روز یکشنبه، هشتم بهمن ماه ۱۴۰۲، اولین خبری که در صفحه اول روزنامه اطلاعات جلب نظر می‌کند، این است: “سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار یارانه برای انرژی در کشور پرداخت می‌شود.” یعنی به طور متوسط بیش از یک هزار دلار برای هر ایرانی یعنی برای یک خانواده متوسط ۴ نفره بیش از ۴۰۰۰ دلار از بیت المال بابت سوبسید انرژی پرداخت می‌شود.
در واقع این پول از بیت‌المال، یعنی از جیب مردم. هرچند اگر کسی در گوشه‌ای از کشور زندگی می‌کند، اتومبیل هم ندارد، خانه‌اش هم گازکشی نشده و برای گرم کردن خود و پختن غذا از هیزم و خار استفاده می‌کند و برای روشنایی در خانه‌اش هم، چند لامپ ۱۰۰ بیشتر ندارد، ولی به هر حال خودش، همسرش و همه فرزندانش، که در بیت‌المال سهیم هستند، هر یک ماهانه یک‌هزار دلار را پرداخت می کنند، چون عده‌ای برای اتومبیل‌های خود بنزین ارزان می‌خواهند، و برای خانه‌های بزرگ و چند طبقه خود سوخت ارزان، و برق ارزان، چون آنها با کلمه “صرفه‌جویی” بیگانه‌اند،
می‌خواهند خانه را به ضرب سوخت ارزان گرم کنند و با لباس زیر از پنجره برف را تماشا کنند. البته اشکال ندارد؛ به شرط آنکه بهای سوخت مصرفی را به طور واقعی بپردازد، نه این‌که از جیب همه مردم به نفع برخی از مردم، و بدتر این‌که از جیب عموم مردم و به نفع طبقه مرفه‌تر. این گونه یارانه‌ها فقط برای سوخت هم نیست، برای ارز و به تبع آن برای بسیاری دیگر از کالاها هم هست.
حالا سوال این است آیا نمی‌شود به جای این‌که برای انرژی و ارز این یارانه‌ها داده شود و خودش باعث گسترش فسادهای مختلف، چه اقتصادی، چه بهداشتی و چه فرهنگی شود، این یارانه‌های ناعادلانه راحذف کرد و به جای آن اولا رقم کسری بودجه را به صفر رساند، که به تبع آن نیاز به چاپ اسکناس و خلق پول و ایجاد تورم‌های بالای ۴۰ درصد هم نباشد، و از طرف دیگر، بقیه آن حجم عظیم از سرمایه را هم در اختیار سه نهاد “آموزش و پرورش” ، “بهداشت و درمان” و ” امنیت و قضاوت” قرار داد؟
ندادن یارانه برای ارز هم مواهب بسیاری دارد؛ از جمله این‌که از حجم خروج غیررسمی ارز از کشور کم می‌شود و سرمایه‌گذاری در داخل کشور مقرون به منفعت می‌شود.
یکبار دیگر عرض می کنم، همان‌طور که
بار ها گفته‌ام: “قیمت یعنی علامت ” اگر حتی با نیت خیر علامت غیرواقعی بدهید، کاری ناصواب و بی‌خردانه کرده‌اید.
رقابت در بازار و در عرصه اقتصاد اصل است، و نابرابری در قیمت‌ها و شرایط ، به هر بهانه‌ای حتی با نیت خیرخواهانه هم که باشد مسلما به نوعی، عملی ظالمانه تلقی می‌شود و باعث ایجاد رانت برای عده‌ای و دلسردی و ناامیدی برای جمع دیگری خواهد شد.
* تحلیلگر اقتصادی
۲۲۳۲۲۵