پرداختن به شخصیت پیامبر (ص) تنها به روز میلاد محدود نشود
پرداختن به شخصیت پیامبر (ص) تنها به روز میلاد محدود نشود
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، حجتالاسلام و المسلمین ناصر رفیعی، کارشناس مسائل دینی، در شب میلاد رسول گرامی اسلام (ص) در تاریخ ۳۰ شهریورماه، به مناسبت میلاد رسول گرامی اسلامی طی سخنانی بر لزوم شناخت شخصیت و عظمت روحی و معنوی آن حضرت تأکید کرد.
حجتالاسلام رفیعی با بیان اینکه میلاد پیامبر گرامی اسلام در ماه ربیعالاول رخ داده و بیشتر منابع شیعه، این میلاد را هفدهم ربیعالاول ذکر کردهاند، اظهار داشت: برخی منابع اهل سنت، دوازدهم ربیعالاول را تاریخ این رویداد میدانند. به همین دلیل، این هفته به عنوان «هفته وحدت» شناخته شده است.
شناخت جامعهای که حضرت محمد(ص) در آن به نبوت رسید
این کارشناس دینی میلاد رسول خدا را نقطه عطفی در تاریخ بشریت عنوان کرد و گفت: در جامعهای که بیش از ۶۰۰ سال از بعثت حضرت عیسی (ع) میگذشت. این جامعه در منطقهای با مشکلات اخلاقی و اعتقادی فراوان و شرایط نامناسب جغرافیایی و اقلیمی قرار داشت. در شبی مانند فردا، خداوند پیامبر را به مادرش آمنه هدیه داد. پدر ایشان قبل از تولد از دنیا رفت، و لذا پیامبر بهعنوان یتیم به دنیا آمد: «ألم یجدک یتیما فآوی» پیامبر در خانهای فقیر زاده شد: «و وجدک عائلا فأغنی» این شخصیت بزرگوار، خیلی زود مادرش را نیز از دست داد؛ زمانی که کمتر از شش سال داشت.
او تصریح کرد: آن حضرت در زندگی پرحادثهاش چند سال نزد جدش عبدالمطلب و سالها نزد عمویش ابوطالب بزرگ شد. پیامبر چوپانی کرد و سپس به تجارت روی آورد. جامعهای که در آن زندگی میکرد، پر از فساد، ربا، فحشا، دروغ، خیانت و جنگهای طولانی بود. با این حال، تمام تاریخنویسان، رسول خدا در چهل سال قبل از بعثت را به صداقت، امانتداری، وفای به عهد و توحید توصیف کردهاند. ایشان هرگز به مسائل آلوده آن جامعه گرفتار نشدند و خودشان فرمودند: “أدبنی ربی”؛ یعنی چهل سال من تحت تربیت خداوند بودم.
رفیعی با اشاره به دوران سخت زندگی پیامبر (ص) اظهار داشت: آن حضرت در ۲۵ سالگی با حضرت خدیجه ازدواج کرد و شرایط اقتصادیاش بهتر شد. خدیجه کبری خانه و ثروتش را در اختیار پیامبر قرار داد که در آن زمان هنوز پیامبر نبود، بلکه جوانی ۲۵ ساله بود. خدیجه کبری حتی پیش از اسلام نیز به پاکی معروف بود و به هیچ یک از آلودگیهای جامعه جاهلی گرفتار نشد. این دو شخصیت بزرگوار ۲۵ سال با هم زندگی کردند و پیامبر تا ۵۳ سالگی در مکه بودند.
او ادامه داد: بعد از هجرت به مدینه، اسلام تنها با دو نفر شروع شد؛ خدیجه کبری و امیرالمؤمنین (ع)، اما امروز اسلام دنیا را فرا گرفته است. پیشبینیها نشان میدهد که در نیم قرن آینده، اسلام دین غالب جهان خواهد شد. وعده قرآن نیز این است که اسلام تمام دنیا را فرا خواهد گرفت: “هو الذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله”. این پیامبر که با دو نفر آغاز کرد، امروز میلیاردها پیرو در جهان دارد. نام “محمد” (ص) همچنان پرطرفدارترین نام در دنیا است و قرآن همچنان پرفروشترین کتاب جهان است.
این کارشناس مسائل دینی به پایداری دین اسلام و آموزههای قرآن کریم با وجود تلاشهای دشمنان اشاره کرد و اظهار داشت: با وجود تمام تلاشها برای بدنام کردن اسلام، از جمله سوزاندن قرآن، کشیدن کاریکاتورهای توهینآمیز، ساختن فیلمها و برجسته کردن روایات ضعیف و جعلی، اسلام همچنان به دلیل جنبههای اخلاقی آن، محبوبترین دین در میان مردم جهان است.
به گفته رفیعی؛ رسول خدا (ص) از همان ابتدا هدف خود را بر پایه اخلاق بنا نهاد و فرمود: “بعثت لأتمم مکارم الأخلاق”، تصریح کرد: خداوند نیز از همان آغاز به او دستور داد که با گذشت، مدارا و نادیده گرفتن خطاها با مخالفان رفتار کند: “خُذ العفو و أمر بالعرف و أعرض عن الجاهلین”. این شیوه تعامل پیامبر با مخالفان، بر اساس گذشت و تسامح بود، در حالی که در عین حال قاطعیت، شجاعت و مهربانی با مؤمنان داشت؛ “رحماء بینهم” و “أشداء علی الکفار”.
چهار نعمت بزرگ خداوند به پیامبر (ص)
کارشناس مسائل دینی در بخش دیگری از سخنان خود به نعمتهای مهم عطا شده به رسول گرامی اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: پیامبر (ص) رویکرد صلح، گذشت، مهربانی و مدارا را به همگان عرضه کرد، جز در برخورد با معاندین که باید قاطع و محکم بود: “أشداء علی الکفار”. قرآن بیان میکند که پیامبر باید با منافقان و کفار محکم و قاطع رفتار کند.
رفیعی با بیان اینکه خداوند در قرآن به پیامبر (ص) چهار نعمت بزرگ عطا کرد، اظهار داشت: نعمت اول اخلاق عظیم است که میفرماید: “إنک لعلی خلق عظیم”. پیامبر با اخلاق بزرگی مزین بود که شخصیت ایشان را ممتاز میکرد.
او نعمت دوم را کتاب عظیم معرفی کرد و گفت: خدای متعال میفرماید: “لقد آتیناک سبع من المثانی و القرآن العظیم”. این کتاب، نقشه راه پیامبر بود.
این سخنران دیمی نعمت بزرگ دیگر عطاشده به پیامبر اسلام از سوی قرآن را لطف عظیم دانست و گفت: خداوند در این باره میفرماید: “کان فضل الله علیک عظیما”. خداوند لطف بزرگی به پیامبر داشت و او را مورد حمایت قرار داد. همچنین نعمت چهارم ملک عظیم است که امروزه شاهد هستیم اسلام در سراسر دنیا نفوذ کرده و گسترش یافته است.
معرفی پیامبر (ص) در قرآن
استاد حوزه و دانشگاه این ویژگیها را نشاندهنده عظمت شخصیت رسول خدا (ص) عنوان کرد و اظهار داشت: بسیاری از آیات قرآن به معرفی و توصیف پیامبر اختصاص دارد. برای مثال، در آیه ۴۵ سوره احزاب، خداوند به پنج ویژگی پیامبر اشاره میکند: “یا أیها النبی إنا أرسلناک شاهداً و مبشراً و نذیراً و داعیاً إلی الله بإذنه و سراجاً منیراً”.
او نخستین ویژگی پیامبر (ص) را شاهد بودن آن حضرت دانست و گفت: کلمه “شاهد” و “شهید” در قرآن به معنای گواه است. پیامبر گواه بر اعمال امت است و این موضوع در جای دیگری نیز در قرآن آمده است: “وجئنا بک علی هؤلاء شهیداً”. پیامبر در روز قیامت بر اعمال امت خود شهادت میدهد. نقل شده است که پیامبر هنگامی که این آیه را میشنید، میگریست و میفرمود: “چگونه بر اعمال امت شهادت دهم، در حالی که برخی از آنان کارهایی انجام دادهاند که مرا شرمسار میکند؟”
او با بیان اینکه پیامبر (ص) فرموده که شهادت ایشان تنها مربوط به زمان زنده بودن در دنیا نیست، خاطرنشان کرد: آن حضرت پس از مرگ نیز بر اعمال امت گواه است. جابر بن عبدالله انصاری نقل میکند که رسول خدا فرمود: “حیاتی خیر لکم و مماتی خیر لکم”، یعنی من زنده باشم یا از دنیا رفته باشم، اعمال شما را میبینم. این امر بیانگر آن است که پیامبر نیازی به حضور فیزیکی ندارد تا بر اعمال امت گواهی دهد.
او ادامه داد: در جنگ بدر، هنگامی که عباس، عموی پیامبر، اسیر شد و ادعا کرد که پولی ندارد تا خود را آزاد کند، پیامبر به او فرمود: “تو زمانی که خانه را ترک کردی، ۳۰۰ درهم به همسرت دادی و گفتی که این پول برای روز مبادا باشد”. این نشان میدهد که پیامبر حتی از اعمال و سخنان خصوصی که در مکانی دور رخ داده بود، آگاه بود.
گزارش رسول خدا (ص) از جنگ موته و شهادت امام حسین (ع)
کارشناس مسائل مذهبی در ادامه سخنان خود به نمونه دیگر از شاهد بودن پیامبر (ص) اشاره کرد و توضیح داد: نمونه دیگر زمانی است که ایشان در مسجد مدینه، گزارش جنگ موته را که صدها کیلومتر دورتر در حال رخ دادن بود، به یارانش داد. پیامبر فرمود: “اکنون جعفر بن ابیطالب دستش قطع شد و محاصره شده است”. این نشان از گواهی و شهادت پیامبر حتی از فاصلههای دور است.
او خبر از حوادث آینده مانند شهادت امام حسین (ع) را نمونهای از شاهد بودن رسول گرامی اسلام عنوان کرد و توضیح داد: آن حضرت مقداری از خاک کربلا را به امسلمه سپرد و فرمود: “این خاک سرزمینی است که حسین من در آن به شهادت خواهد رسید”، در حالی که آن واقعه پنجاه سال بعد رخ داد.
رفیعی این مثالها را نشان از گواه بودن پیامبر (ص) بر اعمال امت دانست و اظهار داشت: ایشان چه در زمان حیات در دنیا و چه پس از آن شاهد بر امت هستند. چنانکه خدای متعال در این باره میفرماید: «یا ایها النبی إنا أرسلناک شاهداً».
او درباره سایر خصوصیات مهم رسول خدا (ص) اظهار داشت: دومین ویژگی پیامبر در آیه، بشارت است و سومین ویژگی او در تربیت مؤثر، هم تشویق و هم تنبیه است. در نهج البلاغه، امیرالمؤمنین (ع) بیان میکند که تشویق افراد نیکوکار به تنبیه خطاکاران مقدم است؛ زیرا گسترش معروف میتواند منکرها را کمرنگ کند.
داعی إلی الله بودن پیامبر (ص)
این محقق دینی ضمن اشاره به بشارتدهندگی و نذیر بودن پیامبر اسلام (ص) اظهار داشت: لازم است که در این باره هم به تشویق و هم به انذار توجه شود. خداوند در قرآن کلمات رحمت و مغفرت را به مراتب بیشتر از عذاب ذکر کرده است، اما عذاب نیز وجود دارد و نباید کسی به خود اجازه دهد که از آن غافل شود.
او تصریح کرد: آیات قرآن به روشنی نشان میدهد که پیامبر (ص) به دعوت مردم به خدا آمده است: «و داعی الی الله». هدف تمامی انبیا و ائمه، توحید و دعوت به عبادت خداست. هرگونه ادعایی که توحید را زیر سوال ببرد، به معنای ضربه زدن به رسالت انبیا است.
رفیعی با بیان اینکه خداوند در قرآن میفرماید: «لقد بعثنا فی کل أمه رسولاً» خاطرنشان کرد: این آیه به این آن معناست که در هر امتی پیامبری آمده تا مردم را به توحید دعوت کند. اگرچه تنها ۲۵ پیامبر در قرآن نام برده شده، خداوند در اصل به هر امتی پیامبر فرستاده و عذاب شامل امتی نمیشود مگر اینکه پیامبر در میانشان باشد.
استاد حوزه و دانشگاه هدف نهایی تمام انبیا را دعوت به توحید و عبودیت خدا عنوان کرد و اظهار داشت: هر پیامی که بر این اصل ضربه بزند، به معنای انحراف از دین است. این در حالی است که شیعه مفتخر است که قویترین استدلالات توحید در نهج البلاغه وجود دارد و توحید از دعای عرفه و دعای کمیل میبارد. پیامبر (ص) به عنوان “داعی الی الله” شناخته میشود و ویژگی پنجم او “سراج منیر” است، یعنی چراغی نورانی و شفاف.
او ادامه داد: اسلام دینی است که در قرآن ۷۷۹ بار کلمه علم و ۴۹ بار کلمه عقل ذکر شده است. ما پیرو دینی هستیم که در آن آگاهی و بصیرت اهمیت ویژهای دارد و پیامبر (ص) به این ویژگیها اشاره میکند. آیات زیادی در قرآن درباره پیامبر (ص) وجود دارد و محققانی چون آیتالله سبحانی و آیتالله جوادی آملی به بررسی این آیات پرداختهاند.
میلاد پیامبر (ص) نباید تنها به یک شب ختم شود
این سخنران دینی با تأکید بر لزوم پرداختن به شخصیت رسول گرامی اسلام (ص) در طول سال، خاطرنشان کرد: از همه شما عزیزان، از صدا و سیما، مساجد و مراکز فرهنگی خواهش میکنم که بیشتر برای پیامبر اکرم (ص) اهمیت قائل شوید. این شخصیت، شخصیتی است که وقتی نامش برده میشود، امام صادق (ع) سر خود را به زمین میآورد و میفرماید: “خودم، پدرم، مادرم، اولادم و همه کره زمین فدای شما، یا رسول الله.” او انقدر مورد احترام است که باید بدانیم پیامبر موجود برتر عالم هستی است و کسی زیر این آسمان از او بالاتر نیست.
او درباره تأکید امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه اظهار داشت: امام علی (ع) میفرماید: “من عبد پیغمبرم؛ أنا عبد من عبیده.” این جمله نشان میدهد که او چگونه به پیغمبر (ص) عشق میورزید. هر روز از اخلاق پیامبر درس میآموخت. میلاد پیامبر (ص) نباید تنها به یک شب ختم شود.
رفیعی تصریح کرد: مقایسهای نمیکنم، اما آیا دیدهاید که در سال مسیحی میلادی، تمام کودکان مسیحی میلاد حضرت عیسی (ع) را میشناسند؟ زیرا مظهری از این مناسبت درست کردهاند و هدیههایی به بچهها میدهند. ما هم باید به بچههایمان بیاموزیم که میلاد پیامبر (ص) اهمیت دارد.
کارشناس مسائل دینی در پایان خاطرنشان کرد: خداوند در قرآن میفرماید: “اگر شما خدا را دوست دارید، پس از من پیروی کنید.” باید بدانیم که خداوند اجازه نمیدهد کسی صدایش را از صدای پیغمبر بلندتر کند. بنابراین، خواهش من این است که جامعه ما، صدا و سیما و مراکز مساجد، ویژه درباره میلاد پیامبر (ص) کار کنند و این میلاد را به فرصتی برای هدیه دادن، جشن گرفتن و برگزاری مراسم تبدیل کنند. نام پیامبر (ص) و مشتقات آن، مثل یاسین، طاها، احمد و محمد، باید در هر خانهای باشد تا برکت از آن خانه ببارد و بلاها دور شود.
/
