مجله نیوزویک در گزارشی نوشت، عربستان سعودی به عنوان کشوری که متولی اماکن اسلامی در مکه و مدینه است، یکی از مهمترین کشورهای عربی و در جهان اسلام است. بنابراین صلح عربستان سعودی-اسرائیل نه تنها به درگیری جهان عرب با اسرائیل پایان میدهد بلکه این موضوع میتواند تاثیر بسزایی بر عدم پذیرش این دولت مدرن یهودی توسط جهان اسلام داشته باشد و حتی به آن پایان دهد.
توافقنامه ۲۰۲۰ ابراهیم با میانجیگری ایالات متحده آمریکا چارچوبی را برای صلح میان اسرائیل و امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش شکل داد. معاهدات صلح قبلی اسرائیل با مصر و اردن فقط اسماً صلح بودند زیرا مصر و اردن هر دو از عادیسازی روابط خود با اسرائیل و پذیرش حق موجودیت اسرائیل “تا زمانی که به طور جداگانه با فلسطینیان صلح نکند”، خودداری کردند.
ابراز امیدواری نتانیاهو درخصوص اینکه عربستان سعودی وارد پیمان ابراهیم خواهد شد، مورد توجه قرار نگرفت. در ماه نوامبر، هیئتی که توسط بنیاد یهودی امور امنیت ملی در آمریکا (JINSA) سازماندهی شد و متشکل از مقامات ارشد بازنشسته امنیت ملی ایالات متحده آمریکا بود به عربستان سعودی سفر کرد. در اوایل ماه ژانویه، جان هانا، مقام ارشد این بنیاد گزارشی را درخصوص یافتههای این هیئت منتشر کرد. هانا نوشت که سعودیها آماده صلح با اسرائیل هستند و تمایل آنها برای چنین اقدامی مشروط بر دادن امتیازات ارضی اسرائیل به فلسطینیها نیست؛ بلکه چنین اقدامی منوط بر این است که آمریکا تمام و کمال عربستان سعودی را به عنوان یک متحد در نظر بگیرد.
هانا به نقل از یک مقام ارشد سعودی گفت: عادیسازی روابط با اسرائیل برای ما منطقی است. ما تهدیدات، دشمنان و متحدان مشابهی داریم، اما این مسئله برای ما دشوار خواهد بود زیرا ۵۰ سال است که ذهن مردم را با نفرت از اسرائیل پر کردهایم. ما همچنان افراد افراطی داریم. آنها به ما حمله خواهند کرد. ایرانیها بیثباتی را دامن خواهند زد. اقتصاد ما ممکن است متزلزل شود. جایگاه ما به عنوان رهبر جهان اسلام ممکن است آسیب ببیند. این خطرات واقعی هستند. ما آماده پذیرش آنها هستیم اما اول از همه به چیزهای زیادی از سوی آمریکا نیازمندیم تا بتوانیم در مواجه با این خطرات تعادلی ایجاد کنیم.
هانا سپس درخواستهای سه مقام سعودی از جانب آمریکا را مطرح کرد که اگر پذیرفته شوند، صلح میسر خواهد شد.
درخواست اول: سعودیها به دنبال یک توافق کتبی از آمریکا هستند؛ توافقی که تعهد آمریکا را نسبت به امنیت عربستان سعودی مشخص و شراکت استراتژیک آمریکا را با این کشور پادشاهی تعریف کند.
درخواست دوم: علیرغم مشارکت قطر با ایران و حمایت از اخوانالمسلمین و حماس، دولت جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا در ماه مارس گذشته قطر را به عنوان متحد اصلی غیر ناتو معرفی کرد. سعودیها خواهان اقدام مشابهی از سوی آمریکا هستند.
درخواست سوم: سعودیها از آمریکا میخواهند تا انرژی هستهای غیرنظامی را با آنها توسعه دهد.
براساس گزارش هانا، سعودیها اعلام کردند که پس از آنکه آمریکا چنین توافقی را با آنها انجام دهد، حاضرند تا فورا قراردادی را با اسرائیل امضا کنند. هانا این شرایط تعیینشده را به عنوان نوعی “چانهزنی” تلقی کرد و معتقد است که چنین چیزی “هشدار” نیست.
اکثر مورخان ادعا میکنند که درگیری عربی-اسرائیلی در تاریخ ۱۵ مه ۱۹۴۸ آغاز شد؛ درست روز ایجاد اسرائیل. اما تاریخ درست آن به ۱۴ فوریه ۱۹۴۵ مربوط میشود. آن روز طی جلسهای میان فرانکلین دلانو روزولت، رئیسجمهوری وقت آمریکا و ابن سعود، رهبر وقت عربستان سعودی شرایط شراکت آمریکا و عربستان سعودی مربوط به دوره پسا-جنگ را تعیین کردند. در آن زمان بازماندگان یهودی هولوکاست در کمپهای بیخانمانها در سراسر اروپا سرگردان بودند. مردم آمریکا برای حمایت تجمعی برگزار کردند و خواستار اجازه بازگشت آنها به سرزمین اسرائیل شدند.
به گفته وزارت امور خارجه آمریکا در آن زمان، ابن سعود اصرار داشت که امکان پذیرش یهودیان توسط عربها در سرزمین اسرائیل وجود ندارد. وی گفت: عربها و یهودیها هرگز نمیتوانند با هم چه در فلسطین و چه در جای دیگری همکاری کنند. عربها مرگ را انتخاب میکنند اما سرزمین خود را به یهودیها نمیدهند.
روزولت به نوبه خود به ابن سعود اطمینان خاطر داد که هیچ اقدامی برای یهودیها علیه عربها انجام نخواهد داد و هیچ حرکت خصمانهای را علیه عربها مرتکب نخواهد شد.
چندین نسل از روسای جمهور آمریکا به حرفهای روزولت عمل کردند. آنها پذیرفتند که عربها این حق را دارند که یهودیها را پس بزنند و حقوق یهودیان در بهترین حالت، مشروط به پذیرش عربها است. دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا اولین دولتی بود که از این موضع کنارهگیری کرد و این اقدام را زمانی انجام داد که خود عربها آن را رها کرده بودند.
اکنون نوههای ابن سعودی حاضرند که بدون هیچ پیششرطی اسرائیل را بپذیرند و سوال اینجاست که آیا جو بایدن همانند دونالد ترامپ عمل خواهد کرد. متاسفانه، به نظر میرسد که دولت بایدن تمایلی به کنارهگیری از توافق میان روزولت-ابن سعود ندارد، اگرچه حفظ آن میتواند وارثان ابن سعود را منزوی کند. چند روز پیش آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در نشست سران کشورهای عضو پیمان ابراهیم در ابوظبی شرکت کرد. بلینکن، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا و دیگر مقامات ارشد تلاش کردند تا از توافقنامه ابراهیم برای الگوی “اول فلسطینیها” استفاده کنند. درک شولت، مشاور وزارت امور خارجه آمریکا در این راستا گفت که آمریکا کاملا از پیوستن فلسطینیها به پیمان ابراهیم حمایت میکند. همچنین این نشست بر تقویت اقتصاد فلسطین و بهبود کیفیت زندگی فلسطینیها متمرکز بود.
دولت بایدن به “موضع خصمانه” روزولت نسبت به اسرائیل متعهد است و با تمایل سعودیها برای کنار گذاشتن خصومت ضد اسرائیلی ابن سعود مخالفت میکند.
۳۱۰۳۱۰