پریسا عباسی – این مطالعه که در نشریه Nature Scientific Reports منتشر شد، بینشی در مورد آیین‌های مذهبی و شیوه‌های مومیایی‌سازی استفاده شده در مصر باستان را ارائه می‌کند.
دانیل اوفلین، دانشمند تصویربرداری اشعه ایکس در موزه بریتانیا و اولین نویسنده این مقاله، در گفتگو با نیوزویک گفت: « دست نخورده ماندن این تابوت‌های فلزی، امری بسیار نادر است.»
اغلب در امکان مذهبی مصر باستان، شاهد کشف مجسمه‌های حیوانات، یا جعبه‌هایی با تصاویر حیوانات بر روی آنها هستیم. اما تجزیه و تحلیل محتوای آنها بدون آسیب رساندن به این آثار و دست یافتن به چیزی که داخل آن وجود دارد، دشوار است.
اوفلیم گفت: “ما بسیار علاقه‌مند بودیم تا برای افزایش دانش‌مان در مورد مومیایی‌سازی در مصر باستان، از محتویات این تابوت‌های مهر و موم شده که هزاران سال پیش مومیایی شده بودند باخبر شویم؛ و موفق شدیم تا با عکس‌برداری نوترونی، بقایای یک مارمولک و بسته‌بندی‌های پارچه ای را در داخل این تابوت ها آشکار کنیم که نشان می دهد آنها قبل از قرار داده شدن در داخل جعبه‌ها با چیزی پیچیده شده‌اند.”
مومیایی کردن سگ‌ها، گربه‌ها، مارمولک‌ها و سایر خزندگان در طول هزاره اول پیش از میلاد، امری عادی بود. تصور می‌شود که از نظر آنان بقایای این حیوانات تجسم فیزیکی خدایان باشند، یا ممکن است از آنها برای ادای نذر، یا اجرای مراسم آیینی استفاده شده باشد.
اوفلین گفت:«مارمولک‌هایی که در این تابوت‌ها قرار می‌گرفتند، به عنوان بخشی از اعمال و باورهای مذهبی که در هزاره اول قبل از میلاد بسیار مرسوم شد، مومیایی شدند. خزندگانی نظیر مارمولک‌ها، مارها و مارماهی‌ها، به ویژه با خدایان خورشیدی و خالقان مصر باستان مانند آتوم و آمون مرتبط بودند.»
شش تابوت بررسی شده در این مطالعه، که قدمت آنها بین سال‌های ۶۶۴ تا ۲۵۰ قبل از میلاد است، همگی مهر و موم شده‌اند و بالای هر یک از آنها مجسمه‌ای به شکل یک مارمولک یا یک هیبرید(ترکیب) انسان-مارماهی- مار کبری قرار دارد. اوفلین گفت: “هدف ما در زمان انجام این تحقیقات بر روی مجموعه موجود در موزه بریتانیا این بود که کمترین حالت تهاجمی(آسیب رساندن به اشیاء) را داشته باشیم. ما نمی‌توانستیم درب تابوت‌ها را باز کنیم، طوری که به خود تابوت‌ها آسیب نرسد و با اینکار احتمال این وجود دارد که محتویات آنها از بین بروند یا آسیب ببینند.”
معمولا تصویربرداری غیرتهاجمی، با استفاده از اشعه ایکس، و تکنیک‌هایی که پزشکان برای بررسی درون بدن انسان بکار می‌برند، انجام می‌شود. اما اشعه ایکس از دیواره‌های فلزی ضخیم تابلوها عبور نمی‌کرد. بنابراین این تیم مجبور شد تا راه‌حل دیگری پیدا کند.
اوفلین می‌گوید: «نوترون‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که راحت‌تر از اشعه ایکس می‌توانند از برخی فلزات عبور کرده و در دیدن مواد آلی مؤثر هستند».
بنابراین، محققان توانستند با تاباندن نوترون‌ها به تابوت‌های مهر و موم شده و اندازه‌گیری میزان جذب و پراکندگی آنها، داخل این تابوت‌ها را ببینند.
از داخل جعبه‌ها و مجسه‌های نذری که قبلا پیدا شده بود، استخوان‌هایی از مار، حشره‌خوار(پستانداری کوچک شبیه به موش کور) و گربه کشف شده بودند. با این حال بسیاری از این آثار بصورت تکه‌تکه پیدا شدند و بخشی‌هایی از آنها از بین رفته بودند. به همین دلیل کشف این شش اثر مهر و موم شده سالم، بسیار عجیب و نادر بود.
او امیدوار است که بتوانند این مطالعه را در مورد تابوت‌ها و ظروف فلزی مهر و موم شده در مجموعه موزه بریتانیا گسترش داده و با تصویربرداری نوترونی محتویات پنهان داخل آنها را آشکار کند، تا شیوه‌های ساخت آثار باستانی را بهتر درک کنیم. همچنین می‌توانیم از این روش برای درک نحوه ساخت ما از سایر اشیاء فلزی مانند مجسمه‌ها و فناوری فلزکاری باستانی بهره بگیریم.
منبع: newsweek
۵۸۵۸