معاون وزیر نیرو گفتهاند که از یک ماه دیگر در بخش خانگی خاموشی نخواهیم داشت. اما آیا این ادعا درست است؟
ماجرا از این قرار است: در شرایط کنونی که در اوج گرما هستیم، بیش از ۲۰ هزار مگاوات کسری برق داریم. وزارت نیرو این عدد را ۲۰ هزار مگاوات اعلام کرده، اما برآورد من بین ۲۲ تا ۲۴ هزار مگاوات است. در حال حاضر بیشترین بار ناترازی بر دوش صنعت است و پس از آن بخشهای خانگی و کشاورزی.
پیشبینی معاون وزیر این است که با خنکتر شدن هوا در یک ماه آینده، مصرف برق کاهش پیدا کند. این موضوع مهمی است، زیرا در اوج گرما از حدود ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق کشور، نزدیک به ۳۰ هزار مگاوات فقط صرف بخش سرمایشی میشود. یک ماه بعد این مصرف به صفر نمیرسد، چون مناطق جنوبی همچنان به کولر نیاز دارند، اما قطعاً کاهش مییابد و مثلاً ممکن است به ۲۰ هزار مگاوات برسد. همین موضوع باعث میشود وزارت نیرو امیدوار باشد.
اما نگرانی جدی جای دیگری است: نیروگاههای برقآبی. به دلیل کاهش سطح آب پشت سدها، یکییکی از مدار خارج میشوند. حدود ۱۴ درصد ظرفیت تولید برق کشور یعنی حدود ۱۲ هزار مگاوات به برقآبیها اختصاص دارد، اما همین امسال تنها حدود ۵ هزار مگاوات آن در دسترس بوده است. بحران کمآبی در شهریور به اوج میرسد و چهبسا تولید برقآبی به صفر برسد. بنابراین هرچند مصرف سرمایشی کاهش مییابد، اما از سوی دیگر تولید برق هم کم میشود.
تقاضای کنونی ما دستکم ۸۰ هزار مگاوات است؛ در حالیکه پارسال این عدد حدود ۷۵ هزار مگاوات بود. سال گذشته توانستیم در اوج گرما نزدیک به ۶۴ هزار مگاوات برق تأمین کنیم، اما امسال با وجود وعدهها، تولید بیش از ۶۰ هزار مگاوات ممکن نشده است. دلایل آن هم روشن است: بحران آب شدیدتر از پارسال است، تجهیزات فرسودهتر شدهاند، و گرمای بیسابقه راندمان شبکه برق را بهشدت کاهش داده است. بنابراین حتی نسبت به سال گذشته توان تولید پایینتر آمده است.
اگر کمبود تولید برق و بحران کمآبی را کنار هم بگذاریم، میبینیم که علیرغم کاهش مصرف در ماه آینده، همچنان با کسری ۲۰ تا ۲۴ هزار مگاوات مواجه خواهیم بود. ادعای جبران این کسری از طریق نیروگاههای خورشیدی هم واقعبینانه نیست، چون ظرفیت آن بسیار محدود است. پس به نظر من، نه تنها در ماه آینده بلکه تا سال آینده هم این ناترازی ادامه خواهد داشت.
تنها راهی که باقی میماند، تغییر در نحوه توزیع بار است؛ یعنی دولت میتواند سهم بیشتری از خاموشیها را بر دوش صنعت و کشاورزی بیندازد تا خاموشی خانگی کاهش یابد. اما باید توجه داشت همین حالا هم صنعت بیشترین بار خاموشیها را تحمل میکند؛ بهطوریکه بسیاری از واحدهای صنعتی دو تا سه روز در هفته تعطیل میشوند. این وضعیت ضربه سنگینی به تولید و اقتصاد وارد کرده است. وقتی تولید کاهش مییابد، عرضه کالا کم میشود و فشار تورمی افزایش پیدا میکند. کارشناسان اقتصادی معتقدند حتی کنترل تورم زیر ۵۰ درصد در سال جاری، نیازمند یک معجزه خواهد بود. بنابراین، افزایش خاموشی صنعت برای تأمین برق خانگی، فروپاشی اقتصاد را تسریع خواهد کرد.
نتیجه آنکه ما نه تا ماه آینده و نه حتی تا سال آینده قادر به رفع ناترازی برق نخواهیم بود. همچنین به دلیل پیامدهای اقتصادی، نمیتوان بار بیشتری بر صنعت وارد کرد تا خاموشی خانگی حذف شود. بنابراین، هرچند سخنان مهندس حائری از نظر علمی صحیح بهنظر میرسد، اما در عمل کاملاً غیرقابل اجرا است.
رئیس اتحادیه انجمن های انرژی ایران
۲۱۲۱۲
