پریسا عباسی- واضح است که هواپیماهایی که یک ابر خطی سفید(چیزی شبیه به دود یا ابر سفید) در آسمان می‌کشند، کیلومترها بالاتر از سطح زمین هستند.اما ارتفاع آنها دقیقا چقدر است؟ این را می‌دانیم که ارتفاع دقیق یک هواپیمای مسافربری در هر نقطه از پرواز به عوامل مختلفی نظیر وزن هواپیما، دما، آب و هوا، درخواست خلبان و پروتکل‌های مربوط به جهت پرواز و نهایتا به آنچه برج مراقبت از کنترل ترافیک هوایی اعلام می‌کند، مربوط می‌شود.
در هواپیماهایی دیگر چه می گذرد؟
جان کاکس، خلبان بازنشسته خطوط هوایی تجاری که اکنون رئیس یک شرکت مشاوره به نام «سیستم‌های عملیاتی ایمنی» است می‌گوید: «در بیشتر موارد، هواپیماهای مسافربری با ارتفاع حدود ۹هزار متر از سطح زمین پرواز می‌کنند. این ارتفاع ممکن است به ۱۲۰۰۰ تا ۱۲۵۰۰ متر افزایش یابد که البته این اتفاق تقریبا نادر است.»
تام ادکاک، مسئول برج مراقبت ترافیک هوایی بوده و اکنون مدیر امنیت و فناوری اتحادیه کارگری «انجمن ملی کنترل‌کننده‌های ترافیک هوایی(NATCA)» است. او نیز در مورد ارتفاع پرواز همین برآورد را دارد و می‌گوید بیشتر ترافیک‌های هوایی در ارتفاع بالاتر از ۹هزار متر انجام می‌شود. ارتفاع بعضی از آنها تقریبا به ۱۲۵۰۰ تا ۱۳۰۰۰ متر نیز می‌رسد. یک بوئینگ ۷۵۷ می‌تواند تا ارتفاع تقریبی ۱۳ هزار متر بالا برود و یک بوئینگ ۷۶۷ می‌تواند تا ارتفاع تقریبی ۱۳ هزار متر بالا برود. اما بوئیگ ۷۴۷-400s می‌تواند در ارتفاع بالاتر هم پرواز کند. انواع مختلف هواپیماها، سقف ارتفاع پروازی خاص خود را دارند.
کنترل‌کننده ها زمانی که به یک خلبان ارتفاع پرواز را اعلام می‌کنند، جهت قطب‌نماهایی که هواپیما در آن پرواز می‌کنند را در نظر می گیرند. اگرچه اعداد ۳۸.۰۰۰ و ۳۹.۰۰۰ پا(فیت) نزدیک به هم هستند، اما یکی از آنها زوج و یکی فرد است. پروازهایی که به سمت غرب می‌روند، برای ارتفاع پرواز عدد زوج مانند ۳۸.۰۰۰ پا را دریافت می‌کنند، در حالی‌که پروازهایی که به سمت شرق می‌روند، اعداد فرد مانند ۳۹.۰۰۰ را می‌گیرند.
به این ترتیب، بین پروازهایی که در جهت‌های مخالف حرکت می‌کنند، فاصله عمودی، یا فاصله در ارتفاع پرواز ایجاد می‌شود. هواپیماهایی که به سمت شمال شرقی یا جنوب شرقی حرکت می‌کنند، در ارتفاعی با عدد فرد می‌مانند و پروازهای به سمت شمال‌غرب و یا جنوب غرب، ارتفاع پروازشان عددی زوج خواهد بود. کاکس می‌گوید: «برای این قوانین استثناهایی نیز وجود دارد.
رسیدن به ارتفاع بهتر
به گفته کاکس: « برای تعیین ارتفاع دقیق هواپیما، برخی از متغیرها در همان زمان مشخص می‌شوند و بطور کلی ارتفاعات بالاتر بهتر هستند. شما می‌خواهید تا جایی که می‌توانید بالاتر باشید. موتورهای جت، در ارتفاعات بالاتر، کارآمدتر هستند و مقاومت هوا در آنجا کمتر است.» او ادامه می دهد: خلبان‌ها دوست دارند سوخت کمتری مصرف کنند و پرواز خود را با ذخیره سوخت بیشتر به پایان برسانند. زیرا در صورت تاخیر برای فرود، گزینه‌های بیشتری در اختیار خواهند داشت.
او می‌گوید:«قانون ارتفاع هر چه بالاتر بهتر»، در پروازهای کوتاه نیز صادق است. شاید تعجب کنید که افزایش ارتفاع حتی در پروازهای کوتاه، راهی کارآمد برای کاهش سوخت است.
کامپیوتر مدیریت پرواز با در نظر گرفتن وزن هواپیما و دمای هوا، اطلاعاتی در مورد ارتفاع مناسب و همچنین حداکثر ارتفاع مجاز به خلبان ارائه می‌دهد. بعد از اینکه سوخت هواپیما کمتر می‌شود و سبک می‌شود، می‌تواند به ارتفاع بالاتری برود.
کاکس می‌گوید:«خلبانان تا جایی که می‌توانند به ارتفاع بهینه یا حداکثر ارتفاعی که اجازه دارند نزدیک می‌مانند. اگر آنها به سمت غرب پرواز کنند، هدف‌شان هوای صاف و بادهای به سمت پایین است و بالا بردن ارتفاع می‌تواند این کار را انجام دهد. در همین حین، ممکن است برج مراقبت و کنترل ترافیک هوایی از هواپیما بخواهد تا در بالاترین ارتفاع مجاز برای آن هواپیما در آن زمان پرواز بکند، اما خلبان باید این درخواست را رد کند.
جت‌های تجاری تنها هواپیماهای آسمان نیستند. یک سسنا ۱۷۲(نوعی هواپیمای تک موتوره ۴ نفره) که برای یک سفر در تعطیلات استفاده می‌شود، در ارتفاع کمتر از۳ هزار متر پرواز می‌کند(این هواپیماها تحت فشار نیستند)، و یا شاید در ارتفاع تقریبی ۱۵۰۰ متری یا کمی بیشتر پرواز کنند. یک توربوپراپ تجاری، بالاتر از این هواپیماها و در زیر جت‌ها حرکت می‌کند. مثلا بمباردیرQ400 که عموما برای پروازهای خطوط هوایی آلاسکا استفاده می‌شود، برای پروازهای بالاتر از ارتفاع تقریبی ۱۳۰۰ متری ساخته نشده است.
در بالای همه این هواپیماها، افراد شیک‌پوش ثروتمند در جت‌های شخصی خود در حال پرواز هستند. جت‌هایی نظیر Learjets و Gulfstreams که ارتفاع تقریبی ۱۳۵۰۰ متری یا بالاتر از آن(حتی تا ارتفاع ۱۵۵۰۰ متری) را به خود اختصاص داده‌اند.
اما در ارتفاعات بالاتر، اتفاقات خاصی می‌افتد. کاکس به خاطر می‌آورد که کنکورد مافوق صوت در ارتفاع ۱۸ هزار متری از سطح زمین پرواز کرد. او می‌گوید:«وقتی به چنین ارتفاعی می‌رسید، آسمان به رنگ آبی بسیار تیره درمی‌آید و می‌توانید انحنای زمین را ببینید. تا زمانی که خیلی خیلی بالا نرفته باشید، نمی توانید درکی از فضا داشته باشید. اما با حضور در یک کنکورد در ارتفاع ۱۸ هزار متری، می‌توانید حس در فضا بودن را به وضوح تجربه کنید.»
منبع:popsci
۵۸۵۸