به گزارش خبرگزاری برگزیده، در هنگامهی نخستین دور رقابتهای انتخابات ریاستجمهوری در ایران، خبرنگار روزنامهی «بامداد» به سراغ داریوش فروهر دبیرکل حزب ملت ایران و کاندیدای ریاستجمهوری رفت تا از او دربارهی برنامهاش در صورت رسیدن به پیروزی در انتخابات بپرسد. در ادامه متن این گفتوگو را به نقل از بامداد (اول بهمن ۵۸، ص ۷) میخوانید:
با توجه به نارساییهایی که در مملکت وجود دارد و با توجه به تعدد مراکز قدرت و مشکلات ناشی از آن اصولا در دوران ریاستجمهوری چه برنامههایی برای سامان بخشیدن به این نابسامانیها دارید؟
من اعتقاد دارم که ملت ایران هر اندازه که در حرکتهای انقلابی توانا بود، در دوران سازندگی انقلاب با ناتوانیهایی روبهرو شد و این به خاطر آن بود که نیروهای انقلابی یک برنامهی از پیش ساخته شده و مردان کارآمدی برای اجرای این برنامه نداشتند. کسانی که گردهم آمدند مثل شورای انقلاب نتوانستند وظیفه ایجاد یک مرکز برای رهبری کشور را در دوران انقلاب انجام دهند. دولتی که انتخاب شد به علت نداشتن یک برنامهی هماهنگ و به علت اینکه هر یک از آنها از سلیقهی خود پیروی میکرد نتوانست نقش خوبی بازی کند در نتیجه از میان مردم نهادهای انقلابی جناحی پدید آمد که این نهادها به علت ناآزمودگیها به صورت مراکز قدرتی درآمدند که کشور را دچار نابسامانی کردند و اگر وجود شخص امام خمینی نبود که با تصمیمهای قاطع از پریشانی بیشتر جلوگیری کند بیشک دامنهی این نابسامانیها گستردهتر میشد.
به همین دلیل من اگر بتوانم مورد اعتماد مردم قرار بگیرم و به ریاستجمهوری انتخاب شوم میدانید که در بخشی از برنامهی کوتاهمدت خود شعار «نظم و کار برای پیشرفت» را عنوان کردهام. به گمان من برقراری نظم هنگامی خواهد بود که تمام نهادهای انقلابینمای دخالتگر را از میان بردارم. به گمان من با انتخاب ریاستجمهوری باید بیدرنگ قوای حاکم بر کشور تنظیم شود و نهادهایی مانند دادگاه انقلاب، کمیتهی انقلاب و همانند آن به کلی برچیده شود و سپاه پاسدار انقلاب که به صورت یک نهاد قانونی در قانون اساسی پیشبینیشده است آموزش تازهای بگیرد، نظم لازم را پیدا کند و تنها به وظیفهی اصلی خود که پاسداری از دستآوردهای انقلاب است عمل کند و قدرت دولت باید با گستردهترین اعاده گردد و هر کار به وسیلهی کار به دستان دولتی انجام شود و حتی اعتقاد دارم بنیادهای خیریه و بنیادهای کمک که با عنوانهای گوناگون تشکیل شده و در عمل نارسایی خود را نشان داده است باید ملی شود و در اختیار دولت قرار گیرد.
با توجه به این مسائل که ذکر کردید و با توجه به قانون اساسی مملکت و جو موجود آیا شما تصور میکنید که رئیسجمهوری خاصه اولین رئیسجمهوری این قدرت را دارد که بتواند این نیروها را که قدرت را دست گرفتهاند کنار بگذارد و آیا آنها حاضرند بهسادگی میدان را ترک کنند؟
ملت ایران به قانون اساسی رای داده است و در هر حال این قانون اساسی اکنون تنظیمکنندهی قوای حاکم در کشور و رابطه مردم با یکدیگر است. نهادهایی که ما به عنوان دخالتگر از آنها یاد کردیم هیچکدام در قانون اساسی پیشبینی نشده است اگر هرکس این توانایی را در خود نمیبیند که این نهادها را از میان بردارد و نهادهای پیشبینیشده در قانون اساسی را جای آن بگذارد بهتر است از هماکنون نامزدی خود را پس بگیرد زیرا چنین کسی نمیتواند نابسامانیهای کشور را پایان دهد.
اصولا آن چیزی که روزی باعث پیروزی انقلاب و پیشرفت آن در مملکت شد وحدتی بود که بین تمام نیروها وجود داشت امروز میبینیم که بین گروهها تفرقه به وجود آمده و هر گروهی به کناری رفتهاند. در این شرایط برای ایجاد وحدت بین گروهها چه برنامهای دارید؟
چنانکه پیداست که انقلاب اسلامی ملت ایران با وحدت کلمه و وحدت عمل به پیروزی رسید و به همین دلیل امام خمینی بارها فرمودهاند که برای حفظ دستاوردهای انقلاب نیز باید وحدت کلمه و وحدت عمل حفظ شود. ولی از آنجا که کار سامان بخشیدن و سازمان دادن نیروهای آزادشده و تجهیز و بسیج آن در دوران سازندگی درست انجام نگرفت میبینیم که در دوران سازندگی انقلاب وحدت کلمه و وحدت عمل گذشته وجود ندارد. به گمان من این از آنجا ناشی شد که ظرفیت انقلاب اسلامی ملت ایران را بسیاری از دستاندرکاران حکومت و رهبری ارزیابی نکردند. ملت ایران میخواست که با انقلاب به استقلال برسد و رسید، میخواست که به آزادیهای فردی و اجتماعی دست یابد که یافت، میخواست که به استثمار پایان دهد که داد اما از همان روز نخست پیدا شدند کسانی یا دستههایی که خود را میراثخوار انقلاب میدانستند و برای خود در انقلاب نسبت به دیگران سهم بیشتر میدیدند و ناگزیر به گونهای نیروهای انحصارگر آزادیهای فردی و اجتماعی را دچار حصر کردند. همین حصر آزادیهای فردی و اجتماعی و آن انحصارگریها از یک رو و اخلالگریها از سوی دیگر یک نوع بیتفاوتی به همراه آورد و بیتفاوتی آغاز همه پراکندگیها شد گروهی ناامید دلسرد از همه چیز کنار گرفتند، گروهی به دشمنی با این وضع برخاستند و در دام تواناییهای بیگانگان که همه چیز را در میهن ما از دست داده بودند افتادند و گروهی سخت به انحصار کردن همه چیز برای خود پرداختند و نتیجه این شد که در دوران سازندگی انقلاب از وحدت کلمه و وحدت عمل دور ماندیم به همین دلیل من یکی از شعارهای خود را همبستگی ملی قرار دادهام زیرا اعتقاد دارم که بدون همبستگی ملی انقلاب تداوم نخواهد داشت و همبستگی ملی پدید نخواهد آمد مگر آنکه ما بتوانیم به همدیگر و به اندیشهی همدیگر احترام بگذاریم و انحصارگری را به دور بریزیم، اخلالگری را فراموش کنیم و به ایران بیندشیم و به خاطر حفظ آنها از هر روشی که به وحدت کلمه و وحدت عمل لطمه میزند دوری کنیم.
برای این کار چه برنامهای دارید و به چه ترتیبی میتوانید این همبستگی را به وجود بیاورید.
مردم باید دعوت شوند که نسبت به نیروهای اخلالگر و نسبت به نیروهای انحصارطلب ابراز نفرت کنند تا این نیروها راهی برای ادامهی انحصارگری و ادامهی اخلالگری نبینند و آن وقت برای یک اتحاد بزرگ به خاطر حفظ دستآوردهای انقلاب آماده شوند.
همرزمهای شما همه کنار رفتند و آنها هم که ماندند شکست خوردند چه انگیزهای باعث شد که شما بمانید و خود را موفق بدانید.
برای اینکه من انقلاب اسلامی ملت ایران را تداوم نهضت ملی ایران میدانم که ریشههای ژرفی در تاریخ یکصد و پنجاه ساله گذشته میهن ما دارد میبینم، انقلاب اسلامی ملت ایران را یک چیز تازهای و یک یورش در تاریخ تلقی نمیکردم و گمان داشتم که همان جدول ارزشهایی که در انقلاب مشروطیت حاکم بود در نهضت ملی شدن صنعت نفت حاکم بود، در انقلاب اسلامی ملت ایران هم حاکم است آنها هم استقلال میخواستند آنها هم آزادیهای فردی و اجتماعی میخواستند و آنها هم میخواستند یک حاکمیت ملی برقرار شود و من اعتقاد داشتم که نظام جمهوری اسلامی ایران ظرفیت این را دارد که به ایران استقلال بدهد به مردم آزادیهای فردی و اجتماعی بدهد و حاکمیت ملی برقرار سازد و میبینید که روزبهروز صحت این اندیشه تامین میشود شما رهنمودهای امام خمینی را ببیند همه جا خواستار استقلال، خواستار آزادیهای فردی و اجتماعی و خواستار توجه به ارادهی ملت است. وقتی امام در هر انتخاباتی میگوید که میزان رای ملت است اعتقاد به ارادهی ملت روشن میشود من اعتقاد دارم که فرهنگ ملی ما همهی مایهی اصلیاش را آموزشهای والای اسلامی میداند و هرگز ارزشهای ملی از ارزشهای دینی جدا نبوده است به همین دلیل هم به صورت یک سرباز انقلاب درآمدهام همچنانکه سرباز نهضت ملی شدن صنعت نفت بودم.
پیداست هر انقلابی بار منفی دارد به نظر من کسانی که در صحنه هستند بیشتر میتوانند بار منفی را از میان ببرند تا کسانی که کناره میگیرند و گوشهی تنهایی را برمیگزینند به همین دلیل من در میدان ماندم و در میدان خواهم ماند و از انقلاب اسلامی ملت ایران آنچنان که میشناسم دفاع خواهم کرد.
حتی اگر به ریاستجمهوری انتخاب نشوید؟
حتی اگر رئیسجمهور نشوم چه این دلیل این نیست که من اگر رئیسجمهوری نشدم باز هم کار دولتی میخواهم داشته باشم ولی این را حمل بر این کنید که من به عنوان سرباز انقلاب برای دفاع از دستآوردهای انقلاب اسلامی ایران و در پیروی از امام خمینی باقی میمانم.
مردم ایران داریوش فروهر را به عنوان یک مبارز ملی میشناسند این مبارز ملی اگر رئیسجمهور شد با قشریون چگونه کنار خواهد آمد؟
از آغاز پیکار سیاسیام دین اسلام را از فرهنگ ملی ایران جدا نمیدانستم شما به مبارزان گذشته نگاه کنید چه آنها که در صدر مشروطیت بودند و چه شخصیتها و رهبران برجستهای چون مدرس و مصدق و کسانی در سطحهای پایینتر اینها، کسانی بودند که هم به ایران و هم به اسلام عشق میورزیدند و هرگز تضادی بین ایرانی بودن و مسلمان بون نمیدیدند. ولی قشریگری را هم برای یک فرد ملی و هم برای یک فرد مذهبی تقبیح میکنم.
میدانید که بازار شایعات این روزها بسیار داغ است و در مورد تمام شخصیتهای ملی و مذهبی و آن کسانی که مطرح هستند شایعات بسیاری وجود دارد البته تا آنجا که من دیدهام در مورد شخص شما این شایعات وجود نداشته و کسی را ندیدهام که به آن شکل برای شما شایعاتی درست کند و یا مطلبی بگوید یا نسبت وابستگی بدهد و نظایر اینها خود شما راجع به داریووش فروهر چه فکر میکنید.
من به خودم اعتقاد دارم که به میدان این مبارزه بزرگ آمدهام اما گذشتهی زندگیام نیز روشن است و همواره در میان مردم بودهام و مردم کسی را که همواره زیر نظر داشتهاند هرگز شایعهای دربارهاش نمیپذیرند و در مورد دیگر نامزدها هم امیدوارم این شایعات خوب باشد و هرگز در شایعهپراکنی چیز زشتی وجود نداشته باشد.
شما اگر کاندیدای ریاستجمهوری نبودید به چه کسی رای میدادید؟
من یک بار اظهار نظر کردم که نخستین رئیسجمهوری ایران خود امام خمینی باشند ولی اکنون هم رهنمودهایی را که ایشان برای انتخاب رئیسجمهوری دادهاند درست میدانم و اینکه به چه شخصی رای میدادم از آنجا که خودم نامزد بودهام به این فکر نیفتادهام و تصمیمی نگرفتهام.
از نظر زندگی خانوادگی فرد موفقی بودهاید؟
بسیار موفق بودهام. همسر من از همرزمانم بوده است و زندگی ما عاشقانه آغاز شد و همچنان ادامه دارد. بعد از میهن هیچ چیز را به اندازهی فرزندانم دوست ندارم به همین دلیل هم زندگیام چه خوب چه بد همواره برابر دلخواه بوده است و در مبارزات سیاسیام پدرم تا زنده بود و مادرم اکنون هم بهترین یاور من است.
در مورد خانمها و نقش زن در جامعه چه نظری دارید و در زمان تصدی ریاستجمهوری چه برنامهای برای زنها دارید و در چه حد میخواهید به زنها تکیه کنید؟
من در برنامهام دوبار نظرم را نسبت به زنان ابراز کردهام در یک جا گفتهام اصلیترین جلوهی آزادی زنان را توسعهی آموزش و تعمیم اشتغال برای آنها تا بالاترین پایگاههای سیاسی و اداری کشور فراهم خواهم ساخت و آنها را در برخورداری از حقوق سیاسی و اجتماعی و همسانی آنها در پیشگاه قانون تامین خواهم کرد.
در مدتی که خودتان در دولت بودید در این مورد اقدامی کردهاید، یا اینکه صرفا این را به عنوان یک برنامه برای آینده اعلام میکنید؟
من در زمانی که تصدی وزارت کار را داشتم در میان کارمندان زن و مرد برابری کامل را رعایت کردم و برای به کار گماردن تنها به صلاحیت شخص آنها اندیشیدم بعد تا آنجا که به یاد دارم سه مدیرکل زن در وزارت کار در سمتهای خود باقی ماندند و یا اگر تغییر کردند کارمند زن دیگری به جای آنها آمد.
۲۵۹۵۷
