میزگرد «زمینه‌های سیاسی و فرهنگی قرآن سوزی در اتحادیه اروپا» -۱ /آیا اروپا واقعاً نسبت به مسلمانان مدارا دارد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، نشست «زمینه‌های سیاسی و فرهنگی قرآن سوزی در اتحادیه اروپا» با حضور حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری، استاد حوزه و دانشگاه؛ سهراب سعدالدین و مصطفی موسوی به عنوان کارشناسان اروپا در اندیشکده جریان برگزار شد.

در ابتدای این نشست سهراب سعد الدین با طرح این موضوع که بحث اسلام‌هراسی یا اسلام‌ستیزی موضوع جدیدی نیست بلکه چندین دهه در فضای اروپا حاکم است، گفت: حالا چه شده که این هجمه شکل جدیدی به خود گرفته و به صورت حمله به نمادهای اسلام در آمده است؟ در چنین فضایی دولت‌های اروپایی باید چکار کنند و افکار عمومی در اروپا چه موضعی نسبت به این مسئله دارند و اصلاً به چه دلیل شاهد این موج اسلام‌هراسی در اروپا هستیم؟ این اسلام‌هراسی نه تنها متوقف نمی‌شود، بلکه شکل‌های مختلف پیدا می‌کند.

این مدل از اسلام‌هراسی روابط اروپا با جنوب جهانی را مختل می‌کند

وی افزود: ما اکنون در دوران گذار نظم هستیم. در این دوران تمام دولت‌های بزرگ، اهمیت «جنوبِ جهانی» را می‌دانند. کشورهایی مثل هند و پاکستان و ایران و اندونزی و ترکیه و آفریقای جنوبی اکثریت مسلمان را دارا هستند. این نوع اسلام‌هراسی روابط اروپا با جنوب جهانی را که محل رقابت است،‌ دچار اشکال می‌کند، همچنان که در مسئله قرآن‌سوزی در سوئد، اگر ترکیه وتو می‌کرد، سوئد فرصت عضویت در ناتو را از دست می‌داد. منتها برای خود محاسباتی داشت و این کار را نکرد. حال چرا اسلام‌هراسی متوقف نمی‌شود و یا چرا کسی کاری نمی‌کند و یا آیا دولت‌ها می‌توانند کاری انجام دهند یا خیر، از سؤالات اساسی است.

اروپا نگران رشد نرخ جمعیت مسلمانان در کشورهاست

این کارشناس اروپا ادامه داد: یکسری دلایل کلیشه‌ای وجود دارد، اما در عین حال واقعی است. به لحاظ جمعیت‌شناختی، این نگرانی در اروپا وجود دارد: نرخ زاد و ولد در میان اروپاییان پایین است. جوامع مسلمان در کشورهای اروپایی نرخ زاد و ولدشان بالاست. اینها نگران هستند این ترکیب جمعیتی وزنی را به مسلمانان بدهد. نگرانی‌های اقتصادی برای آنان وجود دارد. هر اندازه که چالش‌های اقتصادی در فضای اروپا بیشتر می‌شود، افکار عمومی هم نسبت به این موضوع حساس‌تر خواهد شد؛ تغییر نرخ جمعیتی برای خود مردم اروپا و سوئدی‌ها و دانمارکی‌ها مسئله است. تقریباً‌ ۹۰ درصد مردم سوئد معتقدند مسلمانان در فرهنگ سوئدی ادغام نمی‌شوند. مدارایی که ما از طرف اروپایی می‌شنویم، در فضای اروپا اینچنین نیست. خود مردم اروپا این مدارا را نسبت به اسلام و مسلمانان ندارند. بخشی از آن به دلیل تبلیغات است، بخشی به دلیل وجود رگه‌هایی از نژادپرستی و ناسیونالیستی است که دیگرهراسی و دیگرستیزی را در این کشورها شدت می‌بخشد.

سعدالدین گفت: موضوع سوم این است که در فضای اروپا بی‌اعتمادی نسبت به نخبگان حاکم را داریم. این امر به دلیل اتفاقات اخیر از جهت اقتصادی و مهاجرتی بوده است. در این فضا احزاب راست افراطی با یک گفتمان پوپولیستی قدرت گرفتند و از موج مخالفت جوامع محلی با مهاجران استفاده کردند. یکسری برچسب‌ها نیز به اسلام و مسلمانان زدند. عملاً اسلام و مسلمانان را با یکسری واژه‌ها مترادف کردند، مثل مردسالاری، خشونت و … سبب شده این انگاره شکل بگیرد که گویی این «دیگری» تفاوتی با بقیه «دیگری‌ها» دارد؛ یعنی مسلمانان در اروپا یک وصله ناجور هستند. به این موضوع دامن زدند و از این فضا هم استفاده می‌کنند و رأی هم می‌آورند. جالب است که احزاب جریان اصلی برای اینکه از احزاب راست افراطی کم نیاورند، روی ماجرای مسلمانان مانور می‌دهند. در سال‌های اخیر در فرانسه درباره پوشش حجاب محدودیت‌هایی وجود داشت. دانمارکی‌ها عملاً با جوامع مسلمان درون کشورشان برخوردهای خیلی محدودکننده‌ای از جهت قانونی و حقوقی دارند. در سوئد هم مصادیق افراط‌گونه‌ی آن را در بحث اسلام‌ستیزی و اسلام‌هراسی می‌بینیم.

سوئدی‌ها ادغام اقلیت‌ها در کشور خود را نمی‌پذیرند

وی در تحلیل وضعیت سوئد گفت: در رابطه با سوئد چند مسئله وجود دارد: از لحاظ تاریخی سوئدی‌ها به عنوان کشوری است که دین‌شان کاتولیک بود و بعد پروتستان شدند. آنها کاتولیک‌ها و مسلمانان را با هم مقایسه می‌کردند با طرح این موضوع که با دین اصیل مسیحی مشکل دارند. به لحاظ جمعیت‌شناختی، سوئد یکی از کشورهای مهاجرپذیر بوده است. مهاجران مسلمان در سوئد زیاد است. نگاهشان این است که این اقلیت اصلاً در جامعه سوئدی ادغام و جذب نمی‌شوند. احزاب دموکرات هم که روی کار آمدند، یک حزب پوپولیستی و با رویکردی نژادپرستانه را در دیدگاه خود دارند. یک نوع ناسیولیسم افراط‌گونه دارند که این را با مسئله نژادپرستی گره زدند. با این وجود مسئله قرآن‌سوزی قابل کنترل بود. سوئدی‌ها اشاره می‌کنند دو بار پلیس با این درخواست مخالفت کرد.

سعد الدین با اشاره به اینکه دو گونه از نژادپرستی در سوئد وجود دارد، گفت: یکی نژادپرستی دلسوزانه و دیگری نژادپرستی طردگونه است. در نژادپرستی دلسوزانه اینها عملاً خیلی صریح جوامع مسلمان را هدف قرار می‌دهند و می‌گویند آنها نمی‌توانند در کشور ما ادغام شوند. در نژادپرستی طردگونه یکسری تهمت‌ها را متوجه اسلام و مسلمانان می‌کنند و اسلام را با یکسری واژه‌ها مثل مردسالاری و خشنونت و تجاوز جنسی مترادف می‌دانند. می‌گویند اینها نمی‌توانند در جامعه سوئد هضم شوند و کم کم کاری می‌کنند تا مسلمانان فضایی برای ابراز وجود نداشته باشند.

انتهای‌پیام/