به گزارش خبرنگار اقتصادی برگزیده های ایران، شرایط خشکسالی بیسابقه در سال جاری، از ابتدای سال بر اساس مدلهای پیشرفته هواشناسی پیشبینی میشد، با این وجود در حال حاضر و زمانی که که کفگیر برداشت آب به ته دیگ منابع برخورد کرده است، شاهد افزایش حساسیتها پیرامون مسئله آب هستیم.
طبق معمول سالهای اخیر نیز تنها راه معرفی شده برای عبور از بحران آب، مسئله صرفهجویی مردم در استفاده از منابع آبی است، بر همین اساس مطابق هر سال رسانههای کشور به سفارش متولیان آبی در این مقطع از سال که عملا بحران آغاز میشود، شروع به مخابره وضعیت اسفبار سدهای کشور کرده و پس از آن هشدار صرفهجویی را صادر میکنند در حالی که صرفهجویی مردم در استفاده از منابع آبی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است اما اگر صرف اتکا به این راهکار زمینه حل معضلات آبی کشور را فراهم میکرد، طبیعتا شاهد تشدید پی در پی بحران آب در کشور نبودیم.
*خلا حکمرانی موثر آب عامل اصلی بحران
بررسی ساختار مدیریت منابع در ایران بیانگر یک بینظمی قابل توجه است، همین بینظمی و خلا وجود یک حکمرانی موثر سبب شده تا حتی شناسایی مسئله و مشکل نیز با پیچیدگیهای قابل توجهی مواجه باشد، از سوی دیگر نشناختن همه جانبه مسئله سبب میشود تا بحران عمیق آب در کشور به موضوعات سطحی و بسیار کم اهمیت استحاله شده و به دنبال آن راهکارهای عنوان شده نیز به تشدید مشکل بینجامد.
مجموعه آسیب شناسی از حکمرانی موثر و مدیریت بسیار ضعیف منابع آب این دید را به جامعه منتقل میکند که آب مادهای بسیار فراوان و بی ارزش است و اگر ارزش از سوی این کالا برای حاکمیت وجود داشت، طبیعتا به صورت دقیقتری مدیریت میشد.
مدیریت منابع آب بسیار ضعیف در ایران شرایط تبدیل یک کشور پر آب به یک کشور ورشکسته آبی را ایجاد خواهر کرد با این وجود، کمبود بارش از سوی دیگر و حدی شدن شرایط اقلیمی به معنای کاهش دوره خشکسالی و سیلاب میتواند بحران آب در ایران را به یک فرابحران تبدیل کند.
یک نمونه از مدیریت بسیار ضعیف در مسئله آب در مدیریت منابع آب شرب به وضوح قابل رویت است، در همین راستا، برای اطلاع از نحوه مصرف آب در کشور بهتر است پیش از نقل هرگونه آمار در ابتدا با سه اصطلاح موجود در این حوزه آشنا شویم.
*آشنایی با چند اصطلاح در مدیریت منابع آب
اولین اصطلاح مرتبط با حوزه، «هدر رفت واقعی آب» است. بخشی از آب ورودی به شبکه توزیع که بدون آن که مصرف شود به صورت نشتهای مختلف از شبکه «واقعاً» به هدر میرود، هدر رفت واقعی آب نام دارد.
اصطلاح دوم مرتبط با این بحث، «هدر رفت ظاهری» است که به بخشی از آب ورودی به شبکه توزیع که به صورتهای مختلف توسط مشترکین مصرف میشود ولی درآمدی برای شرکتها ندارند، اطلاق میشود. این بخش از آب ظاهراً به هدر میرود ولی در واقع به انواع مختلف مصرف میشود.
مجموع هدر رفت واقعی و هدر رفت ظاهری میزان کل هدر رفت آب در کشور را مشخص میکند.
آخرین اصطلاح مورد نظر نیز، «مجموع مصارف مجازی» است که به علل گوناگون درآمدی برای شرکت آب و فاضلاب نداشته است. این عوامل ممکن است به دلایل قانونی و یا مربوط به مصارف فرایند و تاسیسات آب و فاضلاب باشد و تحت عنوان مصارف بدون درآمد از آن یاد میشود.
حال به سراغ ارائه آمار مرتبط با حوزه مصرف آب میرویم.
* سالانه ۱۴ برابر آورد آبی رودخانه جاجرود آب شرب هدر میرود
به گزارش فارس، در کل کشور ۶ میلیارد و ۴۰۴ میلیون مترمکعب آب شرب تامین شده است که ۵۳.۶ درصد از این مقدار از منابع آب زیرزمینی و مابقی از محل منابع آبهای سطحی تامین شده است.
از این میزان آب تامین شده، ۷۶ درصد معادل ۴ میلیارد و ۸۶۴ میلیون مترمکعب صرف مصارف مجاز شده است و ۲۴ درصد باقیمانده در قالب ۱ میلیارد و ۵۴۰ میلیون متر مکعب مقدار کل هدر رفت آب را تشکیل میدهد.
به اذعان متولیان آب و فاضلاب کشور، از کل ۱ میلیارد و ۵۴۰ میلیون متر مکعب آب هدر رفته در کشور، ۷۲۴ میلیون متر مکعب متعلق به هدر رفت ظاهری آب است و ۸۱۶ میلیون متر مکعب نیز هدر رفت واقعی آب به حساب میآید.
این میزان هدررفت، ۱۴ برابر حداقل آورد آبی رودخانه جاجرود به منظور تامین حقآبه محیط زیست در سال برآورد میشود.
بر همین اساس ضرر سالانه کشور از محل تامین آب بدون درآمد معادل ۱۸۰۰ میلیارد تومان است که در قالب برنامههایی مدون باید نسبت به کاهش آن اقدام کرد. به عبارت دیگر، سالانه یک چهارم از کل آب شرب تامین شده در کشور که با هزینه بسیار زیاد تصفیه میشود، هدر میرود.
*راهکارهای کاهش هدررفت آب شرب
بیشترین تاثیر در هدر رفت آب مرتبط با نشت از انشعابات مشترکان است، همچنین دقت کم تجهیزات اندازهگیری مصارف غیر مجاز نیز جزء دلایل اصلی هدر رفت آب در کشور به حساب میآید.
طبیعتا هدررفت 25 درصدی مسئلهای است که اهمیت آن بسیار فراتر از صرفهجویی آب شرب در کشور به حساب میآید. این گزاره به معنای نفی اهمیت صرفهجویی آب تلقی نمیشود اما اولویت حل مسائل آبی کشور را تا حد قابل توجهی مطرح میکند.
در همین راستا پیگیری مسائلی نظیر، رفع فرسودگی شبکه، افزایش دقت تجهیزات اندازهگیری با نصب ابزارآلات نوین و تلاش برای قطع انشعابات غیر مجاز از جمله اقدامات مد نظر آبفا برای کاهش هدر رفت آب به حساب میآید.
به گزارش فارس در حال حاضر میزان هدر رفت آب در کشور ما با میانگین جهانی این آمار فاصله ۱۵ درصد داشته و طبیعتا کاهش این شاخص در شرایط آبی دشوار فعلی باید مد نظر قرار گیرد.
انتهای پیام/
