پیامبر (ص) چگونه سایر اهل بیت را در غدیر معرفی کرد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، وقتی سخن از خطبۀ غدیر به میان می‌آید، معمولاً این خطبه را با یک عبارت می‌شناسیم که همان «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» است. اما این خطبه، فرازهای معرفتی زیادی را در پی دارد که محوریت آن، علاوه بر معرفی فضائل قرآنی امیر مؤمنان علیه‌السلام، شامل بیان فضائل اهل بیت وحی است.

بنابراین غدیر صرفاً بیان معارف علوی نیست بلکه محورِ بیان سایر فضائل عترت تا امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه هم است. به عنوان نمونه در فرازی از این خطبۀ رسول الله صلی الله علیه و آله می‌خوانیم:

إِنَّ عَلِیّاً وَالطَّیِّبینَ مِنْ وُلْدی (مِنْ صُلْبِهِ) هُمُ الثِّقْلُ الْأَصْغَرُ، وَالْقُرْآنُ الثِّقْلُ الْأَکْبَرُ، فَکُلُّ واحِدٍ مِنْهُما مُنْبِئٌ عَنْ صاحِبِهِ وَ مُوافِقٌ لَهُ، لَنْ یَفْتَرِقا حَتّی یَرِدا عَلَی الْحَوْضَ. أَلا إِنَّهُمْ أُمَناءُ الله فی خَلْقِهِ وَ حُکّامُهُ فی أَرْضِهِ. أَلاوَقَدْ أَدَّیْتُ.
ای مردم، همانا علی و پاکان از فرزندانم از نسل او، ثقل اصغر و قرآن ثقل اکبر است. هر یک از این دو از دیگر همراه خود خبر می‌دهند و با آن سازگار است. آن دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.

نکتۀ جالب توجه در این فراز، مأموریت اهل بیت علیهم‌السلام به عنوان ثقل اصغر و قرآن به عنوان ثقل اکبر است؛ به این صورت که ائمه از قرآن خبر می‌دهند و قرآن از ائمه خبر می‌دهد؛ یعنی قرآن، بیان فضائل اهل بیت وحی علیهم‌السلام است، لذا خداوند در آیۀ۹ سورۀ اسراء می‌فرماید «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‏ هِیَ أَقْوَم‏…» یعنی این قرآن به چیزی که استوارترین است، هدایت می‌کند. امام صادق علیه‌السلام ذیل این آیه فرمود «یَهْدِی إِلَى الْإِمَامِ.» (الکافی (ط – الإسلامیه)، ج‏۱، ص۲۱۶) 

در فراز دیگری از این خطبه می‌خوانیم:

مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّما أَکْمَلَ الله عَزَّوَجَلَّ دینَکُمْ بِإِمامَتِهِ. فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَهِ وَالْعَرْضِ عَلَی الله عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ (فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَهِ) وَ فِی النّارِهُمْ خالِدُونَ، (لایُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَلاهُمْ یُنْظَرونَ).
ای مردم، خداوند عزّوجلّ دین را با امامت علی (ع) تکمیل فرمود. اینک آنان که از او و جانشینانش از فرزندان من و از نسل او – تا برپایی رستاخیز و عرضه‌ی بر خدا – پیروی نکنند، در دو جهان اعمالشان حبط شده و در آتش دوزخ ابدی خواهند بود، به گونه ی که نه از عذابشان کاسته و نه برایشان فرصتی خواهد بود.

در این فراز نیز رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود کمال دین با امامت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است؛ این فراز با آیۀ اکمال دین که بهانۀ جریان غدیر است، مطابقت دارد آنجا که فرمود «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ‏ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی‏». پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله این آیه را به فرزندان مطهر امیر مؤمنان تسری داده، می‌فرماید هرکه از آنها پیروی نکند، اعمالشان نابود می‌شود.

موضوع حبط عمل در آیات متعددی از قرآن آمده و قاعده‌ای است مبنی بر اینکه انسان با ارتکاب خطاهایی خاص تمام اعمال مثبتش نابود می‌شود، از جمله آنها در آیات ۲۱ و ۲۲ سورۀ آل عمران است. خداوند در این آیه از کسانی سخن می‌گوید که کارشان کفران به آیات الله است «یَکْفُرُونَ‏ بِآیاتِ اللَّهِ» و در آیۀ بعد اینها را اینگونه معرفی می‌کند «أُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ‏ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرینَ»؛ آنان کسانى هستند که اعمالشان در دنیا و آخرت تباه و بى‏‌اثر شده و براى آنان هیچ یاورى نخواهد بود. یا در آیۀ۱۴۷ اعراف می‌فرماید «وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَهِ حَبِطَتْ‏ أَعْمالُهُم‏»؛ یعنی کسانی که آیات ما و لقای آخرت را تکذیب کردند، اعمالشان نابود می‌شود.  بنابراین حداقل در دو مقوله است که حبط عمل صورت می‌گیرد: کفران آیات و تکذیب آیات. حال در اوج آیات خداوندی، خود وجود مقدس اهل بیت وحی علیهم‌السلام هستند، لذا هم مقامشان مورد کفر قرار گرفت و هم جایگاهشان از سوی گروهی از مسلمانان تکذیب شد.

انتهای‌پیام/