چالش‌های نسل نو در پیوند با نماز و مسجد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری برگزیده های ایران، دکتر علیرضا کاوند عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم طی یادداشتی با عنوان «جایگاه امام جماعت و چالش‌های نسل نو با نماز و مسجد» نوشت:

امام جماعت در نگاه نخست تنها پیش‌نمازی است که در محراب می‌ایستد و نماز را هدایت می‌کند، اما حقیقت این است که جایگاه او بسیار فراتر از این ظاهر است. او در واقع چهره‌ی دین در جامعه و الگوی عملی برای نمازگزاران، به‌ویژه جوانان است. وقتی جوان وارد مسجد می‌شود، بیش از هر چیز به رفتار، منش و برخورد امام جماعت توجه می‌کند و همین امر، نقش او را به یک شخصیت چندبعدی تبدیل می‌کند.

امام جماعت نقشی عبادی دارد؛ یعنی برگزاری صحیح و با خشوع نماز، آموزش آداب آن و تقویت روح عبادی نمازگزاران. در کنار آن، او نقش تربیتی ایفا می‌کند، زیرا سخنان کوتاه، رفتار روزمره و نوع معاشرتش می‌تواند بهترین درس اخلاق برای نسل نو باشد. از بُعد اجتماعی، امام جماعت پیونددهنده‌ی مردم با مسجد و با یکدیگر است؛ او می‌تواند به حل مشکلات محلی، خانوادگی و اجتماعی کمک کند. همچنین، امام جماعت نقش فرهنگی دارد؛ یعنی باید به پرسش‌ها و شبهات دینی پاسخ دهد، جلسات معرفتی برگزار کند و مسجد را به پایگاهی پویا برای رشد فرهنگی و فکری تبدیل کند.

ویژگی‌های یک امام جماعت موفق عبارت‌اند از: خوش‌رویی و صمیمیت در برخورد با مردم، علم و آگاهی به‌روز نسبت به مسائل جامعه، داشتن رفتار و سبک زندگی الگوبخش (ساده‌زیستی، صداقت، عدالت‌خواهی) و توانایی برقراری ارتباط با نسل نو. به بیان دیگر، اگر امام جماعت خود را تنها به عنوان یک پیش‌نماز محدود کند، از جایگاه اصلی خویش فاصله گرفته است.

نسل جوان امروز در شرایطی متفاوت از نسل‌های گذشته رشد کرده است. رسانه‌های مدرن، فضای مجازی، سبک زندگی شهری و ارتباطات جهانی، ذهنیت و دغدغه‌های او را دگرگون کرده‌اند. جوان امروز بیش از گذشته پرسشگر است، به دنبال دلیل و منطق می‌گردد و از پذیرش بی‌چون‌وچرای سخنان دیگران گریزان است.
ویژگی‌های اصلی نسل نو عبارت‌اند از:

• زندگی در دنیای دیجیتال و ارتباطات سریع.
• حساسیت نسبت به عدالت، آزادی و انتخاب‌های فردی.
• تمایل به گفت‌وگو به جای پذیرش دستورات یک‌طرفه.
• نیاز به الگوی عینی و عملی، نه صرفاً نصیحت‌های نظری.

با این حال، چالش‌هایی نیز در مسیر پیوند نسل نو با نماز و مسجد وجود دارد. نخست این‌که برخی برداشت‌های خشک و غیرجذاب از دین، جوانان را دلسرد می‌کند. دوم، فاصله‌ی زبانی و فکری میان جوانان و برخی متولیان دینی، مانع گفت‌وگوی مؤثر می‌شود. سوم، جذابیت‌های جایگزین مانند سرگرمی‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی گاهی جایگزین حضور در مسجد می‌شوند. چهارم، ضعف در مدیریت فرهنگی مساجد موجب می‌شود مسجد تنها مکانی رسمی و عبادی باقی بماند و نتواند نقش اجتماعی و فرهنگی خود را ایفا کند.

بنابراین، برای جذب نسل نو باید نیازهای واقعی آنان شناخته شود. آنان به دنبال معنویت، آرامش و هویت هستند، اما این خواسته را در قالبی تازه و متناسب با زمان می‌طلبند.

نقش امام جماعت در تعامل با نسل نو
امام جماعت کلید اصلی پیوند دادن نسل نو با نماز و مسجد است. او می‌تواند با چند رویکرد اساسی، تعامل مثبت و سازنده‌ای با جوانان برقرار کند:

۱. برقراری ارتباط صمیمانه
جوانان نیازمند رابطه‌ای دوستانه و بدون فاصله با امام جماعت هستند. خوش‌رویی، صبر در شنیدن پرسش‌ها و پرهیز از برخورد تحکمی، زمینه‌ی ایجاد اعتماد را فراهم می‌کند. وقتی جوان احساس کند امام جماعت نه تنها واعظ، بلکه دوست و شنونده‌ی اوست، با مسجد و نماز انس خواهد گرفت.

۲. استفاده از زبان و ابزارهای روز
نسل نو با زبان رسانه و تصویر انس دارد. بنابراین، امام جماعت باید در بیان معارف دینی از مثال‌های روزمره، داستان‌های ملموس و حتی ابزارهایی چون شبکه‌های اجتماعی بهره گیرد. این کار باعث می‌شود پیام دینی به زبان نسل جوان ترجمه شود.

۳. پیوند نماز با زندگی واقعی
برای بسیاری از جوانان، نماز تنها تکلیفی شرعی جلوه می‌کند. امام جماعت باید نشان دهد که نماز چگونه در آرامش روانی، موفقیت تحصیلی، استحکام خانواده و حتی روابط اجتماعی نقش دارد. وقتی جوان کاربرد نماز را در زندگی عینی خود ببیند، انگیزه‌اش برای حضور بیشتر می‌شود.

۴. تبدیل مسجد به پایگاه جوانان
مسجد نباید صرفاً مکانی رسمی برای عبادت باشد، بلکه باید به مرکزی پویا و جذاب برای جوانان تبدیل شود. برگزاری نشست‌های فرهنگی، علمی، هنری و حتی ورزشی در مسجد می‌تواند نسل نو را جذب کند. امام جماعت در این مسیر نقش مدیریتی و هدایتگر دارد.

۵. الگو بودن در عمل
جوانان بیش از هر سخنی به رفتار عملی امام جماعت توجه می‌کنند. اگر امام جماعت در زندگی شخصی‌اش ساده‌زیست، صادق، عدالت‌خواه و خدمتگزار باشد، خودبه‌خود نسل نو را به دین و نماز علاقه‌مند می‌کند. برعکس، هرگونه تناقض میان گفتار و رفتار او می‌تواند موجب دلسردی شود.

به طور خلاصه، امام جماعت فراتر از یک پیش‌نماز است و باید شخصیتی عبادی، تربیتی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشد. نسل نو به دلیل ویژگی‌های خاص خود نیازمند زبانی تازه، الگوهای عملی و فضایی پویاست. بنابراین، امام جماعت با صمیمیت، دانش به‌روز و رفتار الگویی می‌تواند پلی میان نسل جوان و نماز برقرار سازد و مسجد را به پایگاهی زنده و جذاب برای آینده‌سازان جامعه تبدیل کند.

انتهای‌پیام/