امام خمینی در مبارزه با امپریالیسم
آیندگان هم از تجمع سازمان چریک‌های فدایی خلق به مناسبت ماجرای سیاهکل گزارشی داد. در بخشی از قطعنامه این تجمع آمده که این سازمان از امام خمینی در راه مبارزه با امپریالیسم حمایت می‌کند.
یکشنبه ۲۲ بهمن ۵۷؛ روز سقوط سلطنت
از بامداد یکشنبه ۲۲ بهمن دامنه درگیری‌ها افزایش پیدا کرده و شدت آن از جمعه و شنبه بیشتر شده است که روزنامه‌های این روز این رویدادها را پوشش خبری داده‌اند. براساس گزارش اطلاعات، از جمعه شب که درگیری‌ها در پادگان‌های شرق تهران آغاز شد، برخی پرسنل نیروی هوایی درهای اسلحه خانه‌ها را به روی مردم گشودند و مردم مسلح شده‌اند. حالا دیگر گلوله‌های نظامیان و امنیتی‌های وفادار به حاکمیت، بی‌پاسخ نیست؛ مردم هم مسلح شده‌اند و گلوله جواب گلوله است.
کیهان «جنگ تانک‌ها با مردم مسلح در خیابان‌ها» را برای تیتر یک خود انتخاب کرده است. دیگر تیترهای صفحه یک کیهان، خبرهایی است از درگیری‌های تهران با این تیتر درشت: «بسیاری از نقاط تهران در تصرف مردم مسلح است.»
تهران؛ صحنه جنگ خونین مسلحانه
صفحه یک اطلاعات هم پر است از تیترهایی درباره درگیری‌های پایتخت از جمله «تهران صحنه جنگ خونین مسلحانه» که تیتر یک اطلاعات است.
اطلاعات همچنین در گزارشی از این وقایع نوشته است که پادگان عشرت‌آباد شورش کرده است. به نوشته این روزنامه گروه‌هایی از مردم مسلح به سمت این پادگان رفته‌اند و آنجا را محاصره کرده‌اند. پس از آن تعداد زیادی از سربازها با از تن درآوردن لباس سربازی به سمت مردم رفتند و به آنها پیوستند و به همراه مردم مسلح، برای تصرف پادگان تیراندازی کردند. از داخل پادگان هم مقاومت‌های زیادی صورت گرفت و نهایتا این پادگان هم سقوط کرد. به نوشته اطلاعات انبار تسلیحات ارتش در خیابان فرح‌آباد یا همان پیروزی فعلی، پس از زد و خوردهای شدید بین مردم و گارد، به دست انقلابیون افتاد و مردم بیش از پیش مسلح شدند.
اعلام بی‌طرفی ارتش
روزنامه اطلاعات روز ۲۲ بهمن اعلامیه «شورای عالی ارتش» و اعلام پشتیبانی از خواست مردم ایران را منتشر کرده و نوشته است: «شورای عالی ارتش» صبح امروز، در پی تشکیل یک جلسه، بی طرفی خود را «در مناقشات سیاسی» اعلام کرد و از خواست ملت ایران پشتیبانی نمود، این بیانیه، که در آن برای نخستین‌بار کلمه شاهنشاهی از عنوان رسمی ارتش حذف شده بود، ساعت ۲ بعدازظهر از رادیوایران پخش شد. متن اعلامیه «شورای عالی ارتش» چنین است: ارتش ایران وظیفه دفاع از استقلال و تمامیت کشور عزیز ایران را داشته و تاکنون در آشوب‌های داخلی سعی نموده است با پشتیبانی از دولت‌های قانونی این وظیفه را به نحو احسن انجام دهد. باتوجه به تحولات اخیر کشور، شورای عالی ارتش در ساعت۱۰:۳۰ امروز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تشکیل و به اتفاق آرا تصمیم گرفته شد که برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر بی‌طرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام و به یگان‌های نظامی دستور داده شد که به پادگان‌های خود مراجعه نمایند. ارتش ایران همیشه پشتیبان ملت شریف و نجیب و وطن‌پرست ایران بوده و خواهد بود و از خواسته‌های ملت شریف با تمام قدرت پشتیبانی می‌نماید. در پی پخش خبر بی‌طرفی ارتش، امام در دومین پیام‌شان از مردم خواستند آرامش و نظم را حفظ کرده و از حمله به سفارتخانه‌ها خودداری کنند. ایشان در پیام دیگری از مردم خواستند مانع آشوب و هرج و مرج شوند و از غارت، آتش‌سوزی، مجازات متهمان و از بین بردن آثار علمی، فنی، صنعتی، هنری و اتلاف اموال عمومی و خصوصی خودداری کنند. ایشان گفتند: «من اکیدا اعلام می‌کنم که هر کس دست به چنین عملیاتی بزند، از جامعه انقلابی ملت مطرود و در پیشگاه خداوند متعال مسوول است… از همه شما برادران و خواهران عزیز می‌خواهم که با دولت موقت انقلاب اسلامی که وارث یک سلسله خرابی‌های گذشته است همکاری نمایید تا به حول و قوه الهی هر چه زودتر با همکاری یکدیگر، ایران اسلامی آباد و آزاد را که مورد غبطه جهانیان باشد، بسازیم.»
بختیار: من برای مذاکره حاضر هستم
روزنامه اطلاعات در یک ستون در صفحه آخر شماره ۲۲ بهمن ۵۷ سخنان روز قبل شاپور بختیار، نخست‌وزیر را در مجلس سنا به چاپ رسانده است. به گزارش این روزنامه، دکتر بختیار از آمادگی برای مذاکره با مخالفین می‌گوید: «ما از انتقاد نمی‌ترسیم… ولی وقتی اشخاصی را می‌بینیم که نمی‌دانند چه می‌خواهند مذاکره با چنین اشخاصی دشوار است. این مخالفین حق اظهار عقیده دارند اما نمی‌توان منکر شد که این عده در روزنامه‌ها نظرات خود را خارج از قانون و عدالت و منطق و به صورت خشونت‌آمیز ابراز می‌کنند. اگر این افراد آزاد و آزاده باشند و با منطق پیش بیایند ما حرفی نداریم و هیچ مشکلی نخواهیم داشت زیرا راه استقرار دموکراسی کامل را قانون اساسی باز گذاشته است و در خود قانون است که اگر مواردی مغایر این رژیم باشد می‌توان تغییراتی در آن داد ولی متاسفانه اغلب مخالفین مایل به مذاکره در حدود معقول نیستند چون برنامه مشخصی ندارند و لاجرم به اغتشاش و تشنج در سطح مملکت از ماه‌های پیش دست زدند و وقتی تمام خواست‌های آنان انجام شد باز هم خواست‌های دیگری آن هم به صورت ناقص پیشنهاد می‌کنند و باز به این اغتشاش‌ها دامن می‌زنند.»
در ادامه این گزارش نوشته شده است: شاپور بختیار از قبول مسوولیت خون‌های ریخته شده توسط کسی که خود را رهبر می‌خواند صحبت می‌کند و اخبار مربوط به محاکمه و اعدام ۱۶۰ همافر را تکذیب کرده و آن را شایعه‌ای برای ایجاد تزلزل در ارکان ارتش و تضعیف روحیه سربازان می‌داند. نخست‌وزیر وقت سخنان خود را با اعلام آمادگی برای مذاکره به پایان می‌برد: «هر قدر این آقایان بخواهند با هو و جنجال ما را بیرون کنند و دولت را متزلزل سازند، موفق نخواهند شد. در این میان تنها رای ملت حاکم است و من برای این کار همیشه برای مذاکره آماده‌ام ولی وقتی که صحبت از انقلاب و تشنج و از پای درآوردن مملکت باشد، باید بدانند که ایستادگی من ادامه خواهد یافت و پیروز هم کسی است که حتی نیم‌ساعت مقاومتش بیشتر باشد.»
روایت کیهان از مسلسل‌های سنگین مردم در سنگرهای خیابانی
کیهان نوشته است که اکثر کلانتری‌ها، چند پاسگاه، ژاندارمری و قرارگاه پلیس و ارتش به تصرف مردم مسلح و نیروی هوایی درآمده. همچنین نوشته که مردم مسلسل‌های سنگین در سنگرهای خیابانی نصب کردند. به نوشته این روزنامه، مجاهدین خلق، چریک‌های فدایی خلق، چریک‌های فدایی منشعب، افراد مسلح حزب توده در نبردهای مسلحانه نقش فعال دارند.
کیهان همچنین گزارش داده است که ستاد ژاندارمری در میدان ۲۴ اسفند و انقلاب فعلی، به دست انقلابیون افتاده است. همچنین کیهان خبر داده که درگیری‌های روز شنبه تهران ۱۷۵ شهید و ۶۶۳ مجروح برجای گذاشته. حدود ساعت ۴ بامداد هم چند تانک سنگین از خیابان تهران نو به حرکت درآمدندو افراد نیروی هوایی و مردم مسلح منطقه را به رگبار بستند. فرماندار نظامی تهران، سپهبد رحیمی هم در اعلامیه‌ای خطاب به نظامیان گفت که یگان‌ها و عناصر انتظامی ضمن حفظ نقاط حساس به یگان‌های مربوط مراجعه نمایند.
پاسخ امام خمینی به استفتاء جمعی از افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی
کیهان همچنین پاسخ امام‌خمینی به استفتاء جمعی از افراد نیروهای مسلح درباره عدول از قسم آنها درباره حفظ تاج و تخت رژیم سلطنتی را منتشر کرده و نوشته است: «قسم برای حفظ قدرت طاغوتی صحیح نیست و مخالفت با آن واجب است و کسانی که این نحو قسم خورده‌اند باید برخلاف آن عمل کنند.»
سقوط زندان اوین
کیهان همچنین در خبری کوتاه نوشته است: صبح امروز زندان اوین، محل شکنجه بسیاری از مبارزان ضدحکومت پهلوی، پس از چندین ساعت محاصره به دست مردم افتاد. از نخستین ساعات شب گذشته تعدادی از مردم مسلح تهران این زندان را به محاصره درآوردند و درنهایت پس از چندین ساعت نبرد، موفق به تسخیر آن شدند.
در ارتش شکاف افتاد
صفحه اول روزنامه آیندگان با تیتر اول با حروف درشت «در ارتش شکاف افتاد» از تسخیر اسلحه‌خانه پادگان نیروی هوایی و تصرف کلانتری‌های تهران خبر می‌دهد. به گزارش خبرنگار آیندگان: «جنگ خونین لشکر گارد با افراد نیروهای هوایی که در ۲۴ ساعت گذشته صدها کشته در پادگان نیروی هوایی و خیابان‌های اطراف آن برجای گذاشت، ایجاد یک شکاف جدی را در صفوف ارتش تایید کرد.» روزنامه آیندگان از بازگرداندن سربازان به پادگان‌ها خبر می‌دهد و آن را نشانه‌ای از تغییر موضع ارتش می‌داند. در ادامه این روزنامه به شرح درگیری بین نیروی هوایی با حمایت مردم مسلح و چریک‌های فدایی خلق با لشکرگارد می‌پردازد.
در صفحه دوم روزنامه در گزارشی با نام «نخستین شعله‌های نبرد مسلحانه برافروخته شد» به شرح درگیری نیروی هوایی با لشکر گارد در پادگان فرح‌آباد می‌پردازد و از سنگربندی خیابان‌ها، تظاهرات برای حمایت از نیروی هوای و اعلام آمادگی شرکت واحد اتوبوسرانی برای ایجاد راه‌بندان خبر می‌دهد.
خروج مشاوران امریکایی از پایگاه فرح‌آباد
همزمان آیندگان به نقل از براون یک سخنگوی وزارت خارجه امریکا، نوشته که هلی‌کوپترهای نظامی ایران، ۵۰ تا ۷۵ مشاور امریکایی را که در پایگاه فرح‌آباد حضور داشتند، پیش از افزایش درگیری‌ها میان گارد و نیروی هوایی از پایگاه تخلیه شدند. همچنین این روزنامه افزوده که روز ۲۱ بهمن ۴ هواپیمای امریکایی، حدود ۲۵۰ نظامی امریکا را به خارج از تهران منتقل کرده‌اند.
مقامات سفارت امریکا به مقر آیت‌الله خمینی برای کمک متوسل شدند
بنابر گزارش روزنامه آیندگان در ساعت ۹ عده‌ای به سفارت امریکا یورش بردند و در اثر تیراندازی طرفین، شماری کشته و مجروح شدند. بنابر گزارش بولتن خبرگزاری پارس «مقامات سفارت امریکا به مقر آیت‌الله خمینی برای کمک متوسل شدند.» (این اقدام از طرف سازمان چریک‌های فدایی خلق صورت گرفت و با اقدامات دولت موقت، سفارت از مهاجمان تخلیه و به کارگزاران امریکایی سپرده شد).
روزنامه آیندگان همچنین در ۲۲ بهمن از ۱۶۴ نفر شهید و ۶۳۴ نفر مجروح خبر دادند که در بیمارستان‌های تهران بستری هستند. به گزارش این منبع بیشتر مجروحان و شهیدان -بالغ بر ۱۳۶ مجروح و ۵۳ شهید- در بیمارستان جرجانی بودند.
حمایت حزب توده از آیت‌الله خمینی
روزنامه آیندگان در خبر کوتاهی مخابره شده از بوداپست از اعلام حمایت حزب توده از آیت‌الله خمینی خبر می‌دهد: «رهبر حزب توده ایران روز پنجشنبه در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت که حزب وی کاملا از آیت‌الله خمینی پشتیبانی می‌کند و مردم ایران را تشویق می‌کند که برای مقابله با «نیروهای سیا، ارتجاع» مسلح شوند. نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده به روزنامه «نپزاپ» ارگان حزب کمونیست مجارستان گفت حزب وی از آن جهت مردم را دعوت به مسلح شدن می‌کند که نیروهای سیا، ارتجاع با قدرت سازمان یافته مردم مسلح روبه‌رو شوند. کیانوری می‌افزاید آیت‌الله خمینی دارای عنوان رهبری مخالفان مذهبی و سیاسی است. حزب توده از کوشش‌های وی در راه تحقق بخشیدن به اهداف انقلابی و برقراری شورای انقلاب اسلامی حمایت می‌کند.»
گول کمونیست‌های امریکایی را نخورید
بعد از پخش رادیویی این خبر که حزب کمونیست ایران از دولت بازرگان خواسته است تا جایگاه این حزب را در حکومت آینده ایران مشخص سازد، چریک‌های فدایی خلق به گزارش آیندگان در مراسم یادبود واقعه سیاهکل به آن واکنش نشان داده و با اعلام حمایت از آیت‌الله خمینی گفتند: «حزب کمونیست ایران ادعا داشت از ثمرات جنبش باید سهمی به کمونیست‌ها پرداخت شود. ما این ادعاهای تو خالی و جدا از مردم را توطئه رژیم وابسته به امپریالیسم می‌دانیم.»
یکی از وابستگان سازمان چریک‌های فدایی خلق در گفت‌وگو با آیندگان در این باره می‌گوید: «خلق انقلابی ایران نباید از چنین ادعاهای ضدانقلابی و مشکوک جا بخورد. ما می‌دانیم که سازمان جاسوسی امریکا- سیا- به دلیل آنکه نتوانست میان مردم انقلابی و سازمان‌های اصیل مارکسیستی ایران جدایی بیندازد، خود راسا دست به ایجاد سازمانی به ظاهر مارکسیست زده است و هدف اصلی‌اش از این کار، بدبین ساختن خلق مبارز و مسلمانان ایران به حقانیت و درستی اعمال مارکسیست‌های راستین است.»
۲۷۲۱۵