به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برگزیده های ایران، با رشد شهرنشینی، ساخت‌وساز ساختمان‌های بلندمرتبه، توسعه نامتوازن جغرافیای شهری و استفاده بی‌رویه از سوخت‌های فسیلی، متأسفانه شاهد افزایش پدیده جزایر حرارتی در شهرها هستیم. این جزایر حرارتی منجر به افزایش دمای محیطی و پیرامونی شده و شرایط زندگی در شهرها را دشوارتر می‌کند.
جزیره حرارتی (Urban Heat Island) به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن، مناطق شهری به دلیل فعالیت‌های انسانی، استفاده از مواد ساختمانی مانند بتن و آسفالت که حرارت را جذب و نگه می‌دارند و کاهش فضای سبز، دمای بیشتری نسبت به مناطق روستایی یا طبیعی اطراف خود دارند.
این تفاوت دما، به‌خصوص در شب‌ها باعث می‌شود که شهرها گرم‌تر از محیط‌های اطراف باشند و به همین دلیل، به این مناطق “جزیره‌های حرارتی” گفته می‌شود. این پدیده می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت انسان‌ها، افزایش مصرف انرژی، و تشدید تغییرات اقلیمی داشته باشد.
یکی از راهکارهای ساده، زیبا و مؤثر برای کاهش اثرات این پدیده، کاشت درختان سایه‌دار است. درختان می‌توانند با ایجاد سایه و آزادسازی رطوبت موجود در خود، باعث کاهش دمای هوا شوند. در مناطق با پوشش گیاهی متراکم، انرژی خورشیدی به جای گرم کردن هوا، در فرآیندهای زیستی گیاهان مصرف می‌شود، که این موضوع می‌تواند به خنک شدن محیط کمک کند.
با این حال، در شهرها، آسفالت، آجر، و بتن جایگزین گیاهان شده‌اند که این سطوح توانایی کمتری در بازتابش نور خورشید دارند و به همین دلیل، انرژی خورشیدی را جذب کرده و نگهداری می‌کنند. این امر، به‌ویژه در شب‌های تابستان، منجر به افزایش دمای مناطق شهری در مقایسه با مناطق پیرامونی می‌شود.
گیاهان، به‌ویژه درختان، علاوه بر ایجاد سایه، با آزادسازی رطوبت به جو، به‌طور غیرمستقیم نیز به خنک شدن هوا کمک می‌کنند. همچنین درختان نقش مهمی در جلوگیری از آلودگی صوتی، حفظ و جلوگیری از فرسایش خاک، و جذب آلاینده‌های هوا دارند. با کاشت علمی درختان مناسب، می‌توان اثرات جزایر حرارتی را تا ۴۰ درصد از طریق ایجاد سایه و تا ۳۰ درصد از طریق افزایش رطوبت کاهش داد.
بام‌های سبز، که با آزادسازی رطوبت در جو به خنکی هوا کمک می‌کنند، یکی از رویکردهای مؤثر برای مقابله با جزایر حرارتی در کلان‌شهرهای بزرگ هستند. این بام‌ها، به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی، صنعتی، و تجاری، می‌توانند تأثیر بسزایی در کاهش مصرف انرژی و آلاینده‌های شهری داشته باشند.
در کلان‌شهر تهران که به‌صورت غیر اصولی توسعه یافته، متأسفانه شاهد کاهش وسعت فضاهای سبز و افزایش ساخت‌وسازهای بلندمرتبه هستیم. طی یک سال اخیر، ۳۱۴ هکتار از پوشش گیاهی تهران به دلیل تغییر کاربری نابود شده است.
گزارش سامانه سهم (سیستم هوشمند مشاهدات ماهواره‌ای) نشان می‌دهد که ۶.۲۶۰ هکتار از پوشش گیاهی تهران در معرض تنش شدید و نابودی قرار گرفته و این وضعیت نشان‌دهنده ناکارآمدی مدیریت شهری تهران است.
/