الهه جعفرزاده: به دنبال دریافت گزارش‌های اولیه در خصوص آلودگی محلول دیالیز صفاقی تولیدِ یکی از شرکت‌های داروسازی داخلی و بروز برخی عوارض دارویی در پی مصرف آن، در تاریخ ۱۷ خرداد ماه، رسیدگی فوری به این موضوع و بررسی جوانب آن، بلافاصله در دستور کار قرار گرفت؛ از همین‌رو سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی، پزشکی قانونی و سایر نهادهای ذیربط ملزم به همکاری در این زمینه هستند تا جزئیات ماجرا به طور دقیق روشن شود.
بر همین مبنا، اوایل هفته جاری نیز روابط عمومی سازمان غذا و دارو از ورود محمد مخبر، سرپرست ریاست جمهوری، به این مسئله خبر داد و اعلام کرد که با دستور این مسئول برای پیگیری فوری گزارش‌ها در خصوص مشکلات این محصول دارویی، رئیس سازمان غذا و دارو شخصاً در کارخانه حضور یافته و با بررسی موضوع از نزدیک، دستورات لازم را صادر کرد.
کم و کیف ماجرا هنوز به طور واضح مشخص نیست و علی‌رغم پیگیری‌های صورت‌گرفته از سوی برگزیده و تماس‌های متعدد با سازمان غذا و دارو، انجمن حمایت از بیماران کلیوی در چند استان مختلف (اصفهان، مشهد، تهران) و بیمارستان‌هایی که دیالیز صفاقی در لیست خدمات درمانی آنها قرار داشت، متأسفانه هیچ‌یک از این ارگان‌ها حاضر به همکاری و ارائه اطلاعات بیشتر نشدند.
محلول مسموم دیالیز صفاقی، ۱۰ قربانی بر جای گذاشت
بنا بر اطلاعات موجود، توزیع این سرم‌های آلوده به آلومینیوم از دی‌ماه سال گذشته آغاز شده و تا به امروز، تعداد کثیری از بیماران را مسموم کرده و منجر به فوت ۱۰ نفر شده است.
در همین‌باره دکتر شهرزاد عصاره، رئیس انجمن نفرولوژی ایران، اخیراً در گفت‌وگو با ساعت سلامت اعلام کرد: «آلودگی محلول دیالیز صفاقی تولید شرکت داروسازی ثامن به آلومینیوم بیش از ۵ تا ۱۰ برابر حد مجاز بوده و تاکنون حداقل جان ۱۰ نفر را در کشور گرفته است.»
طبق اظهارات عصاره، طی چند ماه اخیر تعدادی از پزشکان نفرولوژیست علائم التهابی در پرده صفاق بیمارانی که دیالیز صفاقی می‌شدند، مشاهده کرده بودند. ابتدا تصور بر این بود که این التهاب ناشی از میکروب باشد، اما کشت میکروبی نشان داد که آلودگی میکروبی نیست.
علائم این مسمومیت آلومینیومی چه بود؟
عضور خانواده یکی از بیمارانی که در پی مصرف این محلول دیالیز صفاقی دچار مشکل شده، به برگزیده گفت: «برادر ۶۰ ساله‌ی من نزدیک پنج سال است که دیالیز صفاقی می‌شود، اما حدوداً از چهار ماه پیش بود که به‌شدت بی‌اشتها شده بود و بعضاً غذا هم که می‌خورد، بلافاصله حالت تهوع به او دست می‌داد. در کنار این علائم، تکلمش هم دچار مشکل شده بود. نمی‌دانستیم علت چیست، گمان می‌کردیم این حالت صرفاً ضعف ناشی از دیالیز باشد. نه ما و نه پزشکان فکرش را هم نمی‌کردیم که ماه‌هاست آلومینیوم وارد خون برادرم می‌شود. در مراحل اولیه، تشخیص پزشک معالج این بود که «وضعیت پیش‌آمده شاید به این علت باشد که دیالیز به‌درستی انجام نمی‌شود؛ به‌جای سه بار در روز، پنج بار از این محلول در دیالیز استفاده کنید تا شرایط بهبود یابد». اما همین موضوع، هم باعث تشدید این علائم و هم سبب‌ساز ورود مقادیر بیشتری آلومینیوم به بدن بیمار شده بود.»
بیماران دیالیز صفاقی کسانی هستند که به علت نارسایی کلیه به صورت ۲۴ ساعته از طریق شکم، محلول وارد فضای صفاقی آنها می‌شود و خون را از آلودگی‌هایی مثل مواد کراتینی، پتاسیم و سایر سموم پاکسازی می‌کند تا فرد بتواند زندگی طبیعی داشته باشد.
خواهر این بیمار دیالیزی ادامه داد: «آخرین‌باری که برادرم برای پیشبرد روند درمانش به بیمارستان مراجعه کرد، دچار تشنج شد. پزشکان با بررسی علائم او گفتند که باید فوراً بستری شود. گویا در این بازه زمانی، چند مورد مشابه هم اتفاق افتاده بود و همین باعث شد قدری دقیق‌تر با موضوع برخورد کنند. از آن زمان تا به امروز، برادر من درICU بستری است و معلوم هم نیست این وضعیت تا کِی ادامه خواهد داشت. حتی با وجود سه نوبت دیالیز خونی در این مدت، آلومینیوم و سایر ترکیبات مسموم موجود در این محلول دیالیز، علاوه بر اینکه غشای مغز بیمار را فرا گرفته، وارد ریه او هم شده و مانع دریافت اکسیژن و تنفس راحت می‌شود. در این شرایط [که آمفیزم ریه نام دارد]، بیمار فقط با دستگاه می‌تواند اکسیژن دریافت کند و نفس بکشد.»
توضیحات پزشکی ارائه‌شده نیز بر این روایت صحه می‌گذارد؛ همانطور که به گفته عصاره، بیماران دیالیز صفاقی در پی مصرف این محلول، دچار ضعف و بی‌حالی شده و به تدریج و با تشدید علائم، این افراد دچار تشنج و مشکلات تنفسی می‌شدند و مجبور بودند زیر دستگاه تنفس مصنوعی و ونتیلاتور بروند.
روند درمان بیماران چطور طی خواهد شد؟/ محلول جدید وارد می‌شود
در کشور حدود ۸۰۰ بیمار دیالیز صفاقی داریم که به باور رئیس انجمن نفرولوژی، همه این افراد باید آزمایش بدهند. طبق اظهارات عصاره، تاکنون ده‌ها بیمار با علائم شدید مسمومیت با آلومینیوم داشتیم که حال تعدادی از آنها وخیم است و چند نفر از این بیماران اکنون در بخش‌های ICU بستری هستند. تلاش‌ها بر این است که هر چه سریع‌تر آزمایش‌ها و درمان‌های لازم برای این بیماران انجام شود تا میزان فوتی‌ها بالا نرود.
همه این‌ها در حالی است که وزارت بهداشت بعد از اطلاع‌رسانی انجمن نفرولوژی، در اواسط خرداد دستور داده بود که محلول‌های تولید شرکت ثامن در ایران جمع‌آوری شوند.
تعدادی از بیماران به دیالیز خونی با دستگاه منتقل شدند و برای تعدادی دیگر از بیماران، مانند کودکان، که این امکان وجود نداشت، قرار شد محلول دیالیز صفاقی از خارج وارد شود.
آلودگی مرگبار محلول‌های دیالیز صفاقی، یک فاجعه ملی/ درخواست محاکمه برای عاملان
طبق اعلام انجمن نفرولوژی کشور، مسئولان شرکت ثامن ابتدا نمی‌پذیرفتند، اما به تدریج و با پذیرش این موضوع، اعلام کردند که عامل این آلودگی، مواد اولیه تولید محلول دیالیز صفاقی بوده است. ظاهراً این آلودگی از ابتدای عرضه این محصول (حدوداً از بهمن سال گذشته) وجود داشته و به همین علت، میزان انباشت آن در خون بیماران به صورت تدریجی بالا رفته و باعث عوارض شدید شده است.
به گزارش شفا آنلاین، دکتر علی نوبخت، متخصص کلیه و رئیس سابق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، نیز در نامه‌ای به کمیسیون بهداشت، خواستار ورود مجلس به مسئله مرگ تعدادی از بیماران دیالیزی کشور به دلیل مصرف محلول‌های آلوده در سایه ضعف نظارت وزارت بهداشت بر تولید محصول تولید داخل شد.
هم‌چنین پروفسور بهروز برومند، بنیانگذار دیالیز در کشور و پدر نفرولوژی نوین ایران، نیز ضمن ابراز تأسف عمیق از بروز این فاجعه انسانی، خواستار برخورد قاطع دستگاه قضایی با عاملان و مسببان این سهل انگاری مرگبار شد.
برومند تصریح کرد: علاوه بر اینکه کار ساخت محلول دیالیز صفاقی می‌بایست به داروسازان اصلح زیر نظر وزارت بهداشت سپرده شود، ضروری است که مسئولان شرکت ثامن (تولید کننده محلول دیالیز صفاقی آلوده) هرچه زودتر به پای میز محاکمه کشیده شوند و روشن گردد که کوتاهی و سهل‌انگاریِ چه کسانی به بهای جان بیمارانی تمام شده و احتمالاً می‌شود که با دیالیز صفاقیِ نگهدارنده زندگی می‌کردند.
بیشتر بخوانید:
جزئیات بیشتر درباره مشکلات سلامت یک محلول دارویی مهم
۴۷۲۳۲