به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، جدیدترین قسمت برنامه تلویزیونی «هفت» به بررسی عملکرد سه ساله وزارت ارشاد پرداخت.
گزارشی پخش شد و وزیر فرهنگ و ارشاد درباره آن گفت: گزارشی که پخش شد دریافت هایی بود که عزیزان دست اندرکار این برنامه داشتند و من به آن احترام می‌گذارم اما بخش اول آن که مربوط به برنامه ارائه شده به مجلس بود، آن برنامه ۲ بخش دیگر داشت که یکی وضعیت موجود بود که براساس گزارش‌های رسمی نهادهای رسمی حوزه‌های فرهنگ و رسانه جمع‌بندی شده بود؛ به عنوان مثال بازنمایی زنان در برنامه‌های سینمایی مربوط به گزارش رسمی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۷ بود. در واقع بخش دوم آن برنامه‌های ما بود. م
وی افزود: ما هرگز نسبت به خانه موسیقی، خانه تئاتر و خانه سینما چنین عباراتی به کار نبردیم. برنامه‌های ما همان‌هایی بود که اجرا کردیم. اگر گزارش ۸۳ صفحه را بیاورید می‌بینید که همان است. ما کاملاً براساس برنامه جلو رفتیم. من معلم دانشگاه هستم و سیاستگذاری فرهنگی درس می‌دهم. ما در این سه سال با ۱۲۴ برنامه عملیاتی که در پایگاه اطلاع‌رسانی‌مان هم هست، جلو رفتیم و می‌توانیم نتایجش را هم اعلام کنیم.
بهروز افخمی گفت: ولی به این نتیجه رسیدید که هنرمندان از هیچ قاعده‌ای پیروی نمی‌کنند.
اسماعیلی بیان کرد: عواطف و احساسات هنرمندان همواره پررنگ‌تر بوده و اصطلاحاً جنس هنرمندان از دیگر مخاطبان دیگر حوزه‌ها متفاوت است. این گاهی مزیّت و گاهی چالش است.
افخمی گفت: در عمل انتظار اینکه سخت‌گیر و خشک باشید، اتفاق نیفتاد. چطور شد که با آدم‌های مختلف در وضعیت‌های مختلف کار کنید، مخصوصاً در زمان کرونا؟
وزیر ارشاد مطرح کرد: من همکاری طولانی مدتی با رئیس جمهور شهید داشتم و از دوره آستان قدس همکار نزدیک ایشان بودم. برنامه فرهنگی و اجتماعی آقای رئیسی را من نوشتم و مسئول رسانه‌های ایشان در سال ۱۴۰۰ بودم. در این سه سال اگر مجموعه ما موفقیتی داشته است حاصل اعتمادهای بین دو طرف است. کسانی که وزارت ارشاد را تجربه کرده‌اند، معتقدند که در هیچ دوره‌ای میان رئیس‌جمهور و وزیر ارشاد انقدر اعتماد و تفاهم کامل نبوده است.
پس از پخش دیگر گزارش تحلیلی برنامه «هفت»، بهروز افخمی اظهار کرد: گزارش دوم ما روی این تأکید می‌کرد که شما از بحران‌های این دو سال خوب عبور کردید. اما موضوع قانون‌مند کردن سینما بحث دامنه‌داری است، زیرا سینما قانون‌بردار نیست و نوشتن قانون در مجلس باعث می‌شود نظرات سختگیرانه و غیرکارشناسانه اعمال کنند و قانون را غیرقابل اجرا و فلج‌کننده دربیاورد و قانون توسط افرادی نوشته شود که تسلط کافی ندارند. من این مسئله را براساس تجربه حضور خودم در مجلس و کمیسیون‌های فرهنگی می‌گویم. شما قبل از برنامه گفتید که فکر‌ی درباره تدوین قوانین یا آئین‌نامه‌هایی دارید که به صورت جدّی‌تر و قابل اجراتری دربیاید؛ به عنوان مثال چیزی شبیه به هیات منصفه تشکیل شود و مرجع تخصصی روی کار بیاید که مشکلات هنرمندان را به شکل قانون‌مند و قابل اجرا حل و فصل کرد.
وزیر ارشاد خاطرنشان کرد: در کنار تمام بحث‌ها زمان تدوین برنامه‌های وزارتخانه متوجه شدیم که توان حکمرانی وزارت ارشاد به شدت کاهش پیدا کرده است. طی مسائلی وزارت ارشاد نه نقش حمایت‌گری و نه نقش تنظیم‌گری را به درستی نمی‌توانست اجرا کند. در وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی تقریبا ۲۰ حوزه موضوعی داریم مانند حجاب و نماز و تئاتر و سینما و… که تقریباً حاکمیت در اینجا با مخاطبان خیلی زیادی ارتباط می گیرد. مثلاً در تئاتر و موسیقی برنامه‌هایی است که مخاطبانش با نقاط دیگری با حاکمیت نقطه مشترکی ندارند.
افخمی یادآور شد: چه کسی مسئول تضعیف حاکمیت این وزارتخانه است؟
اسماعیلی ادامه داد: من نگاهی دارم و به آقای پزشکیان هم عرض کردم. هروقت در خدمات میان دولت و اسناد بالادستی اتفاق نظری در حوزه فرهنگ وجود نداشته باشد، طبیعتاً نهاد تنظیم‌گر دولت تضعیف می‌شود. در دوره ۸ سال قبلی این مسئله شدت گرفته بود؛ مثلاً حوزه نمایش خانگی یک بخشی سریالی است اما بخش‌های رسانه، تئاتر، موسیقی و… به دلیل عدم تحرک در وزارتخانه صفر تا صد کار از دستشان خارج شده بود.
وی ادامه داد: ما بیش از ۹۵ درصد حکمرانی در همه بخش‌ها را به وزارتخانه بازگرداندیم. سالی که وزارت را گرفتم هزار و ۲۰۰ میلیارد بودجه وزارت ارشاد بود و من همان سال در روز سینما از رئیس جمهور شهید ۵۰۰ میلیارد برای کمک به صندوق هنرمندان بودجه دریافت کردم. سال گذشته در سینمافرهنگ از هنرمندان پیشکسوت تجلیل کردیم، آن زمان یکی از سینماگران به من گفت که آقای وزیر شما ما را از خاک بلند کردید. یعنی یک دوره رونق بسیار پردامنه داشتیم. امسال بودجه وزارت فرهنگ ۲۰ هزار میلیارد است و این عدد تقریباً ۵ برابر رشد صعودی داشته است.
افخمی مطرح کرد: شما در برنامه‌تان احداث سینماها داشتید و دیگر برنامه‌تان سینماکارت بود یعنی برگرداندن پول بلیت به کسانی که پول ندارند اما دوست دارند که فیلم ببینند و به نظرم ایده خیلی خوبی است و در جهت اهداف فرهنگی کشور ماست که هر ایرانی به جای تلفن همراه یا چیزهای دیگر در سینما وقتشان را سپری کنند. چطور این طرح را طراحی کرده و توصیه شما به وزیر بعدی چیست؟
وزیر ارشاد توضیح داد: ما با شهید جمهور مطرح کردیم که همانطور که برای کالاها یارانه خاصی درنظر می گیرند، می‌خواستیم برای کالاهای فرهنگی نیز این برنامه را اجرا کنیم. می‌خواستیم این برنامه را از تابستان ۱۴۰۳ اجرا کنیم و بودجه آن نیز تأمین شده بود.
بهروز افخمی گفت: اینکه مردم در شهرستان‌ها بیشتر سینما می‌روند و مردم معمولی نیز سینما را کشف می‌کنند با همین طرح سینماکارت باید باعث شود که مردم واقعی به سینماها بیایند.
محمدمهدی اسماعیلی بیان کرد: زمانی که ما آمدیم گفتند همانطور که زمان روزنامه تمام شده و مردم در اینترنت دنبال خبر هستند، دوران سینما نیز تمام شده است. اکنون هر نماینده مجلسی که به اتاق من می‌آید درخواست ساخت پلاتو یا سالن سینما دارد. من نهضت پلاتوسازی را در تئاتر شروع کردم و علاوه بر ساخت ۸ پلاتو در اداره تئاتر در برج آزادی هم ۲ پلاتو تئاتر ساخته شد. ما اکنون با همین روند تا پایان امسال به ساخت هزار سالن سینمایی می‌رسیم. ترکیه که تقریباً جمعیتی مانند کشور ما دارد ۳ هزار سالن سینما دارد. زمانی که ما کارمان را شروع کردیم چین ۷۳ هزار سالن سینما داشت و امسال ۸۳ هزار سالن دارد.
افخمی گفت: در سال ۱۴۰۱ که سال بحرانی بود توانستید همه جشنواره‌ها را برگزار کنید. فکر می‌کنم از اینجا به بعد برای وضعیت سالن‌سازی و رشد دادن تولید فیلم هم باید برنامه داشته باشید که می‌تواند به محصولات مشترک با کشورها منجر شود و جشنواره ها نیز در این زمینه هدفمند شوند و توجیه شوند محصولات ایران را در جشنواره‌های خارجی و به ویژه شرقی عرضه کنند و برعکس محصولات آنها نیز در جشنواره‌های ما اکران شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد گفت: ما امسال جشنواره خزر را برگزار کردیم که بسیار مهم بود. کار تولید مشترک هم خوب پیش می‌رود. قطعاً شما فیلم «مست عشق» را دیده‌اید. من زمانی به استانبول رفته بودم و سرکنسولگر آنجا گفت که یک مینی سریالی درباره شمس و مولانا ساخته شده است، آن را تماشا کنید. زمانی که من دیدم متوجه شدم که سریال روایتی ترکی دارد. ما در ایران یک گروهی تشکیل دادیم و یک نسخه سینمایی مشترک آماده شد. این فیلم در سینمای ما بالای ۱۱۲ میلیارد فروش داشته است.
وی افزود: من سفری به تاجیکستان داشتم و فیلمی مشترک درباره اقبال لاهوری آماده است. مردم تاجیکستان خودشان را جزئی از ایران بزرگ فرهنگی می‌دانند. گلرخسار خانم تاجیکی می‌گفت که با وجود اینکه ما سیصد سال است از ایران جدا شده‌ایم اما در دورترین نقاط تاجیکستان هنوز اسم دخترانشان را ایران‌دخت و ایران‌گل می‌گذارند. ما ظرفیت های خیلی زیادی داریم. ۹ سال بود که برنامه های فرهنگی ما با تاجیکستان بسته بود و خیلی اصرار کردم و دیدیم که آنها هم بسیار علاقه‌مند هستند.
وزیر ارشاد درباره عبور از ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ گفت: واقعاً اتفاقات عجیبی بود. ابتدا جنبشی به نام metoo فضای ناامنی و بدبینی را در خود اهالی سینما ایجاد کرده بود. بعد از آن یک بیانیه صادر کردند که تفنگت را زمین بگذار. در کجای دنیا هنرمندان به نیروی امنیتی و پلیس می گویند که تفنگت را زمین بگذار؟ بعد از آن به اتفاقات پاییز ۱۴۰۱ رسیدیم و ما واقعا گرفتار بحثی شدیم که نقطه ثقلش فرهنگ بود. خیلی از هنرمندان و بازیگران ما درگیر این موضوع شدند و سردمداران این مساله بودند. من و دوستانم ایستادیم و هنرمندان همراهی کردند. اگر می خواستیم مانند قبل رفتار کنیم فقط در حوزه موسیقی ۱۰۰ نفر ممنوع الکار می شدند. ما دوره شفافی داشتیم. اکنون تعداد ممنوع الکارها کمتر از انگشتان ۲ دست است.
اسماعیلی درباره بازگشت پرستو صالحی و ابراز پشیمانی که داشته و ویدئوی آن در فضای‌مجازی مطرح شد، توضیح داد: درباره خانم صالحی من در افکار عمومی شنیدم. ما یک قاعده کلی داریم که همه ایرانیان می‌توانند به کشور وارد شوند. خانم صالحی تا همین اواخر کنش‌های براندازانه داشتند. بنای ما این است که حداکثر رفاقت را در حوزه فرهنگ ایجاد کنیم. بازیگری مانند ایشان بود که کشف حجاب کرده بود اما بعد از محکومیت دوباره برگشت و ابراز ندامت کرد. پیش خود من هم آمده بود و دستگاه قضایی هم همراهی بسیار خوبی ایجاد کرد. ما برای بازیگری که ۴۰ سال ممنوع‌الکار بود، فعالیت عادی‌اش را بدون سروصدا ایجاد کردیم.
وی درباره بازگشت «معین» توضیح داد: این سوال عادی یک خبرنگار بود و من هم پاسخ دادم. آقای معین هم یک ایرانی هستند و هرزمان که بخواهند می توانند وارد ایران شوند و اجراهایشان هم تابع قوانین کشور باشد. ولی از طرفی مثلا یکی از بازیگرانی که قرار بود به ایران برگردد شاکی خصوصی داشت و این موضوع دیگر ربطی به حاکمیت ندارد. یکی از شعارهای رئیس جمهور شهید بازگشت ایرانیان خارج از کشور بوده است. من هم همه‌جا اعلام کردم که فضای بازگشت همه ایرانیان را فراهم می‌کنیم و این کار را هم کردیم. خواننده‌ای داشتیم که ۴۵ سال در ایران اجازه فعالیت نداشت اما مشکلش را برطرف کردیم. این خصلت شهید رئیسی بود هرچند که رسانه می‌خواست او را بداخلاق نشان دهد. ایشان حتی جلوی سخت‌گیری من را می‌گرفت.
در ادامه آرش خوشخو و علی مرادخانی به برنامه اضافه شدند و آرش خوشخو گفت: شما درباره حکمرانی فرهنگی صحبت کردید. به نظر شما اینکه حکمرانی دولت را در بخش فرهنگ برگرداندیم، یک مزیت به حساب می آید؟ متوجه هستم که فشار روی سینما در جاهای مختلف زیاد است و ممکن است کسی امور آن را برعهده بگیرد که بدنه سینما آسیب نبیند اما به طور کلی حضور دولت در فرهنگ را مزیت می دانید؟ چرا که بخش فیلم و سریال با توجه به بودجه‌هایشان فیلم خوب نساخته هرچند که مخاطب زیادی به همراه داشته است. به نظر من باید مشخصات این حکمرانی بیشتر از سمت شما بیان شود.
وزیر ارشاد توضیح داد: اگر به این معنا باشد که دولت تصدی امور را برعهده بگیرد، این حرف شما درست است. ما نمی خواهیم دولت کار مردم و صنف را برعهده بگیرد؛ ما می‌خواهیم دولت فضای حمایتی برقرار کند. ما در دولت دچار کمبود نقدینگی سالم بودیم و در دوره قبل منابعی به سینما وصل شده بود که خودش آلودگی هایی به همراه داشت. مثلا خود آقای افخمی با فارابی یک فیلمی ساختند که درصدی را فارابی مشارکت کرد که خیلی هم زیاد نبود. می‌خواهم بگویم این کار تقویت جریان سینما است و ما به اقتصاد سینما کمک کردیم تا با مشارکت کمک کنیم افرادی مانند آقای افخمی فیلم‌شان را بسازند. ما در فارابی به معنای تصدی فیلم نمی‌سازیم چرا که کارگردان را کارمند خود نمی‌پنداریم.
محمدمهدی اسماعیلی گفت: هنرمندان یک نهاد صنفی قدرتمند می خواهند که در کنش با حاکمیت امنیت کاری آنها حفظ شود. ما این کار را به شکل دیگری پیش بردیم. من در برنامه هفتم یک حکم برای این کار درنظر گرفتم. ما برای اولین بار یک نهاد متعلق به هنرمندان تشکیل دادیم که یک جمع ۷ نفره متشکل از نماینده اصناف، وزارت ارشاد، مجلس است و رئیسش نیز نماینده دادستان کل کشور است. دیگر کسی نمی تواند در گوشی بگوید که فلانی نمی تواند فیلم بسازد. این موضوع‌ها باید شفاف مطرح شود. در آنجا رسما از هنرمند دعوت می کنند و مشکل را بررسی می کنند. یعنی هیات منصفه مخصوص به اهالی فرهنگ و هنر داریم که در اینجا هیات منصفه رای صادر می‌کند. ما برای اولین بار به این سمت رفتیم که شان اهالی فرهنگ و هنر و رسانه حفظ شود.
آرش خوشخو اظهار کرد: ما یک حکومیت ایدئولوژیک داریم و در چنین حکومتی با این همه مدعی نمی‌توان فرهنگ را باز گذاشت. به تعبیر شهید بهشتی حاکمیت و دهه ۶۰ یک دولت دلسوز بود که سینما را در پناه گرفت. این ماجرا با تصدی‌گری منافات دارد.
علی مرادخانی گفت: ما در اینجا بحث قانونی می‌کنیم اما جای خالی کمیسیون فرهنگی مجلس احساس می‌شود. آیین‌نامه موقت است و باید پاسخ دهند که چرا کمیسیون فرهنگی مجلس آنقدر فشل است؟
وزیر ارشاد گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی جایگاه سیاستگذاری دارد. ما دو شورای مهم هنر و شورای فرهنگ داریم که شورای هنر پس از سال ۸۸ این شورا تقریباً تعطیل شد اما ما در این دوره آن را احیا کردیم. مثلاً بنیاد ملی پویانمایی مصوب شورای هنر است.
بهروز افخمی گفت: آقای مرادخانی من چون خودم نماینده مجلس بوده‌ام این را بگویم که کمیسیون فرهنگی، کمیسیون تبعیدگاه است. در ادوار مختلف مجلس نمایندگانی که جای دیگری نداشتند به کمیسیون فرهنگی می‌آمدند.
وزیر ارشاد بیان کرد: کمیسیون فرهنگی دولت سیزدهم انصافاً بهترین همکاران ما بودند و بحث حدنصاب نرسیدن بحث عدد است. من در اینجا باید از آنها قدردانی کنم که مجلس هرچه ما خواستیم قبول کرد.
مرادخانی گفت: آقای اسماعیلی یادتان نرود که سال اول جشنواره فجر چه بلایی سرتان آمد. آن بلا از کجا آمد؟
اسماعیلی بیان کرد: من کلی خاطره دارم که می‌توان به آنها اشاره‌ای کرد. به یاد دارم ما می‌خواستیم به یک هنرمند مجوز دهیم اما روزی فعالیت‌های ۴۰ سال پیش وی را آوردند که جلوی ما را بگیرند، در نهایت خود رئیس جمهور با قاطعیت جلوی آن ایستادند. یا روزی در اهواز گفتم که ما یک عمری شنیده ایم که می‌گویند “لب کارون” حالا شما می‌خواهید مجوز اجرای کنسرت را در این شهر لغو کنید؟
آرش خوشخو مطرح کرد: وزارت فرهنگ همانقدر که مراقب هنرمندان است باید مراقب حقوق مخاطب نیز باشد. در این چندسال علیرغم بودجه‌ای که صرف شده است اما فیلم خوب و ماندگاری ساخته نشده است. ما فردی که فیلم خوب را حین مجوز تشخیص دهد را کم داریم.
محمدمهدی اسماعیلی گفت: به طور مثال آقای افخمی «صبح اعدام» را برای تاریخ کشور ساختند، «پروین»، «مجنون»، «آسمان غرب» و… برای تاریخ کشور ساخته شده است. ممکن است این فیلم‌ها کم فروخته شود اما باید ساخته شوند؛ اگر ما نبودیم همه فقط فیلم طنز می‌ساختند. نظر من هم همین است که فیلم خوب باید ساخته شود.
بهروز افخمی گفت: اگر وزیر جدید از شما توصیه بخواهد شما چه خواهید گفت؟
وزیر فرهنگ و ارشاد توضیح داد: بحث عدالت فرهنگی بسیار مهم است و ما سینما سیّار را از این نظر فعال کردیم. توجه به توسعه زیرساخت و سینماسازی، بحث آموزش و تقویت دفاتر انجمن سینمای جوان ازجمله کارهای مهم است. مصونیت های حقوقی هنرمندان باید افزایش پیدا کند و هنرمندان باید احساس امنیت فردی داشته باشند. شما توجه کنید که تولید کاغذ ۴ هزار تن بود اما اکنون به ۱۳۰ هزار تن افزایش پیدا کرده است و تمام نیاز کاغذ کشور را خودمان تامین می‌کنیم. ما شعارمان ملی شدن صنعت نشر بود که به آن رسیدیم. بنای ما در دولت شهید رئیسی حل مسائل قبل بود که الحمدلله رخ داد. من برنامه فرهنگی را در اختیار آقای پزشکیان قرار داده‌ام و به دوستان کمک خواهیم کرد که انشالله موفق شوند.
در انتها محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد گفت: از همه دوستان رسانه، خبرگزاری و روزنامه ها تشکر می کنم. من همه انتقادات را می دیدم و برخی انتقادات نیز وارد بود و سریعا بررسی می کردیم. از لحظه لحظه این سه سال که در خدمت اهالی فرهنگ، هنر، رسانه و اصحاب هنر بودم، بسیار خرسندم. به روح رئیس جمهور شهید سلام و دورد می فرستم که در این ۳ سال باتوجه به فشارها حمایت کردند. به امید خدا دوستان بعد از ما این مسیر را با قوت ادامه دهند. ما نیز دعاگو هستیم و هر کاری که از دستمان بربیاید دریغ نمی‌کنیم.
این قسمت از برنامه «هفت» به مرحوم سعید راد تقدیم شد.
/