برگزیده – رسول سلیمی: انتصاب فریدریش مرتس به عنوان صدراعظم آلمان در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۵، پس از تأیید پیروزی ائتلاف اتحادیه دموکرات مسیحی (CDU) و سوسیال دموکراتها (SPD) در انتخابات فدرال ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵، نقطه عطفی در سیاست خارجی اروپا است و چالشهای تازهای برای ناتو و اوکراین ایجاد کرده است.
مرتس، ۶۹ ساله، که با ۳۳.۸ درصد آرا CDU را به اکثریت رساند، در سخنرانی افتتاحیه گفت: «آلمان باید از اوکراین حمایت کند، اما نه به قیمت اقتصاد خود.» در همین راستا نیویورک تایمز گزارش داد که این موضع، حمایت ۱۷ میلیارد یورویی آلمان به کییف را به خطر انداخته و ناتو را در برابر روسیه تضعیف میکند.
اما زمینه این انتصاب به بحران ائتلاف سهحزبی اولاف شولتس بازمیگردد، که در سپتامبر ۲۰۲۵ با اختلاف بر سر بودجه نظامی فروپاشید. مرتس، با سابقه ریاست گروه پارلمانی CDU (۲۰۰۰-۲۰۰۲) و انتقاد از “کمکهای بیپایان به اوکراین”، ائتلاف با SPD را تشکیل داد، اما تعهدات ناتو را مشروط به “تعادل با روسیه” کرد. در همین راستا الجزیره به نقل از مقامات کییف گزارش داد که ولودیمیر زلنسکی این تغییر را «نگرانکننده» خواند و گفت: «آلمان شریک کلیدی ماست و هر تغییری باید با تعهد ادامه یابد.»
سیاست خارجی مرتس: از تعهد ناتو به اولویتهای داخلی
سیاست خارجی مرتس، با تأکید بر «تعادل اروپایی» به جای «جنگ شرق»، تعهدات ناتو را به حاشیه رانده و آلمان را به سمت عملگرایی اقتصادی سوق میدهد، که این تغییر، اتحاد غربی را تضعیف میکند. مرتس در سخنرانی افتتاحیه گفت: «آلمان باید از اوکراین حمایت کند، اما نه به قیمت اقتصاد خود.» نیویورک تایمز نیز گزارش داد که او کمکهای ۱۷ میلیارد یورویی آلمان به کییف را به ۱۰ میلیارد محدود کرد، زیرا «جنگ بیپایان، اروپا را نابود میکند.» این موضع که ریشه در انتقادهای مرتس از شولتس دارد به دلیل هزینه ۵۰ میلیارد یورویی آلمان برای ناتو است.
از سوی دیگر مرتس، با سابقه ریاست CDU (۲۰۰۰-۲۰۰۲)، ناتو را “ضروری” میداند، اما مدعی است ۲ درصد GDP بودجه نظامی آلمان برای اختصاص به ناتو، زیاد است. چه آنکه مؤسسه بروکینگز تأکید کرد که مرتس، با تمرکز بر انرژی (۲۰ درصد وابستگی به گاز روسیه، قبل از ۲۰۲۲)، روابط با مسکو را نرم میکند. بیبیسی جهانی هم به نقل از دیپلماتهای آلمانی گزارش داد که مرتس، با ائتلاف SPD، تعهدات بند ۵ منشور ناتو را حفظ میکند، اما کمکهای تسلیحاتی به اوکراین را “مشروط به مذاکره” میداند.
این سیاست، آلمان را از “رهبر اروپا” به “عملگرای محتاط” تبدیل میکند. چرا که که کاهش کمکها، اوکراین را ضعیفتر میکند.
چالشهای اوکراین: کاهش کمکهای آلمانی و فشار بر کییف
کاهش کمکهای آلمانی تحت مرتس، اوکراین را در برابر روسیه آسیبپذیرتر میکند و فشار بر کییف را برای مذاکره افزایش میدهد، که این تغییر، جنگ را به بنبست دیپلماتیک میبرد. زلنسکی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵ گفت: «مرتس شریک ما است، اما تغییر اولویتها نگرانکننده است.»
این کاهش، ریشه در بودجه ۲۰۲۶ آلمان دارد، که مرتس ۵۰ میلیارد یورو برای انرژی داخلی اختصاص داد. مؤسسه بروکینگز تأکید کرد که اوکراین، با وابستگی ۲۵ درصدی به کمکهای آلمانی، خطوط جبهه را از دست میدهد. این در حالی است که به نظر می رسد زلنسکی، با ادراک مرتس به عنوان “متحداً عملگرا”، مذاکره با روسیه را بررسی میکند. این چالش، اوکراین را به وابستگی بیشتر به آمریکا سوق میدهد.
تنشهای ناتو: مرتس و تضعیف اتحاد شرق اروپا
مرتس با اولویت “تعادل با روسیه”، تعهدات ناتو را تضعیف میکند و اتحاد شرق اروپا را به بحران میکشاند، که این رویکرد، روسیه را به گسترش نفوذ تشویق میکند. مرتس در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۵ گفت: «ناتو ضروری است، اما آلمان نمیتواند تنها بار جنگ را بکشد.» این تنش که ریشه در انتقادهای مرتس از شولتس (۲۰۱۸-۲۰۲۵) دارد، باعث می شود که لهستان و بالتیکها، با ادراک آلمان به عنوان «شریک ضعیف»، فشار برای کمک را افزایش دهند.
این تنش، ناتو را به «بحران اعتماد» میبرد جائیکه که کاهش اعتماد، روسیه را جسورتر میکند و در نهایت، تنشهای ناتو، اتحاد را به چالش میکشد.
پیامدهای ژئوپلیتیکی انتصاب مرتس به عنوان صدراعظم آلمان و بازی قدرت در اروپا
انتصاب مرتس، تعادل قدرت اروپا را به نفع روسیه تغییر داده و منازعات قدرتهای بزرگ را از شرق به غرب گسترش میدهد، جایی که آمریکا و چین با انگیزههای انرژی و نفوذ، بازی را پیش میبرند. مرتس، با کاهش کمکها (۱۷ به ۱۰ میلیارد)، اوکراین را آسیبپذیر کرد و روسیه را جسورتر. نیویورک تایمز گزارش داد که پوتین، با انگیزه گسترش نفوذ، مرتس را «متحد بالقوه» میبیند.اما آمریکا، با انگیزه مهار روسیه (از طریق ناتو)، فشار بر مرتس میآورد.
این بازی، اروپا را به «میدان جنگ نیابتی» تبدیل میکند؛ لهستان (۵۰ میلیارد یورو کمک در سال ۲۰۲۵) با انگیزه امنیت، مرتس را به چالش میکشند. در نهایت، انتصاب مرتس، منازعات را از کییف به برلین برد، و قدرتها با ابزارهای دیپلماتیک-اقتصادی پیش میبرند.
انتصاب مرتس نشان میدهد چگونه این تغییر، ساختار ناتو را تضعیف کرده و روسیه را به گسترش نفوذ تشویق میکند. از یک منظر می توان مرتس را به عنوان «عملگرای محتاط» دید که منافع ملی آلمان (اقتصاد، ۱.۷ درصد رشد، صندوق بینالمللی پول، ۲۰۲۵) را بر تعهدات ناتو (۲ درصد GDP، ۲۰۲۵) اولویت داد. از سوی دیگر، این ساختار، آلمان را از “رهبر اروپا” (مرکل، ۲۰۰۵-۲۰۲۱) به “متحداً عملگرا” تبدیل میکند، و روسیه را با انگیزه مهار ناتو، جسورتر میشود.
در مجموع، این انتصاب، “پارادوکس آلمان” را نسبت به سایر کشورهای ناتو بازتاب می دهد. جاییکه انتصاب مرتس، دموکراسی آلمانی را به آزمایشگاهی تبدیل کرده تا با گریز از تعهداتش، اتحاد غربی را نابود میکند.
۲۱۳/۴۲
