به گزارش خبرگزاری برگزیده به نقل از پایگاه خبری موزه سینما، وانس اوگانیانس، سلیمان میناسیان، هراند میناسیان، روبیک روبن زادوریان، روبیک منصوری، ویکتوریا، ویگن دردریان، ژوزف واعظیان، واروژان، واخناک نرسی گرگیا، مری آپیک، آپیک یوسفیان، مارکو گریگوریان، واهاک وارطانیان، لرتا هایراپتیان تبریزی، ویدا قهرمانی یفیازاریان، آرمان هوسپیان، لوریک میناسیان، آنیک شفرازیان، هایک کاراکاش، روبرت اکهارت، ساموئل خاچیکیان، ادوین خاچیکیان، میشا، ساناسار خاچاطوریان، لوریس چکناواریان، پطرس پالیان، هنری استپانیان، بابکن آویدیسیان، آربی آوانسیان، آرامائیس آقامالیان، آنوش، آراپیک باغداساریان، آراکل، گورگی آرزومانیان، زاون قوکاسیان، زاون، وازریک درساهاکیان، روبرت صافاریان، ژرژ هاشمزاده، ژانت وسکانیان، آناهید مانوکیان، آناهید آباد، آرمن مارگوسیان، آیرا گریگوریان، تیگران گریگوریان، واروژ کریم مسیحی، آناسیک سیمونیان، ژرژ پطروسی، سرگون براندو، آرگین آبراهامیان، دونا آوانسیان، ژانت آوانسیان فقط تعدادی از از شخصیتها هنرمندان ارمنی هستند که در تاریخ سینمای ایران از تولید تا اکران در هر جا نقش پررنگی داشتند و این نقش همواره در جهت شکوفایی سینمابوده است کارگردانی، دستیاری، آهنگسازی، بازیگری، نقد و نگارش سینمایی، سینماداری، فیلمبرداری و بخشهای فنی و آموزش جزو مشاغلی بود که ارامنه از ابتدای تشکیل سینما در ایران در آن حضور داشتهاند. یکی از اولین فعالیتهای سینمای ارامنه در ایران تاسیس نخستین مدرسه سینمایی به نام مدرسه آرتیسیتی سینما توسط آوانس اوگانیانس بود.
آوانس اوگانیانس در سال ۱۳۰۸ به ایران وارد شد و حتی زبان فارسی هم نمیدانست اما بعد از فراگیری زبان فارسی اولین اموزشگاه سینمایی ایران را تاسیس کرد و و با برگزاری چند دوره مختلف فن فیلمسازی و هنر سینما را به علاقمندان یاد داد. اوگانیانس علاوه بر تاسیس مدرسه آرتیسیتی در سینما دو فیلم بلند آبی و رابی و حاجی آقا آکتور سینما و چند فیلم کوتاه ساخت و در سال ۱۳۱۷ به هند رفت و بعد از ۹ سال دوباره به ایران بازگشت اما دیگر فعالیتی در سینما نداشت.
ساموئل خاچیکیان و واروژکریم مسیحی ازجمله کارگردانهای شناخته شده سینمای ایران هستند که نقش پررنگی در ارتقای سینمای ایران داشتند. خاچیکیان در زمانی که امکانات فنی سینمای ایران پیشرفته نبود با ابزارهای ابتدایی میتوانست میزانسها و تصاویری را خلق کند که بسیار اثرگذار بود به شکلی که بعد از سالهای بسیار برخی فیلمهای که ساموئل خاچیکیان ساخت همچنان نمونههای موفقی در گونههای وحشت و دلهره و جنگی محسوب میشود.
طوفان در شهر ما و شب نشینی در جهنم و فیلم عقابها از جمله آثاری است که خاچیکیان ساخت. فیلم عقابها در سال ۶۴ به نمایش در امد و ۱۸ درصد از جمعیت ۴۵ میلیون نفری ایران به تماشای فیلم نشستندو یکی از پرفروشترین و پر مخاطبترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران بعد از فیلم گنج قارون است.
خاچکیان هنرمندانی همچون عبدالله بوتیمار، رضا بیک ایمانوردی، علی شاندرمنی، آرمان، و گروه سه نفره گرشا رئوفی، منصور سپهرنیا و محمد متوسلانی را به سینمای ایران معرفی کرد.
واروژ کریم مسیحی با دستیاری بهرام بیضایی در فیلم رگبار در سال ۱۳۵۱ به سینمای ایران وارد شد و این همکاری با بیضایی ادامه داشت و حتی برخی معتقدند که کریممسیحی نزدیکترین شاگرد سینمایی بیضایی به شمار میرود. البته وی علاوه بر بیضایی در کنار کارگردانهای مختلف فعالیت میکرد و فیلمهای کوتاه میساخت که در جشنوارههای مختلف موفقیت آمیز بود. اوج فعالیت کریم مسیحی در سینمای ایران ساخت فیلم پرده آخر در سال ۱۳۶۹ بود که در نهمین دوره جشنواره فیلم فجر شگفتی مخاطبان را بدنبال داشت و در شانزده رشته نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد که در هشت رشته از جمله بهترین کارگردانی و بهترین تدوین موفق به دریافت آن شد اما این موفقیت باعث نشد تا کریم مسیحی به سرعت فیلم بعدی خود را بسازد و بین فیلم اول او تا فیلم دومش به نام تردید ۱۸ سال فاصله افتاد هرچند فیلم تردید برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر شد.
آربی آونسیان هر چند در تئاتر شناخته شدهتر از سینما است اما در سینما نیز نقش پررنگی داشت آربی آوانسیان بین سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۳ در مدرسه عالی رادیو و تلویزیون ملی ایران به تدریس تجزیه و تحلیل فیلم و زیباییشناسی فیلم و در سالهای ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۲ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران کارگردانی و بازیگری تئاتر تدریس کرد.
او بعد از ساخت چند فیلم کوتاه فیلم سینمایی چشمه را با بازی پرویزپور حسینی، مهتاج نجومی و کهکشانی ساخت که بسیار مورد توجه قرار گرفت و آوانسیان را به عنوان کارگردانی آوانگادر به سینمای ایران معرفی کرد هرچند وی قبل از انقلاب به خارج از کشور رفت و فعالیتهایش را در خارج از ایران ادامه داد. آوانسیان چند سال پیش به ایران آمد. کتاب دو جلدی تئاتر و سینمای «آربی آوانسیان» از ورای نوشتهها، گفتگوها و عکسها با پیش گفتاری از «پیتر بروک» توسط انتشارات «روزنه» منتشر شده است.
روبیک منصوری از دیگر ارامنه سینمای ایران است که تا زمان حیاتش دوستانش او را مردی همه فن حریف میدانستند منصوری آهنگساز، تنظیمکننده موسیقی، تدوینگر و صداگذار سینمای ایران بود. وی در مدت ۶۲ سال عمر خود برای ۱۳۴ فیلم سینمایی آهنگسازی کرد و تنظیم موسیقی ۲۴ فیلم را نیز برعهده داشت و برای ۲۵ فیلم موسیقی انتخاب کرد. روبیک منصوری همچنین صدابرداری ۲۲ فیلم و تدوین ۵ فیلم را برعهده داشت. کمتر کارگردانی در سینمای ایران بود که در طی مدت حیات روبیک منصوری با وی همکاری نکرده باشد. روبیک منصوری با کارگردانهایی همچون مسعود کیمیایی، ساموئل خاچیکیان، ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، رخشان بنیاعتماد، علی حاتمی و ابوالفضل جلیلی همکاری داشته است.
ماهایا پطروسیان هرچند در سالهای اخیر مسلمان شد اما ازجمله بازیگران زنی بود که با ورودش به سینما شخصیتهای جدی را به سینمای ایران وارد کرد. فعالیتهای ماهایا پطروسیان و روبیک میناسیان به عنوان بازیگر در سینمای ایران راه را برای ورد زنان بازیگر بسیاری باز کرد.
ارامنه علاوه بر حضور در مراحل ساخت و تولید سینما در نقد و تالیف کتب سینمایی نیز نقش پرررنگی داشتند. زاون قوکاسیان و روبرت صافاریان ازجمله منتقدان خوب سینمایی ایران هستند
زاون قوکاسیان هر چند ابتدا در دانشگاه رشته شیمی را انتخاب کرد اما بعد به عالم هنر آمد و سینما را آموخت. قوکاسیان در طی ۶۲ سال عمر خود علاوه بر تدریس سینما و داوری فیلمها در جشنوارههای مختلف حدود ۲۰ کتاب مهم سینمایی را نوشت که در آنها آثار کارگردانهای مهم سینمای ایران همچون بهرام بیضایی، رخشان بنیاعتماد، خسرو سینایی، بهمن فرمان آرا و عباس کیارستمی را بررسی و با آنها گفتگو کرده است. روبرت صافاریان نیز با ترجمه آثار و کتابهای سینمایی نقش مهمی در ارتقای دانش سینمایی داشته است.
علاوه بر شخصیتهای بالا افراد دیگری همچون وارطان هوانسیان با ساخت سالنهای سینما سپیده و رودکی (دیانا و متروپل سابق) و بارویر گالستیان با انتشار نشریه ستاره سینما، نقش تعیینکنندهای در سینمای ایران داشتهاند.
۵۹۲۴۳
