فریاد پلتفرمها بر سر سند تسهیم درآمد و سکوت در برابر حقوق مخاطب
فریاد پلتفرمها بر سر سند تسهیم درآمد و سکوت در برابر حقوق مخاطب
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، پلتفرمهای داخلی این روزها بیش از آنکه خود را مسئول پاسخگویی به مخاطبان بدانند، نسبت به سند تسهیم درآمد متمرکز شدهاند. اعتراضها به تبلیغات بیرویه، آگهیهای پنهان درونبرنامهای و پلنهای گرانقیمت اشتراک، یا بیپاسخ مانده یا با توجیهاتی همراه شده که مخاطب را از دایره توجه حذف میکند.
در روزهایی که تبلیغات بیرویه و اجباری در پلتفرمهای نمایش خانگی، به یکی از دغدغههای جدی مخاطبان بدل شده، سکوت پلتفرمها و نهادهای ناظر همچنان ادامه دارد. کاربران در معرض تبلیغات آغازین، میانبرنامه و بیلبوردهای جعلی قرار میگیرند؛ اما بهرغم اعتراضهای رسانهای، حمایت مؤثری از حقوق مصرفکنندگان صورت نگرفته است.
این در حالی است که چندی پیش، با تصویب مصوبه شورای عالی فضای مجازی درباره سیاستهای تعرفهگذاری ترافیک شبکه و تسهیم درآمد محتوا، شاهد واکنش تند و هماهنگ پلتفرمها بودیم. آنها بهسرعت در فضای مجازی، خواستار بازنگری در این مصوبه شدند؛ اما وقتی نوبت به حمایت از کاربران میرسد، نه تنها صدایی شنیده نمیشود، بلکه در عمل، شرایط به نفع پلتفرمها و به زیان مخاطب تغییر میکند.
نمونهاش راهاندازی «پلنهای اشتراک بدون تبلیغ» است که بهجای حذف تبلیغات برای همه کاربران، هزینهی اضافی از مخاطب دریافت میکند. فیلیمو پیشگام این مدل بود و حالا دیگر پلتفرمها نیز قصد دارند این روش را در پیش بگیرند. آن هم بدون هیچ حمایتی از حقوق کاربرانی که توان پرداخت هزینههای بالا را ندارند.
انجمن ویاودیها که وعده داده بود پیگیر حقوق مخاطب باشد، تاکنون واکنشی درخور نداشته است. درحالیکه موضوع تسهیم درآمد از ترافیک اینترنت کاربران، درآمد هنگفتی را نصیب پلتفرمها میکند، سؤال اینجاست: چرا با وجود چنین امتیازهایی، قیمت اشتراک همچنان بالاست؟ چرا هم از کاربران پول دریافت میشود و هم از اپراتورها؟
بر اساس مصوبه یادشده، بخشی از درآمد حاصل از مصرف اینترنت کاربران باید میان تولیدکنندگان محتوا و پلتفرمها تقسیم شود. این اقدام که در اصل میتوانست به کاهش هزینه برای مخاطبان منجر شود، حالا تنها به افزایش درآمد پلتفرمها بدل شده و مخاطب، بیدفاع باقی مانده است.
در این میان، مقایسهای با پلتفرمهای جهانی هم جالب توجه است. در سرویسهایی مانند HBO Max، نتفلیکس یا دیزنیپلاس، پلنهای دارای تبلیغ با قیمت ارزانتری عرضه میشود و کاربران امکان انتخاب دارند. بهطور مثال، پلن پایهی دارای آگهی HBO Max ده دلار است، درحالیکه پلن بدون تبلیغ، هفده دلار هزینه دارد؛ تفاوتی حدود ۷۰ درصد. در فیلیمو، پلن بدون تبلیغ ۳۳۸ هزار تومان است که ۷۱ درصد گرانتر از پلن معمولی است. اما در اینجا، برخلاف نسخهی دارای آگهی که امکان پرداخت قسطی دارد، کاربران باید تمام مبلغ را یکجا پرداخت کنند.
این مدل کسبوکار، نهتنها به استانداردهای جهانی نزدیک نیست، بلکه حتی با روح عدالت مصرفکننده در تضاد است. برای نمونه، پلتفرم نوظهور «استارنت» از ابتدا دو مدل اشتراک را معرفی کرده بود: رایگان با تبلیغ، و اشتراکدار بدون تبلیغ. اما حالا حتی همین وعدهها هم با الگوگیری از مدل فیلیمو، در معرض تغییر قرار گرفتهاند.
به نظر میرسد اگر نظارتی قوی از سوی نهادهای ذیربط ـ مانند ساترا ـ صورت نگیرد، این رفتارها بهمرور به بدعتی ناپسند بدل خواهد شد. انجمنهای صنفی و حتی کمیسیون فرهنگی مجلس نیز باید به این موضوع ورود کنند؛ همانطور که در مسائل جزئیتر حوزه فرهنگ حساسیت نشان دادهاند. نباید فراموش کرد که نمایشخانگی، با مخاطب عام و حقوق مالی و معنوی او سر و کار دارد و چنین فضایی، نیازمند نظارت دقیقتر است.
تا این لحظه، نه پلتفرمها، نه ساترا و نه حتی انجمن ویاودیها به این روند اعتراض یا واکنش جدی نشان ندادهاند. اما اگر قرار است فضای رسانهای کشور بر اساس استانداردهای حرفهای تنظیم شود، باید صدای مخاطب نیز شنیده شود و حقوق او در اولویت قرار گیرد.
/
