ریحانه اسکندری: این روزها پدیده هوش مصنوعی دامنه تاثیرگذاری خود را بیش از پیش کرده است؛ نقش فزایندهای که رشد هوش مصنوعی در تولید آثار هنری، موسیقی و فیلم ایفا میکند این روزها باعث شده است تعداد قابل توجهی از هنرمندان نگرانی هایی برای آینده کاری خود داشته باشند.
ابزاری که هوش مصنوعی در اختیار دارد، در کنار برخی سیستمهای پیشرفته، قادر به خلق فیلمنامههای بسیار حرفهای یا تصاویر و ویدیوهای دیجیتالی هستند که تقریبا جدا کردنشان از نمونههای واقعی که توسط انسان خلق شده است بسیار دشوار است.
استفاده از این ابزار پیشرفته در فیلمسازی معمولا در بخشهای جلوههای ویژه، پردازش ویدیو، دوبله و حتی بازآفرینی چهره بازیگران است، هر چند که هوش مصنوعی هنوز کنترل کامل بر این حوزه پیدا نکرده است اما حوزه اثرگذاری آن هر روز افزایش پیدا میکند.
درست است که هوش مصنوعی در بخشهای خلاقانه ادبیات، موسیقی و دیگر شاخههای هنر پیشرفتهای قابل توجهی داشته است، اما بسیاری از متخصصان و کارشناسان بر این عقیده هستند که ابزار این علم نمیتواند به صورت کامل جایگزین خلاقیت انسانی شود. آنها بر این عقیده هستند که هوش مصنوعی فاقد درک عمیق انسانی، احساسی و تفسیر ذهنیای است که انسانها حتی در فعالیتهای روزمره خود دارند. لمس انسانی، توانایی همدلی، گنجاندن دیدگاههای مختلف برای بیان هنر ویژگیهایی هستند که هوش مصنوعی از آن بیبهره است و به همین دلیل جایگزینی کامل آن با انسان تقریبا غیرممکن به نظر میرسد.
اگرچه هوش مصنوعی میتواند در فرایند خلاقانه با انجام کارهای مقدماتی و فراهم کردن پایهای برای تخیل انسان کمک کند، اما بعید به نظر میرسد بتواند عنصر منحصر به فردی که انسان به داستانهای خود اضافه میکند و به این وسیله به اثر خود قدرت میبخشد را جایگزین کند.
یک نمونه برجسته از استفاده هوش مصنوعی در نوشتن فیلمنامه فیلم «بهار خورشید / Sunspring» است؛ این فیلمنامه به طور کامل توسط هوش مصنوعی نوشته شده است. این فیلم که توسط اسکار شارپ کارگردانی شده است از یک شبکه عصبی بازگشت استفاده میکند که روی دادههایی از فیلمنامه های علمی-تخیلی آموزش دیده است. درحالی که این فیلم توجهها را به خود جلب کرد، اما ساختار و انسجام فیلمنامه آن غیرمتعارف بود که این موضوع چالشهایی را نشان میدهد که هوش مصنوعی در درک روایتهای پیچیده با آن ها مواجه میشود.
در مقابل ابزارهایی مانند sudowrite طراحی شدهاند که به نویسندگان کمک میکند تا با مشکلات نویسندگی مانند کمبود الهام کنار بیایند و کار خود را اصلاح کنند. این ابزارهای به شکلی طراحی شدهاند که فرایند خلاقانه نویسندگان را تقویت میکند و سعی بر این دارد که صدای اصلی نویسنده را حفظ کند.
اما هنرمندانی که با هوش مصنوعی کار کردهاند دربارهاش چه میگویند؟
کارگردان اسکار شارپ، با پژوهشگر هوش مصنوعی راس گودوین، همکاری کرد تا فیلم «بهار خورشید» را بسازد و پتانسیل هوش مصنوعی در قصهگویی را بررسی کند. شارپ از علاقه خود به امکاناتی که هوش مصنوعی برای بیان خلاقانه فراهم میکند سخن گفته است، گرچه او به محدودیتهای فعلی در درک انسجام روایت توسط هوش مصنوعی اذعان دارد.
در صنعت بازیسازی مدیرعامل مایکروسافت ساتیا نادلا و و معاون ارشدآن فاتمه کاردار بر نقش هوش مصنوعی در فرصتهای بازیهای آینده تاکید کردهاند. آنها بر مثبت بودن اثر هوش مصنوعی برای رشد خلاقیت در بازیسازی و سناریوسازی برای بازیها کاملا باور دارند. اگرچه این دیدگاه آنها باز هم بحث های مربوط به جایگزینی هوش مصنوعی به جای خلاقیت انسانی را جدیتر کرده است.
نکات مثبت و منفی ورود هوش مصنوعی به هنر چیست؟
هوش مصنوعی میتواند به هنرمندان کمک کند تا سریع تر و با هزینه کم تر آثار خود را تولید کنند. همچنین میتواند ابزارهایی را ارائه دهد که به خلق آثار نوآورانه کمک کنند. برای مثال کارگردانان میتوانند از هوش مصنوعی برای طراحی صحنه و جلوههای بصری استفاده کنند. علاوه بر این دسترسی به ابزارهای خلاقانه را برای عموم افراد راحتتر میکند، به شکلی که فردی بدون تحصیلات و تواناییهای پیشرفته نیز توانایی خلق آثار دیجیتال را دارد.
اما یکی از بزرگترین مشکلات تهدید شغلهای هنری است. اگر استودیوها بتوانند به جای نویسندگان، آهنگسازان یا هنرمندان از هوش مصنوعی استفاده میکنند، بسیاری از افراد بیکار خواهند شد. همچنین مسئله کپیبرداری و سواستفاده از آثار هنری بدون اجازه خالقان اصلی یک چالش جدی است. برخی از مدلهای هوش مصنوعی بدون رضایت هنرمندان از آثار آن ها یاد میگیرند و این موضوع باعث موجی از نارضایتی شده است. در نهایت احتمال کاهش ارزش هنری و خلاقیت انسانی مطرح است زیرا اصالت آثار هنری در این شرایط به سختی به اثبات میرسد.
اعتراضات هالیوود به هوش مصنوعی
در سال ۲۰۲۳، اتحادیه نویسندگان آمریکا (WGA) و انجمن بازیگران (SAG_AFTRA) علیه استفاده از هوش مصنوعی در فیلمسازی اعتراض کردند. یکی از مهمترین نگرانیها، جایگزینی نویسندگان و بازیگران با هوش مصنوعی بود. این اعتراضات منجر به توافقاتی شد که در همین راستا محدودیتهایی برای استفاده از هوش مصنوعی در فیلمنامهنویسی و بازیگری اعمال شد.
همچنین برخی از هنرمندان و بازیگران علیه شرکتهایی که با استفاده از آثار آنها به آموزش مدلسازی هوش مصنوعی پرداختند شکایت کردند.
نگرانیهای مطرح شده نیز کاملا معتبر هستند. یکی از مسائل کلیدی، مالکیت معنوی و حقوقی نویسندگان و هنرمندان است. بسیاری از آثار هوش مصنوعی بر اساس دادههای انسانی ساخته میشوند که میتواند منجر به نقض حقوق هنرمندان شود.
ادغام هوش مصنوعی در صنایع خلاقانه چالشهای اخلاقی قابل توجهی را به همراه دارد و نگرانیهایی وجود دارد که هوش مصنوعی با تضعیف جوهره و اصالت ذهن انسان بیان هنری را به خروجیهای ماشینیای تبدیل کند که فاقد تعامل میان واقعیت و تخیل است.
علاوه بر این استفاده از هوش مصنوعی برای بازسازی عملکرد بازیگران یا تولید محتوا بر اساس آثار موجود بدون اجازه صحیح، سوالاتی در مورد عدالت و جبران خسارت عادلانه ایجاد کرده است. کمپینهای مختلفی نیز ایجاد شدهاند تا به این نگرانیها پاسخ دهند و افراد حامی این کمپینها خواستار وضع قوانینی هستند که از خلاقیت انسانی در برابر شرکتهای فناوری محافظت کند. این چالشهای اخلاقی نیاز به راهنمایی و حفاظت روشن دارد تا این اطمینان که هوش مصنوعی در اصل در خدمت خلاقیت انسانی است نه در مقابل آن و نابودگر آن حاصل شود.
چه انتظاری از مسیر پیش رو می رود؟
با پیشرفت فناوری هم فواید و هم مشکلات افزایش خواهند یافت. از یک سو، هوش مصنوعی میتواند ابزارهای جدید ارائه دهد که فرایند تولید آثار هنری را سریعتر و آسانتر کند و در نتیجه آثار بینظیری خلق شود؛ از سوی دیگر با قوانین فعلی که هنوز به قدرت لازم نرسیدهاند حقوق هنرمندان در معرض پایمال شدن است و احتمال کاهش فضای شغلی برای نویسندگان، بازیگران و سایر هنرمندان در آینده قابل پیشبینی است.
به طور کلی ایجاد تعامل میان حفظ قوانین و حقوق هنرمندان و استفاده از فناوری یکی از مهمترین عناصر تعیین مسیر آینده خواهد بود.
منبع: گاردین
۵۷۵۷
