پریسا عباسی- در علم ستارهشناسی، اعتدال بهاری (در نیمکره شمالی) به لحظهای گفته میشود که خورشید از دید ناظر زمینی از صفحه استوای سماوی میگذرد و حرکت خود به سمت شمال آسمان را در پیش میگیرد. اعتدال بهاری هر سال در اول فروردین، که یکی از دو اعتدالین زمین است رخ میدهد. اعتدال دیگر، اعتدال پاییزی است و اول مهر اتفاق میافتد.
هزاران سال است که مردم سرتاسر جهان این موقعیت خاص را که اغلب نماد آغاز بهار و زمان تولد دوباره است، جشن میگیرند.
باستانشناسان مکانهای باستانی بسیاری را پیدا کردهاند که همسو با اعتدالهای خورشیدی ساخته شدهاند. اما هدف از ساخت این مکانها اغلب در هالهای از ابهام باقی مانده است.
با توجه به اینکه تحویل سال، در اول فروردین(۲۰مارچ) و همزمان با اعتدال بهاری اتفاق میافتد، در اینجا قصد داریم به بررسی این مکانهای باستانی بپردازیم، و نظر کارشناسان را دراینباره بخوانیم.
هرم چیچن ایتزا، مکزیک
در زمان اعتدال بهاری، گردشگران و مردم محلی در هرم چیچن-ایتزا در جنوب مکزیک جمع میشوند.
با غروب خورشید در بعدازظهر، سایهای بر روی پلکان شمالی میافتد که این سایه در امتداد کندهکاری سر ماری قرار میگیرد که در پایین پلههای این هرم وجود دارد، و این تصور را ایجاد میکند که یک مار در حال لغزیدن به پایین هرم است.
این احتمالا نمایشی از خدای مار Kukulkánیا Quetzalcóatl است که در آن روز به سمت زمین فرود میآید.
هرم خفرع و ابوالهل بزرگ در مصر
هربرت ریکه باستان شناس سوئیسی، در دهه ۱۹۶۰ مشاهدات جالبی در مصر داشت.
او دریافت که ابوالهل بزرگ و هرم بزرگ جیزه کاملا منطبق بر اعتدال خورشیدی قرار گرفتهاند. او میگوید: به نظر میرسد که خورشید درست در بین شانههای ابوالهل غروب میکند. در واقع به نظر میرسد که ۲۴ ستون باقیمانده از معبد ابوالهل نیز هم راستا با اعتدال خورشیدی باشند.
به گفته مجله اسمیتسونیان، لهنر گفت: «در همان لحظه، سایه ابوالهول و سایه هرم که هر دو نماد پادشاه هستند، به شکل ضدنور در هم آمیخته میشوند».
معبد انگکور وات، کامبوج
در زمان اعتدال بهاری، خورشید دقیقا از نوک قله مرکزی معبد انگکوروات در کامبوج طلوع میکند.
این ساختمان به شهری ۷۰۰ ساله منتهی میشود و از کانالها، معابد، زیارتگاهها و مقبرههایی تشکیل شده که در زمینی به وسعت ۴۰۰ کیلومتر مربع قرار دارند.
تئوتیئواکان، مکزیک
هر سال در اعتدال بهاری، مردم مکزیک با لباسهایی به رنگ سفید و قرمز در این مکان که پیش از ورود اسپانیاییها در تئوتیئواکان ، مکزیک ساخته شده میروند تا جشن خورشید را برگزار کنند.
کسانی که در جشن خورشید شرکت میکنند، همانند اجداد خود، در حالیکه از هرم بالا میروند، صورت خود را رو به خورشید نگه داشته و دستان خود را باز میکنند و از خدایان طلب انرژی و سلامتی میکنند.
بر اساس برخی از گزارشها، اشعههای خورشید در زمان اعتدال به داخل کاخ Quetzalpapálotl در تئوتیئواکان که در حدود۴۵۰ تا ۵۰۰ سال پس از میلاد مسیح ساخته شده است، میتابد. بر اساس گزارشها، این نور تابیده شده برخی علائم آسمانی نقش بسته بر دیوارها را بین ساعت ۰۷:۱۵ تا ۰۷:۴۵ صبح روشن میکند و این نشان می دهد که از این معبد به عنوان رصدخانه خورشیدی استفاده می شده است.
لافکرو کارینز، ایرلند
لافکرو کارینز(Loughcrew cairns) در شهر میث(کانتی میث)، ایرلند قرار دارد. این سایت باستانی را با نام تپههای جادوگر نیز میشناسند؛ و یکی از چهار گذرگاه اصلی یادبود گور معبری است. این مکان بیش از ۵هزار سال پیش توسط انسانها ساخته شده است.
در اعتدال بهاری و پاییزی، خورشید مستقیماً از ورودی یکی از حفرهها به نام Cairn T به داخل میتابد و سنگ سیاه را روشن میکند. بر این تخته سنگ زیباترین نمونههای هنری دوران نوسنگی ایرلند نقش بسته و جزئی از میراث فرهنگی ایرلند محسوب میشود.
سنگ اینتیهوآتانا، ماچوپیچو
در آئینهای پرستشی اینکاها، خورشید نقش اصلی را داشته است.
در سایت باستانی ماچوپیچو، سنگ اینتیهوآتانا قرار دارد. این سنگ که یک صخره مربع شکل بزرگ است و باستانشناسان خطوط آن را کاملا منطبق با خورشید در حالت اعتدال میدانند، هیچ سایهای ایجاد نمیکند.
بسیاری بر این باورند که از این سنگ بهعنوان تقویم خورشیدی استفاده میشده، اگرچه برخی باستانشناسان میگویند که شواهد کافی برای تأیید این موضوع وجود ندارد.
معبد سنگهای عظیم منایدرا(Mnajdra)
هفت معبد مگالیتیک(ساخته شده با سنگهای عظیم) که بخشی از میراث ثبت شده جهانی هستند و در جزایر غودوش(Gozo) و مالت در دریای مدیترانه قرار دارند. این سازهها بین سه تا چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح ساخته شدهاند.
در اعتدال بهاری و پاییزی، پرتو درخشانی از اشعه آفتاب به ورودی معبد میتابد و محور اصلی ساختمان را کاملاً روشن میکند.
اینکه آیا انسانهای ماقبل تاریخ، عمداً این معبد را با اعتدال خورشید هماهنگ ساختهاند یا نه، هنوز موضوع بحث است، اما طبق گفته آژانس ملی حفاظت از موزهها و میراث فرهنگی مالت، این جهت دادن برای ساخت، «آنقدر سیستماتیک است که به احتمال زیاد، عمدا اینطور ساخته شده است ».
کلیسای سن پترونیو، بولونیا
کلیسای سن پترونیو در بولونیا، ایتالیا، مورد توجه خاصی قرار میگیرد زیرا به «جووانی کاسینی» اخترشناس ایتالیایی کمک کرد تا بتواند به لطف دوربین سوراخسوزنی(یا اتاق تاریک، اولین دوربین عکاسی سادهای است که لنز ندارد و نور از سوراخ کوچکی وارد آن میشود) که روی سقف کلیسا نصب شده است، تاریخ دقیق اعتدال خورشیدی را بفهمد و بتواند اولین پیشبینی دقیق و منطقی از فاصله بین خورشید و زمین را انجام دهد.
کاسینی در سال ۱۶۵۱، نوری را که هر روز در زمان ظهر از طریق سوراخ کوچکی که درقسمت چپ سقف کلیسا وجود داشت، و به زمین میتابید را رد یابی کرد.
هدف او این بود تا بفهمد آیا تاریخ عید پاک که برابر زمان اعتدال بهاری است و به تازگی در تقویم میلادی قرار داده شده بود، درست است یا خیر.
کاسینی با مشاهده نور تابیده شده خورشید در طول سال، زمانهایی که زمین در نزدیکترین و دورترین نقطه از خورشید قرار دارد را مشخص کرد و توانست ثابت کند، مداری که زمین بر روی آن به دور خورشید میچرخد، دایره نیست، بلکه بیضی است.
گردشگران هنوز برای بازدید از نور خورشیدی که به زمین کلیسا میخورد و کاسینی آن را میدیده، به این کلیسا میآیند.
دره چاکو، نیومکزیکو
دره چاکو، در نیومکزیکو فرصت بسیار خوبی برای مشاهده دانش رویدادهای نجومی مردمان باستانی پوئبلو است (مردمانی از سرخپوستان آمریکایی که از قدیم در خانههای خشتی به نام پوئبلو در قاره آمریکای شمالی ساکن بودهاند) که ۸۵۰ سال پس از میلاد این مکان را ساختهاند.
این دره با تصاویری از هلال ماه، ستارگان ده پر(به عنوان نمادی از ستارهای که در سال ۱۵۰۴ منفجر شده است) و اشعههای نور خورشیدی که در زمان انقلاب خورشیدی مستقیماً در وسط این سازهها میافتند، ساخته شده است.
با اینحال، یکی از برجستهترین نمونههای دانش مردمان پوئبلو درمورد تقویم شمسی، در زمان اعتدال پاییزی اتفاق میافتد. در این هنگام خورشید از درگاه یک «کیوا» بزرگ باستانی طلوع میکند. خانهای با نام Casa Rinconada که در واقع یک کیوا است، گودالی است که در زیر زمین ساخته میشده و به طور سنتی توسط مردان قوم پوئبلو برای مراسم مذهبی استفاده میشده است.
چانکیلو، پرو
سایت باستانی چانکیلو در دره کاسما، در شمال مرکزی پرو، احتمالا مرکزی برای انجام تشریفات آیینی و مختص به آیین پرستش خورشید بوده است.
این سایت شامل ۱۳برج مکعبی شکل است که در حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال قبل از میلاد ساخته شدهاند. این برجها بر روی خط الراس یک تپه امتداد یافتهاند و تمام قوسهای طلوع و غروب خورشید را در طول سال از دو نقطه دید متمایز، قابل مشاهده و ردیابی بود.
این برجها در آن زمان به مردم کمک میکردند تا اعتدالها و انقلابهای خورشیدی را با دقت یک یا دو روز دنبال کنند. طبق اعلام یونسکو این سازهها «نمونهای برجسته از چشم انداز زمانسنجی باستانی» است.
نووث، ایرلند
در مکان بنای یادبود گور معبر نیوگرنج، دو تپه برای انجام مراسم تشریفاتی قرار دارد که قدمت آنها به ۵ هزار سال قبل میرسد، یعنی حتی قدیمیتر از استونهنج.
این تپهها دهانههایی دارند که جهت آنها شرقی-غربی است. همانطور که میدانیم نیوگرنج در زمان انقلاب خورشیدی همتراز با خورشید است، اما جهت شرقی-غربی نوث نشان میدهد از آنها برای انجام جشنهای اعتدال استفاده میشده است، اگرچه هنوز هم بحثهایی در مورد این موضوع وجود دارد.
منبع:businessinsider
