شیوع اختلالات روانی پس از بحران‌ها در جهان/ یک‌پنجم آسیب‌دیدگان دچار پریشانی روانی می‌شوند

فریبرز درتاج در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، به مناسبت هفته سلامت روان که از ۱۹ تا ۲۵ مهرماه برگزار می‌شود، اظهار ‌کرد: در ایران، هفته سلامت روان از ۱۹ تا ۲۵ مهرماه، فرصتی مغتنم برای بازنگری در سیاست‌ها، رویکردها و نگرش‌های عمومی نسبت به اهمیت سلامت روان است. شعار امسال «دسترسی به خدمات سلامت روان در بحران‌ها و شرایط اضطراری: یک اولویت همگانی» بیانگر ضرورتی است که نه‌تنها ایران بلکه کل جهان با آن روبه‌رو است.

وی ادامه داد: در شرایطی که بحران‌های طبیعی، اجتماعی و انسانی افزایش یافته‌اند، سلامت روان افراد و جوامع به شدت در معرض تهدید قرار دارد و در عین حال، ساختارهای ارائه خدمات روانی اغلب تضعیف می‌شوند.

درتاج بیان کرد: بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از یک میلیارد نفر در جهان با یکی از انواع اختلالات سلامت روان زندگی می‌کنند، اما بخش قابل‌توجهی از آنان به خدمات مؤثر و در دسترس دسترسی ندارند.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت در تازه‌ترین بیانیه‌های خود، بر ضرورت «تحول فوری در سیاست‌های سلامت روان» تأکید کرده و راهنمای جامعی را برای کشورها منتشر کرده است تا بتوانند خدمات روانی خود را به‌روز و مبتنی بر حقوق بشر بازطراحی کنند.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران گفت: تقریباً همه افرادی که از بحران‌ها و شرایط اضطراری آسیب می‌بینند، درجاتی از پریشانی روانی را تجربه می‌کنند و طبق داده‌های جهانی، از هر پنج نفر، یک نفر دچار اختلال روانی قابل‌تشخیص مانند اضطراب، افسردگی یا PTSD می‌شود.

درتاج با تاکید بر این که سلامت روان در بحران‌ها مفهومی چندبعدی است که نه تنها بر پیامدهای روانی فردی، بلکه بر تاب‌آوری جمعی، انسجام اجتماعی و پایداری جوامع نیز اثر می‌گذارد، خاطرنشان کرد: در بحران‌ها، ترکیب عواملی چون استرس مزمن، سوگ، ناامنی، جابه‌جایی، فقر، و فروپاشی حمایت‌های اجتماعی، زمینه‌ساز افزایش شدید اختلالات روانی می‌شود. از سوی دیگر، زیرساخت‌های ارائه خدمات سلامت روان در چنین شرایطی معمولاً آسیب می‌بینند، منابع انسانی کاهش می‌یابد و زنجیره تأمین داروها و خدمات تخصصی مختل می‌شود.

وی ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت و سازمان‌های منطقه‌ای همچون PAHO تأکید دارند که پاسخ به نیازهای روانی در بحران نباید واکنشی و موقتی باشد، بلکه باید بخشی از ساختار آمادگی نظام سلامت عمومی باشد.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با اشاره به راهکارهای علمی برای پاسخ به نیازهای روانی در بحران‌ها تصریح کرد: بسته خدمات حداقلی سلامت روان در شرایط اضطراری (Minimum Service Package) که توسط سازمان جهانی بهداشت تدوین شده، چارچوبی است برای ارائه خدماتی از سطح خودیاری جامعه‌ای و کمک روانی اولیه (Psychological First Aid) تا درمان‌های تخصصی. این رویکرد بر ادغام خدمات سلامت روان و روانی‌اجتماعی (MHPSS ) در برنامه‌های ملی بحران، آموزش نیروهای خط مقدم و ایجاد هماهنگی بین‌بخشی میان نظام سلامت، آموزش، خدمات اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد تأکید دارد. 

/