الهه جعفرزاده: زمین‌لرزه شامل هرگونه لرزش ناگهانی زمین است که در اثر عبور امواج لرزه‌ای از دل صخره‌های زمین ایجاد می‌شود. این امواجِ لرزه‌ای زمانی ایجاد می‌شوند که نوعی انرژی ذخیره‌شده در پوسته زمین به طور ناگهانی آزاد شود؛ معمولاً هنگامی که توده سنگ‌ها به هم فشار می‌آورند، ناگهان می‌شکنند و روی یکدیگر می‌لغزند. تغییرات جوی، دست‌کاری‌های انسانی در طبیعت و پیشرفت روزافزون فناوری عواملی هستند که در دنیای امروز آسیب‌پذیری جوامع و بروز بلایا را افزایش داده‌اند. آمارهای جهانی از این حوادث و گستره عوارض آن‌ها نشان می‌دهد که اکثر بلایای این‌چنینی اجتناب‌ناپذیر بوده و با تغییراتی در محیط، منابع و جمعیت همراهند و جوامع را نیز به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. اینکه بدانیم صدمات ناشی از زلزله را چطور کنترل کنیم، نقش کلیدی در کاهش آسیب‌های جدی‌تر و مدیریت بحران دارد.
پیش از وقوع زلزله لازم است این نکات را بدانیم:
- مطمئن شوید که یک کپسول آتش‌نشانی، جعبه کمک‌های اولیه، یک رادیو، یک چراغ قوه و باتری‌های اضافی در منزل دارید.
- سعی کنید کمک‌های اولیه را بیاموزید.
- نحوه قطع گاز، آب و برق را یاد بگیرید.
- حتماً با خانواده برنامه‌ریزی کنید که بعد از زلزله، اگر کنار هم نبودید، کجا یکدیگر را ملاقات کنید.
- اجسام سنگین را در قفسه‌ها و در ارتفاعات نگذارید، چرا که در هنگام وقوع زلزله، امکان سقوطشان وجود دارد.
- اثاثیه سنگین، کمدها و وسایل را به دیوارها یا زمین متصل کنید یا بچسبانید.
- در مانورهای زلزله در مدارس یا محل کار خود شرکت کنید تا نحوه مواجهه با این حادثه را یاد بگیرید.
در حین وقوع زلزله چه باید کرد؟
- در وهله نخست خونسردی خود را حفظ کنید.
- اگر داخل خانه هستید، روبه‌روی دیواری نزدیک مرکز ساختمان قرار گیرید، زیر صندلی‌های سنگین یا میزهای محکم بروید و از پنجره‌ها و درهای خروجی دوری کنید. سر، صورت و گردن خود را به کمک دست‌ها بپوشانید.
- اگر خارج از منزل هستید، در فضای باز و دور از تیرهای برق یا هر چیزی که امکان سقوط آن وجود دارد، بمانید. از نزدیک شدن به ساختمان‌ها بپرهیزید، زیرا احتمال سقوط اشیا از داخل ساختمان یا ریزش خود ساختمان روی شما وجود دارد.
- اگر درون اتومبیل هستید، آن را متوقف کنید و تا زمانی که زلزله متوقف شود، داخل ماشین بمانید.
- از آسانسور استفاده نکنید زیرا احتمال توقف یا سقوط آن وجود دارد و اگر داخل کابین آسانسور هستید، با اولین توقف از داخل آن خارج شوید.
بعد از زلزله چه کنیم؟
- اگر خود و اطرافیانتان صدمه‌ای دیده‌اید، تا زمان رسیدن نیروهای امدادی بهتر است با ارائه کمک‌های اولیه از بدترشدن شرایط جلوگیری کنید. اگر فردی خونریزی دارد، مستقیماً روی زخم فشار وارد کنید، برای این کار از گاز استریل یا پارچه تمیز استفاده کنید. اگر فردی نفس نمی‌کشد، احیای قلبی ریوی را انجام دهید. سعی نکنید افرادی که به شدت صدمه دیده‌اند را جابه‌جا کنید، مگر اینکه در معرض آسیب بیشتری باشند. برای گرم نگه داشتن، افراد مجروح را با پتو بپوشانید.
- لوله‌های آب، گاز و سیم‌کشی برق را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه آسیب‌دیدگی، شیرهای اصلی را ببندید و جریان برق را قطع کنید. اگر بوی گاز را در فضا حس کردید، تمام پنجره‌ها و درها را باز کنید، ترجیحاً محل را ترک کنید و به آتش‌نشانی گزارش دهید.
- برای دریافت اخبار از رادیو استفاده کنید.
- از ساختمان‌های آسیب‌دیده دوری کنید.
- مراقب شیشه‌های شکسته و آوارهای ریخته بر زمین باشید. چکمه یا یک کفش مقاوم بپوشید تا پاهایتان صدمه نبیند.
- اگر در مدرسه یا محل کار هستید، برنامه یا دستورالعمل‌های اضطراری را دنبال کنید.
- احتمال پس‌لرزه وجود دارد، خونسردی خود را حفظ کنید و آمادگی لازم برای کنترل شرایط را داشته باشید.
بیشتر بخوانید:
چرا توئیت پیش‌بینی زلزله شیادی بود؟/ «زمان آقای احمدی‌نژاد هم گفتند دستگاه پیش‌بینی زلزله ساختیم»
منابع: mtu ، usgs ، britannica
۴۷۲۳۲