غزال زیاری: یکی از بزرگترین معماهای کیهانشناسی، منشأ طلای کیهانی بوده است. سالها تصور میشد که برخورد دو ستاره نوترونی تنها منبع اصلی تولید طلا در کیهان است؛ اما این نظریه نمیتوانست توضیح دهد چرا طلا خیلی زود و در نخستین روزهای پس از بیگبنگ در جهان ظاهر شده است.
پژوهش تازهای نشان میدهد که پاسخ این راز ممکن است در فورانهای عظیم مگنت اخترها (مگنتارها) نهفته باشد؛ ستارههای نوترونی با میدان مغناطیسی فوقالعاده قوی! بر اساس این تحقیق، مگنتارها شاید از همان ابتدای عمر کیهان فعال بودهاند و توانستهاند تا ۱۰ درصد از عناصر سنگینتر از آهن در کهکشان راه شیری، از جمله طلا، را تولید کنند.
این نتیجه پس از بررسی دادههای ۲۰ ساله از تلسکوپهای ناسا و آژانس فضایی اروپا به دست آمده است. محققان دریافتند که زمینلرزههای ستارهای در مگنتارها، فورانهایی پرانرژی ایجاد میکنند که مواد سنگین را به فضای میانستارهای پرتاب میکند. آخرین نمونه رصد شده از زمین، فوران سال ۲۰۰۴ بود که تنها یک سیگنال ضعیف گاما ثبت شد؛ اما امروز مشخص شده همین پدیده میتواند نشاندهنده تولید فلزات سنگینی مانند طلا باشد.
مکانیسم این فرآیند هم جالب است: در چگالی بالای نوترونها، اتمهای سبک ناگهان نوترونهای بیشتری جذب کرده و بیثبات میشوند. این بیثباتی زنجیرهای از واکنشهای هستهای را ایجاد میکند که به تولید عناصر سنگینتر از آهن، مثل طلا، میانجامد. به بیان ساده، شاید ذراتی از گوشی یا لپتاپ ما میلیونها سال پیش در دل انفجارهای کیهانی مگنتارها شکل گرفته باشند.
دانشمندان اکنون در انتظار پرتاب مأموریت جدید ناسا با نام COSI در سال ۲۰۲۷ هستند تا این فرضیه را دقیقتر بررسی کنند. این تلسکوپ گامارِی میتواند به کشف اسرار بیشتر درباره تولید طلا و سایر فلزات کیهانی کمک کند.
برای مطالعه ادامه این مقاله و راز شکلگیری طلای جهان، اینجا کلیک کنید.
۲۲۷۲۲۷
