این اثر که در قالب رمان جاسوسی نگارش شده، قلمرو قضاوت، رفاقت، خیانت و در نهایت مفهومِ «بازگشت به خویش» را در دنیای پُر تنشِ آن دوران مورد واکاوی قرار میدهد. نویسنده با پرداختن به وقایع مهم و کمتر گفته شده آن سال، نقاب از روابط پنهان و فریبهای گستردهای بر میدارد که در نهایت به تحول عمیق اجتماعی و انقلاب اسلامی منتهی میشود.
در مرکز این داستان، ما با جامعه شبه مدرن مواجه هستیم که درگیر جاسوسی شرق و غرب قرار گرفته است. شاه ایران در دوران اعتراضات و سرکوب و خفقان، با فروش گسترده نفت به آمریکا، آن هم در ازای خرید وسیع تسلیحات نظامی، در تلاش بود تا جایگاه استبدادی خود را محکم و حفظ کند. این تسلیحات که با قرادادهای فریبکارانه توسط آمریکاییها انجام گرفت، بخش وسیعی از آن هرگز به ایران نرسید و به شکل غیر مستقیم به کانونی از بحران تبدیل شد.
شخصیت مؤثر داستان، یک «آنوسی» یا همان «یهودی مخفی» است که سالها در دل تحولات اجتماعی و سیاسی قرار داشته است. فردی که هویت خود را مخفی کرده و حتا فرزندش را هم به خدمت نظام سلطه درآورده است. کاری که در نهایت به اجرای ماموریت در عملیات شکوفه یعنی همکاری مشترک ایران و اسرائیل برای ساخت موشکهای دور بُرد میرسد. عملیاتی که اسرائیل یک میلیارد دلار از ارزش تسلیحاتیاش را در ازای معامله بزرگ نفت ایران به کار گرفت؛ اما در حقیقت فریب و کلاهبرداری بزرگ از شاه بود. یعنی ایران در جریان این پروژه برخلاف تصورات شاه و وزرایش، تنها به تکنولوژی از رده خارج دست مییافت و اسرائیل در جهت تأمین منافعش هم به نفت ایران میرسید و هم نسل جدید تسلیحات اختصاصی خود را میساخت. به همین خاطر شخصیت اصلی داستان در شرایطی حساس و پُر از فریب قرار میگیرد و با انتخابهایی دشوار مواجه میشود که در نهایت هویت واقعی او و چالشهای درونیاش را آشکار میسازد.
درونمایه رمان «تمرُد» به طور مستقیم با درونمایه انقلاب اسلامی همراستا است. زیرا این رمان در تلاش است تا مفهومی از «بازگشت به خویش» را به تصویر بکشد. مفهومی که به انسان گرفتار در جامعه شبه مدرن یادآوری میکند تا در درون خویش و در تعامل با اجتماع، میبایست در برابر فرامین نیروهای استثمارگر تمرُد کند و به اصل و هویت خود بازگشت داشته باشد. در حقیقت چنین عبارتی دو جنبه دارد. نخست سرپیچی از دستورات الهی و دوم نافرمانی از شیطان و نیروهای اهریمنی که در قالب قدرتهای سلطهگر و تمامیت خواه نمایان میشوند. این رمان نیز به هر دو جنبهی مفهومی آن پرداخته است.
«تمرُد» نه تنها یک رمان جاسوسی ـ تاریخی است، بلکه تامل عمیق در باب هویت، انتخابهای اخلاقی و معنای وفاداری است. شخصیتها در این داستان در تلاشند تا میان هویتهای پنهانی و حقیقی خود تصمیم بگیرند و در نیرنگستان دنیا، به جست و جوی حقیقت و آزادی بپردازند.
۵۹۲۴۳
