ابوالفضل خدائی: نزدیک به ده ماه از تهاجم روسیه به خاک اوکراین می گذرد و رفته رفته به اولین سالگرد این جنگ نزدیک می شویم. مهمترین اتفاق سال ۲۰۲۲ که بزرگترین حمله نظامی متعارف به خاک اروپا از زمان جنگ جهانی دوم به شمار می رود تأثیرات چشمگیری را بر تحولات بین المللی گذاشته و کشورها را وارد صف بندی های جدیدی کرده است. دو کشور درگیر نیز در این مدت متحمل خسارات فراوانی شده اند. زیرساخت های از بین رفته اوکراین و تلفات نظامی شدید در پی حملات روسیه، گورهای دسته جمعی در ایزیوم، سیل مهاجرت و غیره به خوبی نشان می دهد که چه چیزی بر سر اوکراین آمده است. در آن سو روسیه ای وجود دارد که با وجود شرایط دشوار و خسارات های تحمیل شده نظامی، طرح صلح مناسبی را از جانب غرب برای پایان دادن به بحران نمی بیند و به دنبال کسب پیروزی در این جنگ به هر قیمتی است.
وجود چنین فضای تنش آمیزی دورنمایی از یک وضعیت خطرناک را تداعی می کند. یعنی فضایی که در آن روسیه و ناتو به همراه کشورهای غربی از مسیر گفتگو و ترسیم توافق عادلانه برای حل بحران دوره شده و در عوض طرف ها وارد روندی می شوند که مسیر خطرناک و ویران کننده جنگ هسته ای و چه بسا جنگ جهانی سوم از آن استنباط می شود. شاید چنین سناریویی به دور از واقعیت و یا در حد بلوف ارزیابی شود و روایت غالب موجود در این مورد برجسته تر باشد که از مهمترین آن می توان به ماهیت بازدارندگی تسلیحات هسته ای و دیگری آگاه بودن کشورها نسبت به هزینه و فایده استفاده آن اشاره کرد.
بیشتر بخوانید:
دعا کنید جنگ جهانی سوم هرگز آغاز نشود!
۲۰۲۳ آخر خط برای پوتین است؟
تحرکات نظامی روسیه و غرب در زمستان خطرناک
اما تحولات چند هفته اخیر نشان می دهد که سطح تنش های غرب و روسیه در حال افزایش است. ارسال ۱۰ فروند تانک چلنجر ۲ MBT از جانب انگلیس و همچنین ارسال تانک های لئوپارد از جانب لهستان به اوکراین از جمله اقدامات حمایتی کشورهای اروپایی از کی یف است. پس از سفر ولودیمیر زلنسکی به آمریکا به نظر می رسد که حمایت های نظامی به اوکراین سرعت بیشتری گرفته است. بایدن در این سفر به رئیس جمهور اوکراین اطمینان داد که بیش از ۵۰ کشور به ارائه ۲ هزار دستگاه تانک و خودروی زرهی و ۵۰ سامانه موشکی برای حمایت از اوکراین و تقویت موقعیت این کشور متعهد شدهاند و ۲ میلیارد دلار به صورت مستقیم به اوکراین کمک خواهیم کرد. واشنگتن همچنین با ابراز تمایل برای ارسال سامانه پاتریوت به اوکراین، خط قرمزهای جدیدی را رد کرد و عین حال به دنبال کمک نظامی به کی یف برای حمله به شبه جزیره کریمه است. پنتاگون نیز در حال بهرهبرداری از انبار بزرگ اما کمتر شناخته شده مهمات آمریکایی در سرزمینهای اشغالی است تا به نیاز شدید اوکراین به گلولههای توپ در جنگ با روسیه کمک کند. بیانیه اخیر ناتو و کشورهای اروپایی نیز حاکی از افزایش کمک های نظامی است. در همین حال کمیسیون اروپا اعلام کرد که اولین ذخیره استراتژیک تجهیزات و تدارکات را که در دسترس هر عضو اتحادیه اروپا در پاسخ به حوادث شیمیایی یا هستهای احتمالی باشد، ایجاد خواهد کرد. این انبار در فنلاند و در دسترس کشورهای بالتیک قرار خواهد گرفت. این در حالیست که فرانسه نیز در تلاش برای ارسال خودروهای جنگی پیاده نظام AMX-۱۰ RC به خاک اوکراین است.
روسیه که پیش تر موشک های بالستیک خود را به سمت انگلیس نشانه گرفته بود بارها نسبت به عواقب این کمک ها هشدار داده و پالس هایی را به طرف های غربی در خصوص استفاده از سلاح هسته ای ارسال کرده است. روسیه در تازه ترین اقدام نخستین مجموعه از پهپادهای زیردریایی پوزیدون را با توانایی هسته ای تولید کرده که به زودی در زیردریایی هسته ای بولگورود نصب و به کار گرفته خواهد شد. دیمیتری مدودف رئیس شورای امنیت ملی روسیه که بارها تهدید به حمله هسته ای کرده است از غربی ها خواسته تا برنامه تسلیم اوکراین را بچینند. روسیه معتقد است که اگر تضمینهای امنیتی مناسب را به دست نیاورد، جهان در آستانه جنگ جهانی سوم و یک فاجعه هستهای قرار خواهد گرفت. در آن سو اولاف شولتس صدراعظم آلمان می گوید تنها راه پایان جنگ شکست روسیه است. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه که درصدد پایان دادن به ۲۱ معاهده با شورای اروپاست می گوید که پیروزی مسکو حتمی است و برای نئونازی خطاب کردن رژیم کی یف دلایل مختلفی دارد. رهبر روسیه پس از برکناری سرگئی سورویکین ژنرال پر سر و صدا و به اصطلاح آخرالزمانی،حالا روی والری گراسیموف فرماندهی جدید عملیات نظامی در اوکراین حساب ویژه ای باز کرده است.
درگیری طولانی بین روسیه و اوکراین تبدیل به مهمترین چالش استراتژیک و جدیترین تردید پیش روی جهان شده و بنبست زمستانی بیشتر به آتش زیرخاکستر شباهت دارد. از منظر غرب و روسیه شکست هر یک از طرفین سرآغاز اتفاقی هولناک همچون جنگ جهانی سوم و یا حمله هسته ای است. این همان وضعیتی است که به مراتب از بحران موشکی کوبا در ۱۹۶۲ خطرناک تر جلوه می دهد. نقطه امیدبخش حل بحران جایی است که طرف های درگیر با احساس عدم امکان پیروزی به سمت مذاکرات صلح حرکت کنند. اما مشخص نیست تا زمان رسیدن به این مرحله چه خسارات و هزینه هایی در انتظار خواهند بود.
۳۱۱۳۱۱