گروه اقتصادی خبرگزاری برگزیده های ایران؛ رضا احسانی – مهدی عرفانیان
آماج سیر سریع تغییرات و تطورات محیطی و فناورانه، در حال درنوردیدن دنیاست. اکنون با گذر از انقلاب رقومی یا دیجیتال، در آستانۀ انقلاب صنعتی چهارم ایستاده‌ایم، که به «هوشمندسازی» مبتنی است. اختراع ماشین بخار در سال‌های پایانی قرن هفدهم میلادی، منشأ ایجاد تحول شگرفی شد که «انقلاب صنعتی اول» نام گرفت. سپس انقلاب متأثر از الکتریسیته و بعدتر در حوالی ۱۹۶۰ «انقلاب رقومی» کلیۀ مناسبات دنیا را دستخوش تغییر کرد. برای نمونه، رسانه در فضای دیجیتال معانی دیگری پیدا کرد، و در کلیۀ ابعاد، ازجمله فلسفه و ماهیت و منطق و کارکرد و ابزار و نتایج، با رسانه‌های انبوه (Mass media) و یک‌طرفه، صف‌بندی و تفاوت‌های بنیادین را رقم زد. اکنون، دیگر هر نفر، خود بالقوه یک رسانه است؛ و این موضوع، بسیاری از مناسبات (مثلاً بگیرید رسانایی اخبار مردمی در جنگ غزه و مقایسۀ آن با رسانه‌های سنتی در جنگ بوسنی) را تحت‌الشعاع قرار داده است.
بیشتر ببینید
گزارش ویژه برگزیده های ایران| این یک بلوف نیست؛ «ایران، می‌تواند غذای ۵۰۰میلیون نفر را تأمین کند»
اکنون، دهۀ سوم از هزارۀ سوم، آبستن تحول شگرف دیگری است که به‌سرعت و عمیقاً _ احتمالاً در کمتر از یک دهه _ فراگیر خواهد شد، و اقطار عالم را فراخواهد گرفت. متخصصان و پیشتازان و آینده‌پژوهان، از احتمال متأثر شدن جدی تا حتی حذف نیمی از مشاغل _ خصوصاً مشاغل تخصصی _ در فضای هوشمند خبر می‌دهند! درعین‌حال بشارت ایجاد فرصت‌های جدید نیز وجود دارد، اگرچه این فرصت‌ها، اصولاً برای افرادی ایجاد خواهد شد که بر فناوری و دانش مسلط باشند.
خوب است اینجا برای روشن‌تر شدن موضوع، به این پرسش پاسخ بدهیم که «زیست‌بوم ما، متأثر از این موج جدید، طی دو دهۀ آینده چگونه خواهد بود؟». یک مورد ایجاد شهرها یا به‌عبارت گویاتر زیست‌بوم‌های مجازی، مانند متاورس است. باب شدن این الگوی مفهومی، یعنی آموزش و کار و زندگی و فعالیت‌های دیگر بشر در فضاهای مجازی شکل خواهد گرفت. اندکی بعدتر پول‌های مجازی مهمترین ابزاری است که حاکمیت دولت‌ها را عزل، و جهان‌روایی قدرت را ترویج می‌کند. استفاده از ابزارهای هوشمند امروزی، درحال‌حاضر دو حس _ شنوایی و بینایی _ را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ در دنیای هوشمند، چشایی و لامسه و بویایی هم مسخّر ابزارهای هوشمند خواهد شد. به‌صورت آزمایشگاهی و شبیه‌سازی و ناقص، سینما چهاربعدی را در نظر بیاورید.
دنیای سال‌های آتی، دنیایی به‌کلی متفاوت خواهد بود! ربات‌ها یا ابزارهای هوشمند گوناگون، انسان را در حوزه‌های مختلف راهنمایی و کمک خواهد کرد. ربات‌های هوشمند کم‌کمک از فعالیت‌هایی که به مهارت‌های پایین نیاز دارند، مثل خانه‌داری و از قبیل جارو زدن و پخت‌وپز به زندگی ما اضافه می‌شوند و به‌مرور تا فعالیت‌های پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر مانند رانندگی و خلبانی اتّساع خواهند یافت. پرینترهای سه‌بعدی، در مقام «ربات‌های خالق» هرآنچه شما اراده کنید را به طرفه‌العینی برای شما ایجاد خواهند کرد! مثلاً چنانچه اراده کنید کفشی با مشخصات دلخواه داشته باشید، و اگر امکان طراحی و دسترسی به مختصات و نقشۀ آن کفش برای شما میسر باشد، و صدالبته اگر به لحاظ اقتصادی صرف کند، این پرینترهای سه‌بعدی، به‌صورت شخصی‌سازی شده، می‌تواند آن کفش خاص را برای شما پرینت سه‌بعدی بگیرد.
در این میان شاید خالقیت هوشمند در حوزۀ ژنتیک، از این حیث که «حیات» انسانی و جانوری و گیاهی را متأثر می‌کند، شاید مهمترین و قابل مطالعه‌ترین حوزه باشد.
بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که جهان در حال تبدیل شدن به جهانی دیگر است. بسیاری از حکمرانان کشورهای غیرفناور و غیرتوسعه‌یافته، اگر به این فضا مسلط باشند و آن را بفهمند، از واهمۀ سیل بنیان‌کنی که در راه است، سر خود را در برف فروبرده، و تلاش می‌کنند با برخوردهای سلبی، انفعال خود را در این فضا به‌نحوی جبران کنند؛ اما چه سود!
خب، در این فضای کلی، ما چه می‌توانیم انجام بدهیم؟ آیا باید صبر کنیم که این سیل ما را نیز با خود ببرد؟ آیا چاره‌ای و راهکاری برای تبدیل این تهدید مهم و خانمان‌سوز، به فرصتی تاریخی وجود دارد؟
اداره کل اقتصادی خبرگزاری برگزیده های ایران، با بررسی این موضوع، به راهکارهای مهمی دست یافته است. به نظر می‌رسد، با هوشیاری و هوشمندی، بهره‌برداری مفید از این فرصت، و اتفاقاً جبران عقب‌ماندگی‌ها و مافات _ خصوصاً در حوزۀ بهره‌وری _ بیش از گذشته ممکن باشد.
در این راستا، گروه کشاورزی خبرگزاری برگزیده های ایران، با گشودن پروندۀ «کشاورزی آینده» تلاش خواهد کرد، با خلق ادبیات این موضوع، و بررسی فلسفه و مبادی شکل‌گیری این فضا، و همچنین معرفی فناوری‌های نوین، طرح‌واره‌ای منسجم، از آنچه باید در آیندۀ کشاورزی ایران شکل بگیرد را به پیشگاه خوانندگان تقدیم نماید.
گرچه پویایی‌های پرونده، و لزوم تغییرات احتمالی حین شکل‌گیری، مانعی برای اعلام مسیر پیش‌رو است، اما عجالتاً در در طراحی اولیه، معرفی ۱۰۰ فناوری برتر و پیشتاز دنیا، تمرکز بر چالش اساسی کشاورزی کشور یعنی «آب»، و الزامات محیطی و ساختاری و اصطلاحاً «نظام‌سازی» در حوزۀ کشاورزی، موضوعات اولیه برای بررسی در این پرونده خواهد بود.
/